Στην αίθουσα συνεδριάσεων της Hewlett-Packard, στελέχη της εταιρείας, μηχανικοί και δημοσιογράφοι συγκεντρώνονται με ανυπομονησία. Ο Ρίτσαρντ Άντερσον, ένας από τους κορυφαίους μηχανικούς της HP, ετοιμάζεται να αποκαλύψει τα αποτελέσματα μιας έρευνας που θα συγκλονίσει την αμερικανική τεχνολογική κοινότητα.
Το ημερολόγιο γράφει Παρασκευή 28 Μαρτίου 1980. Και είναι μια μέρα που θα μείνει στην ιστορία της αμερικανικής βιομηχανίας ημιαγωγών ως «μαύρη Παρασκευή».
Ο Άντερσον παρουσιάζει μια αναλυτική έκθεση για τις επιδόσεις 300.000 chip μνήμης. Τα μισά προέρχονται από τους 3 Ιάπωνες προμηθευτές της αμερικανικής εταιρείας και τα υπόλοιπα από τους καλύτερους Αμερικανούς κατασκευαστές ημιαγωγών. Το δωμάτιο σιγομουρμουρίζει καθώς ανακοινώνει τα αποτελέσματα: Τα ιαπωνικά chip και των 3 εταιρειών ξεπερνούν τα αμερικανικά σε όλους τους τομείς: αξιοπιστία, αποδοτικότητα και ποιότητα κατασκευής.
Αποτελέσματα – σοκ
Μέσα σε λίγες ώρες, η είδηση διαρρέει και η «βόμβα Άντερσον» (Anderson Bombshell), όπως θα ονομαστεί, γίνεται το κεντρικό θέμα συζήτησης στον χώρο της τεχνολογίας και της βιομηχανίας. Οι αμερικανικοί κολοσσοί ημιαγωγών σοκάρονται. Η Ιαπωνία, η οποία πριν από μερικές δεκαετίες δεν είχε καμία παρουσία στον χώρο των ημιαγωγών, τώρα φαίνεται να έχει ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην τεχνολογική κούρσα.
Τα αποτελέσματα της έκθεσης του Άντερσον επιβεβαιώνουν αυτό που πολλοί φοβούνταν αλλά λίγοι ήθελαν να παραδεχτούν: οι αμερικανικές εταιρείες έχουν μείνει πίσω.
Τα ιαπωνικά εργοστάσια λειτουργούν με εξαιρετική ακρίβεια, υιοθετώντας μεθόδους όπως το «Just-In-Time» (JIT) και η «Ολική Διαχείριση Ποιότητας» (Total Quality Management – TQM), πρακτικές που εξασφαλίζουν ελάχιστα ελαττωματικά προϊόντα και υψηλή αποδοτικότητα. Οι Αμερικανοί, από την άλλη, αντιμετωπίζουν προβλήματα κόστους, ασυντόνιστες διαδικασίες παραγωγής και έλλειψη μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού.
Ξεσπάει πόλεμος δασμών
Στις επόμενες εβδομάδες, οι αντιδράσεις είναι καταιγιστικές. Η αμερικανική κυβέρνηση αρχίζει να εξετάζει τρόπους να προστατεύσει τη βιομηχανία ημιαγωγών από την ιαπωνική κυριαρχία. Τα μέτρα περιλαμβάνουν εμπορικούς δασμούς και πολιτικές για την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής. Παράλληλα, η κρίση αυτή γίνεται η αφορμή για τη δημιουργία της κοινοπραξίας SEMATECH το 1987, μιας συνεργασίας μεταξύ του κράτους και των μεγαλύτερων αμερικανικών εταιρειών ημιαγωγών, με σκοπό την ανάπτυξη ανταγωνιστικών τεχνολογιών απέναντι στους Ιάπωνες.
Για τις ίδιες τις αμερικανικές εταιρείες, η αποκάλυψη του Άντερσον σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής. Η Intel, που εκείνη την περίοδο εστιάζει κυρίως στη μνήμη RAM, αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τους Ιάπωνες σε αυτόν τον τομέα.
Ο Άντι Γκρόουβ, ένας από τους ιδρυτές της εταιρείας, παίρνει τη στρατηγική απόφαση να επικεντρωθεί σε προηγμένους μικροεπεξεργαστές (microprocessors). Αυτή η αλλαγή στρατηγικής θα οδηγήσει την Intel στην κυριαρχία στην αγορά των PC τις επόμενες δεκαετίες.
Η «βόμβα Άντερσον» είναι μια ηχηρή υπενθύμιση ότι η τεχνολογική υπεροχή δεν είναι δεδομένη. Η Αμερική, που κάποτε ηγείτο της επανάστασης των ημιαγωγών, βρέθηκε αντιμέτωπη με τον ανταγωνισμό από μια χώρα που κατάφερε να συνδυάσει καινοτομία, πειθαρχία και βιομηχανική στρατηγική.
Το 1980 σηματοδοτεί την αρχή έναρξη μιας εποχής στρατηγικών ανακατατάξεων. Η ιαπωνική βιομηχανία συνεχίζει να αναπτύσσεται, ενώ οι ΗΠΑ αναζητούν νέες κατευθύνσεις για να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος. Το μήνυμα του Άντερσον είναι σαφές: αν η Αμερική θέλει να παραμείνει τεχνολογικός ηγέτης, πρέπει να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί.
Σήμερα ως ανάλογο «μήνυμα αφύπνισης» για τον αμερικανικό τεχνολογικό τομέα λειτουργούν η DeepSeek και τα άλματα της Κίνας στην κούρσα της τεχνητής νοημοσύνης. Και το όπλο των δασμών επιστρατεύεται εκ νέου.
