Η διαστημική βιομηχανία δηλώνει ιδιαίτερα ανήσυχη για το συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα των αποκαλούμενων «διαστημικών σκουπιδιών». Μιλώντας στους Financial Times επιστήμονες αλλά και κορυφαία στελέχη των διαστημικών υπηρεσιών περιγράφουν με δραματικούς τόνους την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Η μέχρι σήμερα διαστημική δραστηριότητα της ανθρωπότητας έχει δημιουργήσει μια μεγάλη χωματερή έξω ακριβώς από την γήινη ατμόσφαιρα. Πρόχειρες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για τουλάχιστον 100 εκατ. αντικείμενα διαφόρων μεγεθών τα οποία κυκλοφορούν με τρομερές ταχύτητες ανεξέλεγκτα έξω από την Γη. Ο όγκος αυτών των αντικειμένων αυξάνεται συνεχώς όσο αυξάνεται ο αριθμός των κάθε είδους διαστημικών αποστολών αλλά και από τις συγκρούσεις των διαστημικών σκουπιδιών είτε μεταξύ τους είτε με άλλα εν λειτουργία διαστημικά συστήματα.
Αυτή την στιγμή βρίσκονται σε λειτουργία περίπου πέντε χιλιάδες δορυφόροι με τους τέσσερις χιλιάδες εξ αυτών να κινούνται σε χαμηλή τροχιά γύρω από την Γη. Επιπλέον υπάρχουν περίπου τρεις χιλιάδες δορυφόροι που έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας και εξακολουθούν όμως να κάνουν… βόλτες γύρω από τον πλανήτη μας.
Το 50% των δορυφόρων που βρίσκονται σε λειτουργία εκτοξεύτηκε μόλις τα τελευταία τρία έτη και ο ρυθμός αύξησης των δορυφόρων αναμένεται να εκτοξευτεί τα προσεχή χρόνια. Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφορικοί στόλοι κολοσσών όπως η Space X (του Ελον Μασκ), η Amazon (του Τζεφ Μπέζος) και η OneWeb (σύμπραξη εταιρειών και της βρετανικής κυβέρνησης) αριθμούν ήδη μερικές χιλιάδες δορυφόρους και οι τρεις εταιρείες έχουν υποβάλει αιτήματα για εκτόξευση δεκάδων χιλιάδων δορυφόρων τα επόμενα χρόνια. Τέτοιους στόλους έχουν ανακοινώσει ότι σχεδιάζουν να δημιουργήσουν υπό κρατικό έλεγχο ορισμένες χώρες όπως η Κίνα και ο Καναδάς.
Η Δορυφορική Βιομηχανική Ένωση εκτιμά ότι μέχρι το 2030 θα κυκλοφορούν λίγο από την Γη περισσότεροι από 100 χιλιάδες δορυφόροι. Πολλοί επιστήμονες διατύπωναν από παλιά την ανησυχία τους για την παραγωγή διαστημικών σκουπιδιών με τον αστροφυσικό της NASA Ντόναλντ Κέσλερ να διατυπώνει το μακρινό 1978 μια θεωρία για τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζε η ανθρωπότητα από την κλιμακούμενη αύξηση των διαστημικών σκουπιδιών. Ο Κέσλερ έχει αναφέρει ότι κάποια στιγμή ο όγκος των διαστημικών σκουπιδιών θα γίνει τόσο μεγάλος ώστε να δημιουργηθεί ένας πραγματικός φράκτης γύρω από τον πλανήτη εμποδίζοντας την εκτόξευση διαστημικών σκαφών και άρα εγκλωβίζοντας τον άνθρωπο στη Γη. Η πρόβλεψη αυτή ονομάστηκε «σύνδρομο Κέσλερ».
«Ακόμη και αν διακοπεί σήμερα κάθε διαστημική δραστηριότητα, αν δεν ξαναγίνει κάποια εκτόξευση τα μοντέλα δείχνουν ότι ο όγκος των διαστημικών σκουπιδιών θα συνεχίσει να αυξάνεται εξαιτίας των συγκρούσεων που παράγουν νέα σκουπίδια. Νομίζω ότι έχουμε πλέον ξεπεράσει ακόμη και το στάδιο του συνδρόμου Κέσλερ» αναφέρει ο Χόλγκερ Κράγκ, επικεφαλής του τομέα διαστημικής ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.
«Δεν είναι μόνο οι δορυφόροι που βρίσκονται σε κίνδυνο. Τα διαστημικά σκουπίδια απειλούν τις αποστολές μας επανδρωμένες και μη. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα συμβεί αν ένα διαστημικό σκουπίδι χτυπήσει έναν αστροναύτη που πραγματοποιεί διαστημικό περίπατο. Θα τρυπήσει την στολή του με ότι αυτό συνεπάγεται. Πρέπει να βρούμε τρόπο να απομακρύνουμε κάποια από αυτά τα διαστημικά σκουπίδια» δηλώνει ο διοικητής της NASA, Μπιλ Νέλσον.
Το πρόβλημα θα συνεχίσει να υφίσταται όχι μόνο εξαιτίας του μεγάλου αριθμού δορυφόρων και αποστολών που αναμένεται να εκτοξευτούν τα επόμενα χρόνια αλλά κυρίως επειδή η παγκόσμια κοινότητα και ειδικότερα οι χώρες που δραστηριοποιούνται στο Διάστημα δεν συμφωνούν στην δημιουργία κανόνων για το πόσοι δορυφόροι και αποστολές πρέπει να εκτοξεύονται, πόσους δορυφόρους χωράει ο διαστημικός χώρος πέριξ της Γης, τα σημεία που βρίσκεται και κινείται κάθε δορυφόρος και την ανταλλαγή πληροφοριών για τις θέσεις των δορυφόρων ή άλλων διαστημικών αντικειμένων και εγκαταστάσεων για να αποφεύγονται ατυχήματα που παράγουν νέα σκουπίδια.
Τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί διαφόρων ειδών σχέδια αλλά και πρωτότυπα συστήματα εξουδετέρωσης διαστημικών σκουπιδιών. Όμως μέχρι στιγμής όλα τα σχέδια και συστήματα αφορούν στοχευμένη εξουδετέρωση κάποιων μεγάλων σε μέγεθος σκουπιδιών που έχει διαπιστωθεί ότι αποτελούν απειλή. Είναι σίγουρα ευπρόσδεκτα και αυτά αυτά τα συστήματα αλλά θα πρέπει να βρεθούν τρόποι μαζικής συλλογής και απομάκρυνσης ή καταστροφής των διαστημικών σκουπιδιών που περιβάλλουν τη Γη.
