Ο καρδινάλιος Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο ήταν ένα αουτσάιντερ όταν επελέγη να διαδεχθεί τον Βενέδικτο ΙΣΤ΄. Έγινε ο πρώτος Λατινοαμερικανός και ο πρώτος Ιησουίτης που ηγήθηκε της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Το ημερολόγιο έγραφε 13 Μαρτίου 2013 όταν βγήκε ο λευκός καπνός της εκλογής του ως 266ου πάπα. Ήταν μία εκλογή εξέπληξε τους αναλυτές που ενδεχομένως περίμεναν έναν νεότερο άνδρα από τον 76χρονο τότε Μπεργκόλιο, ο οποίος επέλεξε το όνομα Φραγκίσκος.
Κατά την εκλογή του έλαβε ευρεία υποστήριξη τόσο από συντηρητικούς όσο και από μεταρρυθμιστές της Εκκλησίας, καθώς θεωρήθηκε ορθόδοξος σε θέματα σεξουαλικότητας αλλά φιλελεύθερος σε κοινωνικά ζητήματα. Ακόμη ένα στοιχείο, που πολλοί εξήραν, ήταν η ταπεινότητά του.
Οι υποστηρικτές του εκτίμησαν την «αμεσότητά του» με τους πιστούς και την έντονη αποφασιστικότητά του να μεταρρυθμίσει την Κουρία (τη γραφειοκρατία του Βατικανού), να εξαλείψει τη διαφθορά στην τράπεζα του Βατικανού και να αντιμετωπίσει τη φρικτή κληρονομιά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών εντός της Εκκλησίας.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι απολαμβάνει υψηλή δημοτικότητα, τόσο μεταξύ των Καθολικών όσο και άλλων θρησκευτικών κοινοτήτων. Στο Twitter, τον ακολουθούν πάνω από 15 εκατομμύρια άνθρωποι. Ωστόσο, η προθυμία του να αντιμετωπίζει τα ζητήματα κατά μέτωπο δημιούργησε έναν αυξανόμενο αριθμό αντιπάλων, τόσο εντός όσο και εκτός του Βατικανού.
Φιλελεύθερος ή συντηρητικός; Οι θέσεις του σε καίρια ζητήματα
Το πρωί μετά την εκλογή του, ο νέος πάπας έφυγε διακριτικά από το Βατικανό με συνοδεία μη σηματοδοτημένων οχημάτων για να προσευχηθεί σε μια ρωμαϊκή βασιλική, σύμφωνα με τον ανταποκριτή του BBC στη Ρώμη, Ντέιβιντ Γουίλι.
Επιστρέφοντας στο Βατικανό, επέμεινε να πληρώσει ο ίδιος τον λογαριασμό του στο ξενοδοχείο κληρικών στο κέντρο της Ρώμης, δείχνοντας αμέσως το στυλ του στην παποσύνη.
Εγκατέλειψε το ευρύχωρο διαμέρισμα του παπικού παλατιού που χρησιμοποιούσαν οι προκάτοχοί του τον τελευταίο αιώνα, επιλέγοντας μια μικρή σουίτα στον ξενώνα του Βατικανού. Παράλληλα, αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει την πολυτελή θερινή κατοικία στο Καστέλ Γκαντόλφο.
Στη συνέχεια, αμφισβήτησε την ελεύθερη αγορά, δήλωσε ότι η Εκκλησία πρέπει να ζητήσει συγγνώμη από τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αντί να τα κρίνει και συνέκρινε τα κέντρα κράτησης μεταναστών στην Ευρώπη με στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Ωστόσο πολλοί επισημαίνουν ότι δεν είναι ακριβές να θεωρείται φιλελεύθερος. Ο Τζον Άλεν Τζούνιορ, αρχισυντάκτης της καθολικής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Crux, έγραψε το 2016: «Ο Φραγκίσκος είναι επίσης ξεκάθαρα συντηρητικός. Δεν έχει αλλάξει ούτε ένα κόμμα στην κατήχηση», το επίσημο σύγγραμμα διδασκαλίας της Εκκλησίας.
Ο πάπας έχει πει «όχι» στη χειροτονία γυναικών, «όχι» στον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, χαρακτήρισε την άμβλωση ως «το πιο φρικτό έγκλημα», ενώ υπερασπίστηκε και την απαγόρευση αντισύλληψης.
Παρόλα αυτά, η αυστηρή αντιμετώπιση της Κουρίας και η διάθεσή του να μετριάσει τη στάση της Εκκλησίας σε ζητήματα όπως η Θεία Κοινωνία μετά από διαζύγιο προκάλεσαν έντονη αντίδραση. Δεν δίστασε να αντικαταστήσει καρδιναλίους με τους οποίους είχε διαφωνίες.
Ο ταπεινός τρόπος ζωής και τα κηρύγματα στην Αργεντινή
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1936 στο Μπουένος Άιρες. Σύμφωνα με την επίσημη βιογραφία του Βατικανού, χειροτονήθηκε Ιησουίτης το 1969 και σπούδασε στην Αργεντινή και τη Γερμανία.
Ως νέος, υπέστη αφαίρεση ενός πνεύμονα λόγω μόλυνσης.
Το 1992 έγινε επίσκοπος και το 1998 Αρχιεπίσκοπος Μπουένος Άιρες. Στο κονκλάβιο του 2005 θεωρήθηκε πιθανός υποψήφιος για την παποσύνη.
Οι ομιλίες του όταν ήταν καρδινάλιος είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην Αργεντινή. Έδινε έμφαση στην στην κοινωνική ένταξη, επικρίνοντας έμμεσα κυβερνήσεις που αγνοούσαν τους περιθωριοποιημένους. Ωστόσο πολλές απόψεις του δοκιμάστηκαν στην Αργεντινή, την πρώτη χώρα της Λατινικής Αμερικής που νομιμοποίησε τους γάμους ομοφύλων και της οποίας η πρόεδρος τότε, Κριστίνα Φερνάντεζ, προωθούσε τη δωρεάν αντισύλληψη και την τεχνητή γονιμοποίηση.
Από την άλλη εμφανιζόταν και ως πατριώτης, λέγοντας στους Αργεντινούς βετεράνους του Πολέμου των Φώκλαντ σε μια Λειτουργία το 2016: «Ερχόμαστε να προσευχηθούμε για όλους όσους έχουν πέσει, γιους της πατρίδας που βγήκαν για να υπερασπιστούν τη μητέρα τους, την πατρίδα και να διεκδικήσουν ό,τι είναι δικό τους».
Η Φραντσέσκα Αμπρογκέτι, συν-συγγραφέας της βιογραφίας του, δήλωσε στο Reuters πως η δημόσια απήχησή του οφείλεται πάνω από όλα στον «λιτό και αυστηρό» του τρόπο ζωής και δευτερευόντως στις θέσεις του.
Τα χρόνια της Χούντας
Ένα αμφιλεγόμενο θέμα είναι ο ρόλος του κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας στην Αργεντινή (1976-1983), όταν ηγούνταν των Ιησουιτών στη χώρα.
Το 1976, κατηγορήθηκε ότι παρέδωσε δύο ιερείς στις στρατιωτικές αρχές επειδή δεν στήριξε δημόσια την κοινωνική τους δράση στις παραγκουπόλεις, κάτι που εξόργισε τη χούντα.
Το Βατικανό αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε συνέργεια του Μπεργκόλιο με το καθεστώς.
Το 2011, ξεκίνησε διαδικασίες για την αγιοποίηση Αργεντινών ιερέων που δολοφονήθηκαν υπό τη δικτατορία, ενώ κατόπιν αιτήματός του, το Βατικανό άνοιξε τα αρχεία του καθεστώτος στα θύματα και τους συγγενείς τους.
