Τον περασμένο Μάρτιο υπογράφηκε σύμβαση 4 εκατομμυρίων ευρώ με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και το Ελληνικό Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Μετά από ανοιχτή πρόσκληση και διαδικασία αξιολόγησης, η ελληνική εταιρεία ανάπτυξης διαστημικών τεχνολογιών EMTECH ανέλαβε τον συντονισμό μιας αποστολής με την ονομασία Hellenic Space Dawn (HSD) που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εκτόξευση και τη λειτουργία δύο μικρού μεγέθους ελληνικών δορυφόρων (HELIOS& SELENE CubeSats).
Η EMTECH έχει σχηματίσει κοινοπραξία που αποτελείται από πέντε ελληνικές εταιρείες εξειδικευμένες στο Διάστημα, τρία ακαδημαϊκά ιδρύματα και έναν αριθμό Ελλήνων προμηθευτών όπου όλοι μοιράζονται ένα κοινό όραμα: να οδηγήσουν την Ελλάδα για πρώτη φορά να εισέλθει στην νέα εποχή της διαστημικής τεχνολογίας και εξερεύνησης, σχεδιάζοντας, αναπτύσσοντας και λειτουργώντας τους πρώτους ελληνικούς δορυφόρους.
Κύριος στόχος του έργου είναι να διασφαλίσει την λειτουργικότητα σε περιβάλλον τροχιάς πλήθους ελληνικών διαστημικών τεχνολογιών και πνευματικής ιδιοκτησίας, όσον αφορά τόσο το διαστημικό όσο και το επίγειο τμήμα, και προφανώς την ενίσχυση της εμπειρίας και των δεξιοτήτων του ελληνικού διαστημικού οικοσυστήματος.
Η αποστολή
O στόχος της αποστολής προσανατολίζεται σε δύο άξονες. Σύμφωνα με τον πρώτο, το σμήνος των δύο δορυφόρων υποστηριζόμενο από το επίγειο κέντρο ελέγχου της αποστολής και το τμήμα δεδομένων ωφέλιμου φορτίου, θα υποστηρίξει εφαρμογές γεο-παρατήρησης, όπως ανίχνευση πλοίων, παράκτιες πλημμύρες και κατολισθήσεις, γεωργία, δασοκομία, φωτορύπανση και παρακολούθηση της χρήσης γης (αστικές αλλαγές, χαρτογράφηση έκτακτης ανάγκης) με τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: απόκριση σχεδόν σε πραγματικό χρόνο (μέσα σε μερικά λεπτά), υψηλό ποσοστό επανάληψης αποτύπωσης πεδίου (5 καταγραφές/ημέρα/δορυφόρο από τον χώρο της Ελλάδας), υψηλή ανάλυση εικόνων (16 μέτρα) και δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στον δορυφόρο (on-board/EDGE).
Στο δεύτερο άξονα, το σμήνος θα πραγματοποιήσει διεξοδικά πειράματα οπτικών επικοινωνιών τεχνολογίας λέιζερ, τόσο μεταξύ δορυφόρου και σταθμού εδάφους, όσο και μεταξύ των δορυφόρων, κάτι που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί σε παγκόσμια κλίμακα με μικροδορυφόρους (CubeSat).
Για την αποστολή αυτή, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας μίλησε στο Naftemporiki.gr ο κ. Νικόλαος-Αντώνιος Λιβανός, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της EMTECH.
Τι ώθησε την EMTECH SPACE να ασχοληθεί με τον τομέα μικροδορυφόρων;
Η ΕΜΤΕCH ασχολείται με έργα διαστημικής από το 2009, σε συνεργασίες με μεγάλους πελάτες όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, η AIRBUS, η THALES ALENIA SPACE, κ.α. Μέχρι πριν 2-3 χρόνια το κύριο ενδιαφέρον μας ήταν σε σχέση με μεγάλα διαστημικά προγράμματα και Ευρωπαϊκές διαστημικές αποστολές, κάτι που αναφέρεται ως institutional space market. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η συμμετοχή μας ήταν σε μικρά τμήματα των προγραμμάτων, σαν υποκατασκευαστές, όπως για παράδειγμα σε συστήματα προσομοίωσης, συστήματα μέτρησης και μοντελοποίησης μαγνητικών πεδίων συσκευών, κ.α. Τελευταία, η στρατηγική μας έχει στραφεί στο πως οι υπηρεσίες και τα προϊόντα μας θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στην σχετικά νέα αγορά των νανο και μίκρο-δορυφόρων. Οι αποστολές αυτές είναι πολύ μικρού κόστους και συνεπώς μεγάλου ρίσκου και θεωρήσαμε λοιπόν ότι εργαλεία που χρησιμοποιούνται και σε μεγάλες αποστολές ενδεχομένως να είναι πολύτιμα στη μείωση του ρίσκου, χωρίς όμως να αυξάνουν ιδιαίτερα το συνολικό κόστος. Η αποστολή Hellenic Space Dawn είναι μια εξαιρετική περίπτωση για τον πειραματισμό στη χρήση των τεχνολογιών αυτών, προσδοκώντας να μας οδηγήσει σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες χρήσιμες στην αγορά των μικροδορυφόρων.
Ποια θα είναι αποστολή των δύο δορυφόρων;
Η αποστολή έχει σαν κύριο αντικείμενο τον έλεγχο καλής λειτουργίας και την πιστοποίηση διαφόρων Ελληνικών διαστημικών τεχνολογικών, όπως συστήματα ηλεκτρονικών και μονάδων υπολογισμών υψηλής απόδοσης, εργαλείων λογισμικού για προσομοιώσεις, κ.α., καθώς επίσης και εφαρμογών επεξεργασίας δεδομένων και γεοεπισκόπισης, τόσο στο διάστημα, όσο και σε επίγειους σταθμούς. Οι τεχνολογίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν σε μια διαστημική αποστολή με νανοδορυφόρους (CubeSats) έχοντας δύο βασικούς άξονες. Σύμφωνα με τον πρώτο, το σμήνος των δύο δορυφόρων υποστηριζόμενο από το επίγειο κέντρο ελέγχου της αποστολής και το τμήμα δεδομένων ωφέλιμου φορτίου, θα υποστηρίξει εφαρμογές γεο-παρατήρησης, όπως ανίχνευση πλοίων, παράκτιες πλημμύρες και κατολισθήσεις, γεωργία, δασοκομία, φωτορύπανση και παρακολούθηση της χρήσης γης (αστικές αλλαγές, χαρτογράφηση έκτακτης ανάγκης) με τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: απόκριση σχεδόν σε πραγματικό χρόνο (μέσα σε μερικά λεπτά), υψηλό ποσοστό επανάληψης αποτύπωσης πεδίου (5 καταγραφές/ ημέρα/ δορυφόρο από τον χώρο της Ελλάδας), υψηλή ανάλυση εικόνων (16 μέτρα) και δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στον δορυφόρο (on-board/EDGE). Στο δεύτερο άξονα, το σμήνος θα πραγματοποιήσει διεξοδικά πειράματα οπτικών επικοινωνιών τεχνολογίας λέιζερ, τόσο μεταξύ δορυφόρου και σταθμού εδάφους, όσο και μεταξύ των δορυφόρων, κάτι που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί σε παγκόσμια κλίμακα με μικροδορυφόρους (CubeSat).
Ποια είναι τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά των δύο μικροδορυφόρων που θα κατασκευάσετε και ποιες οι τεχνολογίες και συστήματα τους που ξεχωρίζουν;
Τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά των δύο πανομοιότυπων δορυφόρων είναι: διαστάσεις 8U, συστήματα RF επικοινωνίας X-band και S-band, οπτικό σύστημα επικοινωνίας με laser, κάμερα με ανάλυση περίπου 15-20 μέτρα, δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στους δορυφόρους, και σύστημα καθορισμού και ελέγχου θέσης και στόχευσης της τάξης 0,1 μοίρας. Τα συστήματα που ξεχωρίζουν είναι η μονάδα επεξεργασίας υψηλής απόδοσης που έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από την Ελληνική εταιρεία Integrated Systems Development (ISD S.A.), καθώς επίσης και το σύστημα laser επικοινωνίας που έχει αναπτυχθεί από Ευρωπαϊκή εταιρεία και προς το παρόν δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια πραγματική αποστολή.
Πόσο εύκολο ήταν να σχεδιάσετε και να οργανώσετε την πρόταση σας αλλά και να γίνει τελικά σε εσάς η ανάθεση της αποστολής; Ποια τεχνικά, γραφειοκρατικά ή άλλους είδους εμπόδια είχατε να ξεπεράσετε;
Ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας πρότασης αυτού το επιπέδου είναι ιδιαίτερα απαιτητικός. Αυτό οφείλεται τόσο στο επίπεδο πολυπλοκότητας από πλευράς τεχνικών και τεχνολογικών δυσκολιών, όσο και στο ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα από την ανακοίνωση του προγράμματος μέχρι την ημερομηνία υποβολής, που ήταν περίπου 2 μήνες. Ωστόσο η συνεργασία μας με ιδιαίτερα έμπειρους φορείς σε προγράμματα διαστημικής, τέσσερις ελληνικές εταιρείες και τρία πανεπιστήμια, δημιούργησε εποικοδομητικές και παραγωγικές συνθήκες, με μεγάλη συμπληρωματικότητα, σε όλους τους τεχνολογικούς τομείς που απαιτούνται σε τέτοιες περίπλοκες περιπτώσεις, όπως συστήματα ηλεκτρονικών διαστημικής πιστοποίησης, λογισμικό, μηχανολογικούς σχεδιασμούς, επίγειους σταθμούς ελέγχου και επικοινωνίας, κ.α.
Έχουμε την τιμή να ηγούμαστε μιας ισχυρής συνεργασίας με τις ακόλουθες ελληνικές ΜΜΕ και ερευνητικούς/ακαδημαϊκούς φορείς:
· Η Integrated Systems Development (ISD S.A.) είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των ωφέλιμων φορτίων (payloads), θα παρέχει μικροηλεκτρονικά ολοκληρωμένα κυκλώματα και μονάδες επεξεργασίας EDGE υψηλής απόδοσης και θα διαχειριστεί τις κρίσιμες διεργασίες AIT/AIV.
· Η HERON Engineering είναι υπεύθυνη για όλες τις μηχανολογικές πτυχές της αποστολής.
· Η LEO Photonics θα εμπλακεί στην ανάπτυξη διαστημικών συστημάτων οπτικής επικοινωνίας λέιζερ.
· Η Geosystems Hellas θα αναπτύξει όλες τις εφαρμογές Earth Observation και το Payload Data Ground Segment.
· Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης θα παρέχει τεχνογνωσία σε προσομοιώσεις συστημάτων και σε αποστολές CubeSat.
· Το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα διασφαλίζει την υψηλή απόδοση της on-board επεξεργασίας συμπίεσης εικόνας μέσω αλγορίθμων.
· Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων θα συμβάλει στην προσομοίωση των πειραμάτων οπτικής επικοινωνίας laser.
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα της αποστολής;
Το χρονοδιάγραμμα της αποστολής συνοψίζεται σε ανάπτυξη των υποσυστημάτων μέχρι το καλοκαίρι του 2024, στη συνέχεια η ολοκλήρωση τους συστήματος και ο εξαντλητικός έλεγχος μέχρι το τέλος του 2024, ενώ η εκτόξευση προγραμματίζεται για τα μέσα του 2025. Το σμήνος των δορυφόρων θα είναι σε τροχιά για τουλάχιστο 3 χρόνια, ωστόσο τα βασικά πειράματα θα διαρκέσουν περίπου 6 μήνες, οπότε και είμαστε υποχρεωμένοι να παραδώσουμε τα τελικά αποτελέσματα σύμφωνα με την πρότασή μας. Ωστόσο θα αναζητήσουμε περαιτέρω χρηματοδότηση, είτε εσωτερικά από τις εταιρείες που συμμετέχουν, είτε από εξωτερικούς φορείς, έτσι ώστε να υποστηρίξουμε λειτουργία τουλάχιστον για τα υπόλοιπα 2.5 χρόνια, όπου θα βρίσκονται σε τροχιά οι δορυφόροι.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της εταιρείας; Βρίσκεστε στη διαδικασία υλοποίησης ή εκπόνησης κάποιων προγραμμάτων/αποστολών;
Η εταιρεία μας βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε μια σχετικά γρήγορη ανάπτυξη, της τάξης του 30% σε ετήσια βάση, κάτι που αναμένουμε να συνεχίσει και για τα επόμενα δύο χρόνια. Μέχρι στιγμής η εταιρεία έχει χρηματοδοτήσει την ανάπτυξή της μέσω ιδίων κεφαλαίων και επανεπένδυσης κερδών, ωστόσο προσδοκούμε σε μελλοντική χρηματοδότηση και από εξωτερικούς φορείς, με στόχο την περαιτέρω γρήγορη ανάπτυξη.
Έχουμε αναπτύξει πλήθος συνεργασιών με μεγάλες εταιρείες της Ευρώπης σε σχέση με διαστημικές αποστολές και άλλα σχετικά ερευνητικά προγράμματα, ενώ την παρούσα φάση εργαζόμαστε στις αποστολές Space Rider, CRISTAL και Mars Sample Return. Η εταιρεία μας, εκτός από υπηρεσίες, είναι έτοιμη να λανσάρει στην αγορά και μια σειρά προϊόντων για μετρήσεις και μοντελοποίηση μαγνητικών πεδίων που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές μαγνητικού καθαρισμού διαστημοπλοίων και δορυφόρων, με εν δυνάμει πελάτες τόσο σε περιπτώσεις μεγάλων διαστημικών αποστολών, όσο και μικρο-δορυφόρων.
Η αλήθεια είναι ότι αν και υπάρχουν πολλές ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται και μάλιστα για πολλά χρόνια στον διαστημικό τομέα αυτή η επιστημονική/επιχειρηματική κοινότητα είναι κατά βάση άγνωστη στην κοινή γνώμη. Πώς θα χαρακτηρίζατε το επίπεδο της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας σήμερα;
Η ελληνική διαστημική βιομηχανία σήμερα έχει δημιουργήσει τη βάση για μια ισχυρή ανάπτυξη, τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχει πλήθος εταιρειών που συμμετέχει σε διαστημικές αποστολές, τόσο σε τεχνολογίες upstream, δηλαδή αυτές που υποστηρίζουν το σχεδιασμό, και την κατασκευή διαστημοπλοίων και δορυφόρων και των σχετικών επίγειων τεχνολογιών υποστήριξης, όσο και downstream, δηλαδή αυτές που υποστηρίζουν επεξεργασία δεδομένων και παραγωγή προϊόντων χρήσιμων στην καθημερινή μας ζωή. Εκτός από τις εταιρείες, υπάρχει και πλήθος ακαδημαϊκών φορέων που συμμετέχουν σε έργα έρευνας και ανάπτυξης, ενώ έχουν διαμορφώσει προγράμματα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών διαστημικής και σε συνεργασία με τη βιομηχανία, έχει δημιουργηθεί ένα σημαντικό Ελληνικό οικοσύστημα διαστημικής, που συντονίζεται τόσο από το si-cluster, το ελληνικό cluster διαστημικής, όσο και τον σύνδεσμο της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας (ΕΒΙΔΙΤΕ). Είναι ιδιαίτερα σημαντική και η συνεργασία που υπάρχει με τους κρατικούς φορείς, δηλαδή το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με στόχο να διαμορφωθεί μια Εθνική στρατηγική διαστήματος.
Naftemporiki.gr
