Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
H μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών στον κόσμο τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου. Πρόκειται για την Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Εταιρική Σχέση (Regional Comprehensive Economic Partnership,(RCEP),που περιλαμβάνει την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τα 10 μέλη της Ένωσης Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN): Μπρουνέι, Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη, Ταϊλάνδη, Μιανμάρ, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Ινδονησία και Φιλιππίνες.
Η RCEP ισχύει από την Πρωτοχρονιά για 10 από τα συνολικά 15 κράτη μέλη που την υπέγραψαν -Μπρουνέι, Καμπότζη, Λάος, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Βιετνάμ, Κίνα, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία. Για τα υπόλοιπα πέντε κράτη της περιοχής που μετέχουν στη συμφωνία, θα τεθεί σε ισχύ σε 60 ημέρες (για τη Νότια Κορέα την 1η Φεβρουαρίου).
Η Ινδία συμμετείχε στις αρχικές συζητήσεις, αλλά επέλεξε τελικά να αποσυρθεί λόγω ανησυχιών που σχετίζονται με τις φθηνές κινεζικές εισαγωγές.
Η νέα συμφωνία θα οδηγήσει σταδιακά σε χαμηλότερους δασμούς ενώ στόχο έχει να καταπολεμήσει τον προστατευτισμό, να ενισχύσει τις επενδύσεις και να επιτρέψει την ελεύθερη μετακίνηση αγαθών εντός της περιοχής.
Η νέα συμφωνία περιλαμβάνει επί του παρόντος περίπου το 30% του παγκόσμιου εμπορίου και το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Με τις 15 χώρες να εχουν πληθυσμό 2,2 δισεκατομμύρια, σημαίνει οτι η RCEP απευθύνεται στο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού. Για σύγκριση: η Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει περίπου το 33% του παγκόσμιου εμπορίου. Λόγω της περιφερειακής αύξησης του πληθυσμού και της οικονομικής ανόδου της Κίνας, οι ειδικοί προβλέπουν ότι η κοινότητα RCEP θα είναι η μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στον κόσμο στο εγγύς μέλλον.
Αδασμολόγητο εμπόριο
H συμφωνία RCEP εστιάζει στην εκτεταμένη απελευθέρωση του εμπορίου, γράφει η γερμανική Handelsblatt. «Μακροπρόθεσμα – και σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό θα διαρκέσει έως και 20 χρόνια – περισσότερο από το 90% του εμπορίου στην περιοχή RCEP θα πρέπει να είναι αφορολόγητο», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα.
Για πρώτη φορά, μάλιστα, οι ισχυρές δυνάμεις της Βορειοανατολικής Ασίας, η Ιαπωνία, η Κίνα και η Κορέα, συνδέονται με μια εμπορική συμφωνία.«Η RCEP είναι μια τεράστια, ισχυρή συμφωνία μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών που συμπληρώνει η μία τα δυνατά σημεία της άλλης», δήλωσε στην China Daily ο Πήτερ Πέτρι καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Brandeis στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Περιλαμβάνει, για παράδειγμα, ευνοϊκούς κανόνες για το εμπόριο ανταλλακτικών και εξαρτημάτων που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στις αναπτυσσόμενες χώρες να επωφεληθούν από τη συνεργασία με τις πιο προηγμένες χώρες και να κάνουν την περιοχή πόλο έλξης για μερικές από τις πιο αποτελεσματικές αλυσίδες εφοδιασμού στον κόσμο”, δήλωσε ο Πέτρι. «Εάν υλοποιηθεί πλήρως, η RCEP θα μπορούσε να δημιουργήσει μεγαλύτερες αγορές και καινοτόμα, οικονομικά προϊόντα για την παγκόσμια οικονομία».
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στις Ηνωμένες Πολιτείες, η RCEP εκτιμάται ότι θα αυξήσει το παγκόσμιο εμπόριο κατά περισσότερα από 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030 και το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 263 δισεκατομμύρια.
«Η συμφωνία θα μειώσει τους δασμούς σε περίπου 90% των εμπορευόμενων αγαθών και θα αφαιρέσει ορισμένους μη δασμολογικούς φραγμούς στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών», δήλωσε ο καθηγητής Μίκαελ Πλάμερ του πανεπιστημίου Johns Hopkins . «Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των οικονομιών της Βορειοανατολικής Ασίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, η οποία θα δώσει στο εμπόριο και την παραγωγή στον τομέα των προηγμένων κατασκευαστών, μια ιδιαίτερα ισχυρή ώθηση».
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στην East Asian Economic Review, δείχνει οτι η RCEP θα πρέπει να αυξήσει μόνιμα τα εισοδήματα στις συμμετέχουσες χώρες κατά 216,5 δισεκατομμύρια ευρώ και να δημιουργήσει 2,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην περιοχή, κάτι που ο καθηγητής Πλάνερ περιέγραψε ως «μια σημαντική ώθηση «για την περιφερειακή οικονομία.
Τι ρυθμίζει η RCEP
Εκτός από τους δασμούς που πρόκειται να καταργηθούν διαδοχικά για περισσότερο από το 90 % των εμπορευμάτων που διακινούνται στην περιοχή RCEP, στο μέλλον, οι εξαγωγείς θα μπορούν να συναλλάσσονται με όλα τα μέλη του RCEP με ένα ενιαίο πιστοποιητικό προέλευσης. Αυτό σημαίνει ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού στην περιοχή RCEP μπορούν να σχεδιαστούν πολύ πιο εύκολα από πριν.
Στόχος είναι η οικονομική ολοκλήρωση στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Η συμφωνία προβλέπει την ενίσχυση ιδίως των οικονομικά αδύναμων κρατών μελών, με την προώθηση της οικονομικής και τεχνικής συνεργασίας προκειμένου να επιτευχθεί ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη.Σύμφωνα με υπολογισμούς διεθνών δεξαμενών σκέψης, η RCEP θα πρέπει να αυξήσει την ανάπτυξη των εξαγωγών στις χώρες μέλη κατά 10,4% το 2025.
Ο ρόλος της Κίνας
Αν και λόγω της οικονομικής της δύναμης , τα δυτικά μέσα ενημέρωσης αποδίδουν στην Κίνα κυρίαρχο ρόλο στη συμφωνία, το Πεκίνο υποστηρίζει ότι η RCEP είναι μια πρωτοβουλία των κρατών της ASEAN.
Σε κάθε περίπτωση όμως , η RCEP είναι σαφώς μια οικονομική αλλά και πολιτική επιτυχία για την κινεζική κυβέρνηση. Για πρώτη φορά, δυτικοί σύμμαχοι όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία συμμαχούν με την Κίνα. Ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ επαίνεσε το σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου ως «μια νίκη για την πολυμέρεια και το ελεύθερο εμπόριο».
Η σύναψη της συμφωνίας RCEP αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω τους οικονομικούς δεσμούς της Κίνας με βασικούς παίκτες- την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα και να επιταχύνει την ενοποίηση της Ανατολικής Ασίας με τη Νοτιοανατολική Ασία.
Σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου, το συνολικό εμπόριο της Κίνας με άλλα μέλη της RCEP από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2020 ανήλθε σε 1.055 δισεκατομμύρια δολάρια, που είναι περίπου το ένα τρίτο του συνολικού όγκου εξωτερικού εμπορίου της Κίνας. Εν μέσω μάλιστα του εμπορικού πολέμου μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών , το σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου ενισχύει την ανεξαρτησία της Κίνας από την αμερικανική οικονομία.
Εκτός από την RCEP, υπάρχει μια άλλη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών Ασίας-Ειρηνικού, η CPTPP, στην οποία ηγετικό ρόλο παίζει η Ιαπωνία, καθώς αποχώρησε η Αμερική στη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ. Με 11 κράτη μέλη, η CPTPP αντιπροσωπεύει επί του παρόντος περίπου το 13% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Πολλά κράτη όπως η Ιαπωνία, το Βιετνάμ, η Σιγκαπούρη, το Μπρουνέι, η Μαλαισία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία είναι επίσης μέλη και των δύο συμφώνων ελεύθερου εμπορίου. Για πολλούς, ωστόσο, η RCEP δεν είναι μόνο συμπλήρωμα του CPTPP με τη συμμετοχή της Κίνας, αλλά και ένα αντίβαρο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι θα κάνει η ΕΕ;
Η νέα συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μετατοπίζει το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας ακόμη πιο ανατολικά. Ο όγκος συναλλαγών της RCEP ενδέχεται σύντομα να ξεπεράσει αυτόν της ΕΕ.
Παρά ορισμένα από τα πλεονεκτήματα των ευκολότερων εμπορικών ροών, το σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τις βασικές βιομηχανίες της Γερμανίας. Για παράδειγμα, για τις αυτοκινητοβιομηχανίες VW, Daimler και BMW, ισχυροί ανταγωνιστές όπως η Toyota, η Honda, η Nissan, η Hyundai και η Kia πιθανότατα θα αποκτήσουν σημαντικό πλεονέκτημα στην κινεζική αγορά, καθώς η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα είναι μέλη της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου.
Για να μην εκτοπιστεί από την παγκόσμια αγορά, η Ευρώπη αντιμετωπίζει δύο επιλογές: να συνεργαστεί με την RCEP ή να οικοδομήσει έναν άλλο πόλο στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, μαζί με τις ΗΠΑ και την Ινδία. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ χρειάζονται μια απάντηση.
