Ο Φέλιξ Χόφμαν, νεαρός χημικός της Bayer, στέκεται πάνω από τον πάγκο του εργαστηρίου του. Τα χέρια του τρέμουν από την ένταση. ‘Εχει μόλις συνθέσει μια ουσία που ίσως αλλάξει για πάντα την ιατρική. Ακετυλοσαλικυλικό οξύ.
Μια παραλλαγή του σαλικυλικού οξέος, που επί αιώνες χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον πόνο. Αλλά αυτή τη φορά, κάτι είναι διαφορετικό. Αυτή η νέα ένωση δεν προκαλεί τον ίδιο βασανιστικό ερεθισμό στο στομάχι. Αν λειτουργήσει, θα μπορούσε να γίνει το πιο σημαντικό αναλγητικό της εποχής.
Ο Χόφμαν δεν είναι απλώς ένας επιστήμονας που κυνηγά την πρόοδο. Υπάρχει κάτι προσωπικό σε όλο αυτό. Ο πατέρας του υποφέρει από ρευματικούς πόνους, κι εκείνος αναζητά ένα φάρμακο που να του προσφέρει ανακούφιση χωρίς τις παρενέργειες των τότε γνωστών θεραπειών. Περνάει ατελείωτες ώρες στο εργαστήριο πειραματιζόμενος. Και τώρα, ίσως, να έχει βρει την πιο κατάλληλη φόρμουλα.
Όταν παρουσιάζει το επίτευγμά του στον Χάινριχ Ντρέζερ, τον επικεφαλής του εργαστηρίου της Bayer, δεν συναντά αμέσως ενθουσιασμό. Ο Ντρέζερ είναι επιφυλακτικός. Διστάζει να επενδύσει σε κάτι που δεν έχει δοκιμαστεί επαρκώς. Όμως, σύντομα, τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους.
Και η ίδια η ιατρική κοινότητα αρχικά αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τη νέα ουσία. Τα φαρμακευτικά σκευάσματα εκείνης της εποχής βασίζονται κυρίως σε φυτικά εκχυλίσματα και παραδοσιακές θεραπείες και η ιδέα ενός συνθετικού αναλγητικού δεν γίνεται αμέσως αποδεκτή. Όμως, οι ασθενείς έχουν διαφορετική άποψη. Οι αναφορές είναι εντυπωσιακές. Η νέα ουσία είναι αποτελεσματική, ασφαλής και, κυρίως, ανεκτή από τον οργανισμό.
Όταν οι γιατροί αρχίζουν να παρατηρούν την αποτελεσματικότητα της Ασπιρίνης, οι αμφιβολίες υποχωρούν. Οι συνταγές πληθαίνουν, και σύντομα, η Bayer δεν προλαβαίνει να καλύψει τη ζήτηση.
Η πατέντα
Η Bayer κινείται γρήγορα. Το ημερολόγιο γράφει 6 Μαρτίου 1899, όταν καταθέτει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και εξασφαλίζει τα αποκλειστικά δικαιώματα του φαρμάκου. Το αποκαλεί Aspirin. Είναι η γνωστή σε όλους μας ασπιρίνη. Το όνομα είναι ένας συνδυασμός του «α» από το ακετυλο και του «σπιρ» από το φυτό Spiraea, από όπου προέρχεται το σαλικυλικό οξύ. Σε λίγους μήνες, το φάρμακο διατίθεται σε μορφή σκόνης στα φαρμακεία. Το κοινό το υποδέχεται με ενθουσιασμό. Το 1900, η Ασπιρίνη κυκλοφορεί και σε μορφή δισκίου, μια καινοτομία που θα την κάνει ακόμη πιο δημοφιλή.
Καθώς τα χρόνια περνούν, η Ασπιρίνη κατακτά τον κόσμο. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Bayer χάνει τα δικαιώματα της Ασπιρίνης στις Ηνωμένες Πολιτείες ως μέρος των πολεμικών αποζημιώσεων. Μια αμερικανική εταιρεία, η Sterling, αναλαμβάνει την παραγωγή της.
Όμως, η φήμη της Ασπιρίνης είναι πια ασταμάτητη. Γίνεται συνώνυμο της ανακούφισης από τον πόνο, του φαρμάκου που δεν λείπει από κανένα σπίτι. Ακόμη και στρατιώτες στα χαρακώματα τη χρησιμοποιούν για να αντιμετωπίσουν τον πυρετό και τους πόνους του πολέμου.
Χρήσεις που ο δημιουργός της δεν μπορούσε να φανταστεί
Οι δεκαετίες περνούν, και η επιστήμη αποκαλύπτει νέα δεδομένα. Στη δεκαετία του 1970, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν πως η Ασπιρίνη δεν είναι απλώς ένα παυσίπονο. Η δράση της στην αραίωση του αίματος την καθιστά πολύτιμη στην πρόληψη καρδιακών επεισοδίων και εγκεφαλικών. Οι γιατροί αρχίζουν να τη συνταγογραφούν για λόγους που ο Χόφμαν δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί.
Σήμερα, πάνω από 125 χρόνια μετά την ανακάλυψή της, η Ασπιρίνη παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή φάρμακα στον κόσμο. Αν και έχουν εμφανιστεί νεότερα αναλγητικά, η ιστορία της είναι μιας επιστημονικής ανακάλυψης που άλλαξε την ανθρωπότητα.
Κάθε μικρό λευκό χάπι φέρει μέσα του όχι μόνο τη χημική του σύνθεση, αλλά και την ιστορία ενός ανθρώπου που ήθελε απλώς να βοηθήσει τον πατέρα του – και κατέληξε να προσφέρει ανακούφιση σε ολόκληρο τον κόσμο.
