Skip to main content

Η πρώτη μεγάλη χρηματιστηριακή απάτη: Πουλούσε όνειρα, έσπειρε εφιάλτες

Η απίστευτη ιστορία του Γουίλιαμ Ντιούερ - η οποία και επαναλαμβάνεται

Ο Γουίλιαμ Ντιούερ στέκεται στο κέντρο της αίθουσας, το βλέμμα του σαρώνει τους επενδυτές που τον περιτριγυρίζουν. Η Νέα Υόρκη του 1792 είναι ένα καζάνι που βράζει, γεμάτο ευκαιρίες για όσους έχουν το θράσος να τις εκμεταλλευτούν. Και ο Ντιούερ έχει περισσότερο θράσος από τον καθένα.

Έχοντας ήδη υπηρετήσει στο Υπουργείο Οικονομικών και ως μέλος του Κογκρέσου, γνωρίζει τους μηχανισμούς της εξουσίας από πρώτο χέρι. Αλλά η πραγματική του αγάπη δεν είναι η πολιτική – είναι τα χρήματα.

Γόνος πλούσιας βρετανικής οικογένειας, ο Ντιούερ φτάνει στις αμερικανικές αποικίες πριν από την Επανάσταση και γρήγορα καθιερώνεται ως επιτυχημένος έμπορος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, επενδύει σε προμήθειες για τον Ηπειρωτικό Στρατό, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Μετά την ανεξαρτησία, καταλαβαίνει πως το μέλλον βρίσκεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Αλεξάντερ Χάμιλτον, φίλου και συμμάχου του, δημιουργούν ένα νέο πεδίο για κερδοσκοπία, και ο Ντιούερ είναι έτοιμος να το εκμεταλλευτεί.

 Η στρατηγική

Η στρατηγική του είναι φαινομενικά απλή: χρησιμοποιεί την επιρροή του για να αποκτήσει πρόσβαση σε κυβερνητικά συμβόλαια και δάνεια. Χρησιμοποιεί παράλληλα τη θέση του για να αποκομίσει πολύτιμες πληροφορίες. Παίρνει μεγάλα ποσά από επενδυτές, τάζοντάς τους αστρονομικές αποδόσεις, και χρησιμοποιεί αυτά τα χρήματα για να αγοράσει κρατικά ομόλογα, στοιχηματίζοντας πως η τιμή τους θα ανέβει. Ταυτόχρονα, επενδύει σε τράπεζες και εμπορικές επιχειρήσεις, ελέγχοντας ένα ολόκληρο δίκτυο δανεισμού και χρηματοδότησης. Οι συναλλαγές του είναι αδιαφανείς, αλλά η εμπιστοσύνη στο όνομά του κρατά το σύστημα σε λειτουργία.

Το 1791, τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν όπως τα έχει σχεδιάσει. Η First Bank of the United States δημιουργείται, και οι αγορές ακμάζουν. Ο Ντιούερ επεκτείνει τις δραστηριότητές του, δανειζόμενος αστρονομικά ποσά για να αγοράσει ακόμα περισσότερα ομόλογα. Οι επενδυτές συρρέουν, δελεασμένοι από τις υποσχέσεις του. Όμως, το σύστημά του στηρίζεται σε μια εύθραυστη ισορροπία: βασίζεται στην υπόθεση πως οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν. Όταν αρχίζουν να σταθεροποιούνται, ο πρώτος πανικός καταλαμβάνει τους δανειστές του. Οι φήμες για την αστάθεια της αυτοκρατορίας του εξαπλώνονται, και οι πιστωτές του απαιτούν τις οφειλές τους.

Η φούσκα σπάει

Το ημερολόγιο γράφει 17 Μαρτίου 1792, όταν η φούσκα σκάει. Ο Ντιούερ αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των δανειστών και καταρρέει. Ολόκληρη η αγορά παγώνει. Οι τιμές των ομολόγων κατρακυλούν, οι τράπεζες βρίσκονται σε κρίση, και δεκάδες επενδυτές καταστρέφονται. Ο χρηματιστηριακός πανικός που ξεσπά είναι ο πρώτος μεγάλος οικονομικός κλονισμός στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο ίδιος ο Ντιούερ, από ισχυρός και σεβαστός άνδρας, βρίσκεται ξαφνικά απομονωμένος. Οι άλλοτε φίλοι του τον εγκαταλείπουν. Οι αρχές τον συλλαμβάνουν και τον φυλακίζουν ως χρεοκοπημένο οφειλέτη. Οι συνθήκες κράτησης είναι φρικτές – ένας άνθρωπος που κάποτε συναναστρεφόταν τους πιο ισχυρούς βρίσκεται τώρα να ζει μέσα στην απόγνωση. Για χρόνια, υπομένει τις κακουχίες, μέχρι που τελικά η υγεία του τον εγκαταλείπει. Το 1799, πεθαίνει στη φυλακή, ξεχασμένος από τον κόσμο που κάποτε ήλεγχε.

Και οι επόμενες γενιές θα…επαναλάβουν τα λάθη του

Ο Γουίλιαμ Ντιούερ είναι το πρώτο μεγάλο θύμα της ίδιας του της απληστίας, αλλά όχι το τελευταίο. Η ιστορία του γίνεται προειδοποιητικό παράδειγμα για τους μελλοντικούς κερδοσκόπους, ένας άνθρωπος που έφτασε στην κορυφή μόνο για να καταρρεύσει από το ίδιο του το βάρος. Και όμως, το μάθημα που αφήνει πίσω του δεν αποτρέπει τις επόμενες γενιές από το να επαναλάβουν τα λάθη του.