Του Κώστα Δεληγιάννη
Κλιματική αλλαγή, προστασία παρθένων οικοσυστημάτων, χρήση εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα επιστημονικά θέματα στα οποία ο νέος Αμερικανός πρόεδρος έχει εκφράσει εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις από τον Μπάρακ Ομπάμα και, όπως αναμένεται, θα ακολουθήσει διαφορετική πολιτική.
Ποια όμως «εργαλεία» έχει στη διάθεσή του, για να αλλάξει το τοπίο στην επιστήμη και στις προτεραιότητες που μέχρι σήμερα έδιναν οι ΗΠΑ στον συγκεκριμένο τομέα; Την απάντηση δίνει το περιοδικό Nature, αναλύοντας τους τρόπους με τους οποίους ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να καθορίσει την «επιστημονική ατζέντα» στην Αμερική.
Σύμφωνα με το περιοδικό, ένας από τους βασικούς τρόπους που κάθε Αμερικανός πρόεδρος βάζει τη «σφραγίδα» του στην κατεύθυνση της έρευνας είναι μέσω των στελεχών που διορίζει σε υπηρεσίες και δημόσιους φορείς που σχετίζονται με κάποιο επιστημονικό αντικείμενο. Οι διορισμοί αυτό ξεκινούν από λίγες επιτελικές θέσεις σε οργανισμούς όπως το αμερικανικό αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS), και φθάνουν στην τοποθέτηση 358 στελεχών στο υπουργείο Ενέργειας.
Ο Τραμπ έχει ήδη ξεκινήσει την επιλογή, διορίζοντας σε αυτό το πλαίσιο ως υπουργό Ενέργειας τον Ρικ Πέρι, πρώην κυβερνήτη του Τέξας ο οποίος στο παρελθόν έχει συνταχθεί με όσους αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή.
Από τις προεδρικές αποφάσεις «περνά» επίσης η κατανομή των κονδυλίων ανάμεσα στη βασική και την εφαρμοσμένη επιστημονική έρευνα. Ο προκάτοχος του Τραμπ έχει δώσει προτεραιότητα στη βασική έρευνα, μέσω πρωτοβουλιών όπως η ίδρυση ινστιτούτων για την προώθηση της ρομποτικής, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.
Ακόμη δεν είναι γνωστή η στάση που θα τηρήσει ο νέος πρόεδρος, επειδή κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου οι αναφορές του στην επιστημονική έρευνα ήταν σπάνιες. Τον Σεπτέμβριο πάντως, απαντώντας σε ερωτήσεις της οργάνωσης ScienceDebate.org, έγραψε πως «οι επιστημονικές ανακαλύψεις χρειάζονται μακροχρόνιες επενδύσεις».
Από την άλλη πλευρά, η επιστήμη φαίνεται να μην κατατάσσεται στα ζητήματα στα οποία δίνει ιδιαίτερη προτεραιότητα, με συνέπεια να είναι πιθανό να περιορίσει τα κρατικά κονδύλια για την έρευνα σε όλους τους τομείς. Μάλιστα, σύμφωνα με αναλυτές, στην κατανομή των δημόσιων δαπανών, οι υποδομές, η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και η δημόσια ασφάλεια βρίσκονται ψηλότερα στην ατζέντα του Τραμπ απ’ ό,τι η επιστήμη.
Για να παρακάμψει το Κογκρέσο, ο Μπάρακ Ομπάμα έχει καταφύγει στα εκτελεστικά διατάγματα και για μία σειρά επιστημονικών θεμάτων – όπως την άρση περιορισμών στη χρήση εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων σε έρευνες ή τη δρομολόγηση μέτρων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Από την άλλη, ο Τραμπ έχει δεσμευθεί πως θα αναστείλει ως αντισυνταγματικό «κάθε εκτελεστικό διάταγμα έχε υπογράψει ο Μπάρακ Ομπάμα».
Αβέβαιη είναι επίσης η τύχη των εθνικών πάρκων που ανακήρυξε ο προηγούμενος Αμερικανός πρόεδρος, όπως επίσης και των περιοχών που ενέταξε σε ήδη υπάρχοντα εθνικά πάρκα. Κατά την ακρόασή του από επιτροπή του Κογκρέσου, ο εκλεκτός του Τραμπ για το υπουργείο Εσωτερικών Ράιαν Ζίνκε δήλωσε πως ο νέος πρόεδρος ίσως «παγώσει» ή ακόμη και ανατρέψει τις σχετικές αποφάσεις του Ομπάμα.
