Του Θοδωρή Λαΐνα
Το γύρο του κόσμου έκανε την περασμένη Πέμπτη η είδηση ότι ερευνητική ομάδα με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble εντόπισαν το φως του πιο μακρινού μεμονωμένου άστρου που έχει ποτέ παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Το άστρο, το οποίο ονομάστηκε Earendel (σημαίνει «άστρο της αυγής» στα παλαιά αγγλικά), βρίσκεται σε απόσταση περίπου 12,9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ απόστασης ήταν ένα άστρο σε απόσταση 4 δισ. ετών φωτός, που είχε βρεθεί πάλι από το Hubble το 2018. Ο νέος κάτοχος του ρεκόρ βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση στον χώρο και τον χρόνο.
«Σχεδόν δεν το πιστεύαμε στην αρχή, αυτό το άστρο ήταν τόσο μακρύτερα από το προηγούμενο πιο μακρινό άστρο» δήλωσε μετά την ανακάλυψη ο αστρονόμος Μπράιαν Γουέλτς του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, επικεφαλής ερευνητής της ομάδας που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το Earendel έχει τουλάχιστον 50 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο μας και είναι εκατομμύρια φορές πιο φωτεινό.
Ο Μπράιαν Γουέλτς μίλησε στη Ναυτεμπορική για την εντυπωσιακή ανακάλυψη που δημιουργεί νέα δεδομένα τόσο στην αστρονομία όσο και στην κοσμολογία αφού έρχονται παράλληλα με το φως του νέου άστρου φωτίζεται και η πρώιμη ιστορία του Σύμπαντος.
Τι σημαίνει αυτή η ανακάλυψη για τον κλάδο της αστρονομίας;
Η ανακάλυψη αυτού του άστρου μας ανοίγει ένα νέο παράθυρο στις πρώτες μέρες του Σύμπαντος όταν αυτό ήταν εντελώς διαφορετικό από ότι είναι σήμερα. Συνήθως σε αυτές τις αποστάσεις μπορούμε να δούμε μόνο το φως γαλαξιών που αποτελεί το σύνολο του φωτός που εκπέμπουν τα εκατομμύρια άστρα που διαθέτει ο κάθε γαλαξίας. Όμως σε αυτή την περίπτωση έχουμε την ευκαιρία να μελετήσουμε ένα άστρο μεμονωμένα γεγονός που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς αυτά τα αρχέγονα άστρα δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν στο χρόνο.
Είναι τελικά αυτό το πιο μακρινό και πιο παλιό άστρο που υπάρχει στο Σύμπαν ή μήπως υπάρχουν ακόμη πιο μακρινά και αρχαιότερα από αυτό που περιμένουν να τα ανακαλύψουμε;
Δεν είναι σίγουρα το πιο μακρινό που υπάρχει αφού έχουν εντοπιστεί και πιο μακρινοί γαλαξίες από αυτόν στον οποίο ανήκει το συγκεκριμένο άστρο. Αναμένουμε ότι το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb θα μπορέσει να κάνει πιο μακρινές παρατηρήσεις και θα έχουμε σε λίγους μήνες όταν ξεκινήσει η λειτουργία του μια συνεχή ροή νέων δεδομένων για τις πρώτες μέρες ύπαρξης του Σύμπαντος.
Γράφτηκε ότι το Earendel είναι ίσως το αρχαιότερο άστρο που υπάρχει στο Σύμπαν. Πόσο πιθανό είναι αυτό το ενδεχόμενο;
Το Earendel κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι το αρχαιότερο άστρο στο Σύμπαν και δεν αποκλείεται μάλιστα να μην είναι άστρο της πρώτης αλλά της δεύτερης γενιάς άστρων που περιείχαν κάποια βαρύτερα από το ήλιο στοιχεία τα οποία προέρχονταν από τους πυρήνες των άστρων της πρώτης γενιάς.
Τι είδους βοήθεια θα προσφέρει το τηλεσκόπιο James Webb σε αυτού του είδους τις έρευνες;
Όσον αφορά το Earendel το James Webb θα μπορέσει να μας αποκαλύψει λεπτομερή στοιχεία για την μάζα του, τη θερμοκρασία του και την σύνθεση του. Με το Hubble μπορέσαμε να το εντοπίσουμε αλλά με το James Webb θα μάθουμε όλες εκείνες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για την ταυτότητα αυτού του άστρου. Φυσικά ευελπιστούμε ότι το James Webb θα δει ακόμη πιο μακριά και θα είναι αυτό που θα εντοπίσει τελικά τα πρώτα άστρα που γεννήθηκαν στο Σύμπαν
Ποια είναι τα επόμενα ερευνητικά σας σχέδια;
Σχεδιάζω να συνεχίζω την εξερεύνηση των πιο απομακρυσμένων περιοχών του Σύμπαντος χρησιμοποιώντας συνδυαστικά τα διαστημικά Hubble και James Webb. Θα προσπαθήσω να αποκαλύψω λεπτομέρειες για τους πρώτους γαλαξίες και θα συνεχίσω την προσπάθεια εντοπισμού των πρώτων άστρων του Σύμπαντος.
