Η σημερινή τεχνολογική μεγέθυνση των κοινωνιών μας έχει διαμορφώσει ένα νέο περιβάλλον, μια μίξη φυσικής και εικονικής πραγματικότητας, το οποίο έχει επιφέρει μια αλυσιδωτή μορφή επιπτώσεων (οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών).
Οι νέες τεχνολογίες, στην σημερινή εκδοχή των τεχνολογιών αιχμής, διεύρυναν τα φυσικά όρια χώρου για άτομα και οργανισμούς, και μας οδήγησαν στο σημερινό χαοτικό παγκοσμιοποιημένο χώρο.
Καταφέραμε ως ανθρωπότητα να μεγιστοποιήσουμε τη συνδεσιμότητα μας αφού ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη καταγεγραμμένη πραγματικότητα (ιστορία) δεν κατέστη δυνατό δισεκατομμύρια άνθρωποι και ψηφιακές συσκευές και συστήματα να αλληλεπιδράσουν, σε μια δυναμική και εκθετική κατεύθυνση.
Ωστόσο η νέα αυτή πραγματικότητα γέννησε νέες μορφές ετερογενών προκλήσεων όπως κίνδυνοι και ρίσκα ασφάλειας, δυσαρμονική οικονομική ανάπτυξη (με υπερσυγκέντρωση οικονομικής δύναμης και ισχύος), αλλαγές μοντέλων διαβίωσης (με έντονη αστικοποίηση και δέσμευση φυσικών και άλλων πόρων), τα οποία έχουν φέρει κράτη και οργανισμούς σε αδιέξοδα.
Στο τεχνολογικό πεδίο οι προκλήσεις αυτές εκφράζονται με την ύπαρξη κενών ασφάλειας στον ενιαίο χώρο της συνδεδεμένης πραγματικότητας που λέγεται κυβερνοχώρος, την απουσία απαραίτητων δεξιοτήτων και ικανοτήτων και την ταυτόχρονη ανοδική πορεία αντικοινωνικών συμπεριφορών και εγκλημάτων (κυβερνοεγκλημάτων).
Τα κράτη και οι οργανισμοί ολοένα και περισσότερο διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν από μόνοι τους να χειρισθούν αυτήν την χαοτική πραγματικότητα και κατανοούν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη συνεργασίας και ανάπτυξης συνεργειών (σε τοπικό και υπεροπτικό επίπεδο).
Συνεργασίες απαραίτητες για την διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου (παράδειγμα λαμπρό αποτελεί η πρώτη διεθνής σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα), το οποίο θα αναζητήσει νόρμες και πρότυπα καλών πρακτικών.
Αυτό σημαίνει ενίσχυση της συμμετοχής της κάθε χώρας (επομένως και της δικής μας) στα σχετικά διεθνή όργανα και υλοποίηση σχετικών συμβάσεων και συμφωνιών (παράδειγμα ολιγωρίας για τη χώρα μας η μη επικύρωση από την Βουλή της διεθνούς σύμβασης για τα φάρμακα που διακινούνται στο διαδίκτυο κι έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην δημόσια υγεία – Medicrime Convention).
Ταυτόχρονα οι συνεργασίες αυτές θα εντάξουν στο «παιχνίδι» και την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα, αφού μέσα από την έρευνα και την ανάπτυξη θα έρθει η καινοτομία, η οποία θα δίνει διαρκώς λύσεις στις προκλήσεις κυβερνοασφάλειας.
Τεχνολογία και θεσμικό πλαίσιο είναι οι βασικοί πυλώνες που διαμορφώνουν το σύνθετο και πολύπλοκο περιβάλλον που ζούμε, γι αυτό όσοι καλούνται να λάβουν τις αποφάσεις και διαμορφώνουν την πολιτική ατζέντα καλό είναι να έχουν επίγνωση του σημερινού πλαισίου και να αντιλαμβάνονται τη δυναμική του.
Η συμπεριληπτική αντίληψη και η ενίσχυση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στις προκλήσεις κυβερνοασφάλειας θα πρέπει να αποτελεί πολύτιμο οδηγό στην αναζήτηση και υλοποίηση των συνεργασιών (με ευρύτητα αντίληψης και μεγαλύτερης συναίνεσης σε έναν κόσμο αντικρουόμενων συμφερόντων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο).
Η υπερμεγέθυνση των τεχνολογικών και οικονομικών κολλοσσών που έχουν αναπτύξει με μεγαλύτερη ευελιξία το πλαίσιο επηρεασμού στη λήψη των αποφάσεων (λόμπι) διεθνών οργάνων και οργανισμών απαιτεί τις δημοκρατικές πολιτείες που εκφράζουν τα συμφέροντα των πολλών αλλά κυρίως και των ευάλωτων και αδύναμων, να είναι καλύτερα προετοιμασμένες.
Αυτό απαιτεί αξιοκρατικές και διάφανες διαδικασίες αφού η όποια τεχνολογική ανάπτυξη δίχως ένα πλαίσιο τεχνοηθικής θα είναι μια στείρα και αδιέξοδη διαδικασία. Επιπλέον απαιτεί αφενός δέσμευση πόρων για την παιδεία όπου η ανθρωποκεντρική τεχνολογική εκπαίδευση θα προτείνει λύσεις ουσίας κι αφετέρου ενίσχυση των μηχανισμών κυβερνοασφάλειας αλλά και των μηχανισμών αντιμετώπισης του κυβερνοεγκλήματος (κυρίως της δικαιοσύνης μέσω της εξειδίκευσης).
Καμία τεχνητή νοημοσύνη, η οποία βασίζεται στα δεδομένα, δεν θα μπορεί να δώσει λύσει αφού η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η δικαιοσύνη δεν είναι έννοιες δεδομένες αλλά διαρκώς επιθυμητές.
Συνεργασία σημαίνει να θέλουμε να συζητήσουμε με ειλικρίνεια τις παραμέτρους των σύνθετων προβλημάτων και να δοκιμάσουμε τις προσφορότερες κάθε φορά λύσεις κι αυτό μπορεί να φαίνεται απλό αλλά εκ του αποτελέσματος καθίσταται σύνθετο.
*Αντιστράτηγος εα, Πτυχιούχος Νομικής, ΑΠΘ- Δικαστικός Γραφολόγος, Πρώην Διευθυντής Δ/νσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
