Οι άνεμοι της αλλαγής πνέουν και τυπικά από σήμερα στο ψηφιακό τοπίο της Ευρώπης: Από τις 25 Αυγούστου 2023, τίθεται σε ισχύ στην Ε.Ε. ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες –ένα νέο σύνολο κανόνων που θα επηρεάσει πρωτίστως τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και τους πελάτες τους. «Τρία γράμματα: DSA (Digital Services Act). Πίσω από αυτά βρίσκεται ένας φιλόδοξος νόμος με τον οποίο η Ε.Ε. θέλει να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι διαδικτυακές πλατφόρμες διανέμουν το περιεχόμενό τους και ποιες επιχειρηματικές πρακτικές είναι ανεπιθύμητες», γράφει η αυστριακή Die Presse.
Ο νόμος θα είναι μάλιστα δεσμευτικός για όλες τις χώρες της Ε.Ε. από τις 17 Φεβρουαρίου 2024. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στην επίθεση από σήμερα, ενάντια στις καταχρήσεις των γιγάντων του Διαδικτύου: ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες θα αναγκάσει μεγάλες πλατφόρμες, όπως η Google, το Facebook, το X (πρώην Twitter) ή το TikTok, να ενεργούν περισσότερο κατά του παράνομου περιεχομένου , υπό την ποινή αυστηρών προστίμων», γράφει η γαλλική Le Figaro.
Η αρχή του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού ακούγεται σαν σύνθημα: ό,τι είναι παράνομο εκτός Διαδικτύου, πρέπει να είναι παράνομο και στο Internet. Κάτι που -όπως επισημαίνουν όλοι οι ειδικοί- δεν είναι τόσο απλό. Πρέπει να βρεθεί μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της καταπολέμησης των παραβιάσεων που απειλούν τα θεμελιώδη δικαιώματα ή τη δημοκρατία.
Στόχος οι πλατφόρμες, όχι οι χρήστες
Το DSA στοχεύει τις ψηφιακές πλατφόρμες και όχι τους χρήστες: μια σειρά υποχρεώσεων επιβάλλονται από σήμερα στα 19 μεγαλύτερα κοινωνικά δίκτυα, αγορές και μηχανές αναζήτησης (Apple, Google, Microsoft, YouTube, Amazon, Facebook, LinkedIn, Wikipedia , TikTok, Snapchat, Instagram , X, Alibaba , Booking κλπ). Όπως και πριν, οι πλατφόρμες δεν είναι ούτε νομικά υπεύθυνες για το περιεχόμενο που φιλοξενούν ούτε απαιτείται να το αναγνωρίσουν εκ των προτέρων. Ωστόσο, η Ε.Ε. ελπίζει να τους ωθήσει να εγκαταστήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου, μετά από 10 χρόνια αυξανόμενης διαδικτυακής βίας.
Στο πλαίσιο του DSA, οι μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες, οι οποίες έχουν περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες στην Ε.Ε., θα πρέπει να ανταποκριθούν σε νέες υποχρεώσεις που περιλαμβάνουν την εποπτεία περιεχομένου. «Αυτή η ρύθμιση των κοινωνικών δικτύων, όπως το Facebook, το Instagram, το X (πρώην Twitter) ή το TikTok, και οι διαδικτυακές πλατφόρμες πωλήσεων, όπως η Amazon ή το Rakuten, που εφαρμόζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιβάλλει υποχρεώσεις ελέγχου περιεχομένου σε μεγάλες ψηφιακές υπηρεσίες», λένε στη «Ναυτεμπορική» ευρωπαϊκές πηγές στον τομέα της Πληροφορικής ,στις Βρυξέλλες. «Ο νόμος DSA στοχεύει να μειώσει τους κινδύνους για την κοινωνία επιβάλλοντας όρια σε διαδικτυακούς γίγαντες, οι οποίοι θα πρέπει να σέβονται τις υποχρεώσεις για διαφάνεια , να πραγματοποιούν περιοδικές αξιολογήσεις κινδύνου και να προτείνουν μέτρα για την καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου, να αποτρέπουν επιθέσεις σε εκλογικές διαδικασίες, να ενισχύουν την ελευθερία της έκφρασης και να προστατεύουν τους ανηλίκους και την ψυχική τους υγεία», εξηγούν στη «Ν» οι ίδιες πηγές. Μεταξύ άλλων, οι νέοι κανονισμοί προβλέπουν απαγόρευση διαφήμισης εάν τα προϊόντα απευθύνονται σε παιδιά. Επίσης, τα «ευαίσθητα δεδομένα» δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιούνται για τη στοχευμένη τοποθέτηση διαφημίσεων. Ευαίσθητοι τομείς όπως η στοχευμένη διαφήμιση ή η καταπολέμηση της διαδικτυακής χειραγώγησης θα καλύπτονται επίσης από το DSA. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορεί να επιβάλει πρόστιμα έως και 6% του τζίρου των πλατφορμών. Στους κατ’ επανάληψη παραβάτες μπορεί να απαγορευτεί εντελώς η παρουσία στην Ευρώπη. «Το DSA θα εξασφαλίσει περισσότερη ασφάλεια και προστασία των καταναλωτών», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Bitkom, Μπέρναρντ Ρόλεντερ.
Ποιοι επηρεάζονται από το DSA
Οι ελάχιστες υποχρεώσεις θα ισχύουν για όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες, αλλά οι βαρύτερες θα είναι για εκείνες με περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν είχε ανακοινώσει την άνοιξη έναν κατάλογο 19 εταιρειών, ο οποίος περιείχε 17 «πολύ μεγάλες πλατφόρμες» και δύο «πολύ μεγάλες μηχανές αναζήτησης» που υπόκεινται στο DSA. Στη λίστα φιγουράρουν για παράδειγμα, τα κύρια κοινωνικά δίκτυα και οι ιστότοποι διαδικτυακών πωλήσεων, αλλά και οι Χάρτες Google, το App Store ή η Wikipedia. Αλλά αυτά τα 19 μεγάλα ονόματα δεν θα είναι τα μόνα που θα πρέπει να συμμορφωθούν με τον DSA.
Για την επίβλεψη της υλοποίησής του νόμου DSA, θα αναπτυχθούν 150 εμπειρογνώμονες, με έναν προϋπολογισμό περίπου 30 εκατομμυρίων ευρώ, που θα χρηματοδοτείται από αμοιβές που θα καταβάλλονται από τις πλατφόρμες. «Είναι ένας τρόπος για να ασκήσει η Ευρώπη την κυριαρχική της εξουσία και να ανακτήσει τον έλεγχο απέναντι σε ιδιωτικές εταιρείες που, μέχρι τώρα, εξουσιοδοτούσαν τον εαυτό τους να αναστείλει ή να αποσύρει περιεχόμενο με αδιαφανή τρόπο, αγνοώντας το νόμο και ακολουθώντας μόνο τους δικούς τους, γενικούς όρους χρήσης», γράφει η Le Monde.
Επίθεση στην ελευθερία έκφρασης;
Η εφαρμογή του νόμου DSA έχει πάντως εγείρει και κάποιες ανησυχίες, σχετικά με την εξουσία που παρέχεται στην Κομισιόν και την ισορροπία μεταξύ ρύθμισης και ελευθερίας της έκφρασης. «Σε αντίθεση με ορισμένους ισχυρισμούς, αυτή η πράξη δεν αποσκοπεί στην επιβολή λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Αντίθετα, εστιάζει στην ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την ταχεία αφαίρεση παράνομου περιεχομένου, ανάλογα με την εκάστοτε εθνική νομοθεσία της χώρας στην οποία κατοικεί ο χρήστης», εξηγούν στη Ναυτεμπορική οι ευρωπαϊκές πηγές.
«Ο DSA δεν θα παράγει νέες παρανομίες, θα εφαρμόσει στο Διαδίκτυο τον νόμο που ήδη ισχύει offline. Δεν θα απειλήσει την ελευθερία της έκφρασης, θα την προστατεύσει», γράφει η Le Monde και εξηγεί: «Ο DSA θα προστατεύσει τους πολίτες από τις υπερβολές ορισμένων πλατφορμών και θα παραχωρήσει περισσότερα δικαιώματα στους χρήστες του Διαδικτύου: οι αποφάσεις για απόσυρση περιεχομένου ή διαγραφή λογαριασμών πρέπει να είναι διαφανείς και οποιοσδήποτε του οποίου ο λογαριασμός έχει ανασταλεί ή τερματιστεί θα έχει τη νομική ικανότητα να το αμφισβητήσει. Από εδώ και στο εξής, οι πλατφόρμες όχι μόνο θα πρέπει να συνεργάζονται με τη δικαιοσύνη, αλλά και θα λογοδοτούν στους συνδρομητές τους. Μόνο ένας νόμος σε ευρωπαϊκή κλίμακα θα μπορούσε να πετύχει τέτοιο αποτέλεσμα»
Η ανακοίνωση για τον DSA ήρθε την κατάλληλη στιγμή: η αμερικανική εταιρεία Alphabet, η οποία διαχειρίζεται τη μηχανή αναζήτησης Google, ανακοίνωσε χθες ότι οι αρχές σύμφωνα με τις οποίες τοποθετείται η εξατομικευμένη διαφήμιση και ποιοι αλγόριθμοι ελέγχουν τα αποτελέσματα αναζήτησης θα δημοσιευτούν λεπτομερέστερα στο μέλλον. Αλλά και οι ανταγωνιστές της Google -Facebook και TikTok- έχουν ήδη συμφωνήσει να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες του παιχνιδιού.
