Ήταν ο πιο περιζήτητος αναλυτής της εποχής του. Έως ότου ήρθαν στο φως μία σειρά από παράτυπες «παρεμβάσεις», πιέσεις και συγκρούσεις συμφερόντων, που σχεδόν οδήγησαν στην παραίτηση του επικεφαλής της Citigroup και «έφαγαν» δισεκατομμύρια δολάρια από την κεφαλαιοποίησή της.
Ο Τζακ Γκράμπμαν είχε ταχύτατη και εντυπωσιακή άνοδο στον χώρο των χρηματοικονομικών υπηρεσιών και κατέληξε να είναι συνώνυμο της διαπλοκής και της προσπάθειας χειραγώγησης μετοχών. Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε από την αποθέωση στην αποκαθήλωσή του.
Μια χαλαρή συζήτηση και μια…ομολογία
Το ημερολόγιο γράφει 13 Ιανουαρίου 2001. Είναι Σάββατο, αλλά ο Τζακ Γκράμπμαν – ως συνήθως – εργάζεται σκληρά. Είναι ο πιο φημισμένος αναλυτής της Salomon Smith Barney, χρηματιστηριακής που έχει περάσει στον έλεγχο του ομίλου Citigroup.
Σε ένα διάλειμμα ξεκινά μία χαλαρή συζήτηση, μέσω email, με την Κάρολ Κάθλερ, αναλύτρια στο κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σιγκαπούρης, η οποία έχει επενδύσει πολλά σε μετοχές τηλεπικοινωνιών που έχει συστήσει η Salomon Smith Barney.
Στις 5:18 μ.μ. ο Γκράμπμαν αποκαλύπτει ότι αναβάθμισε τη σύστασή του για τις μετοχές της AT&T τον Νοέμβριο του 1999 όχι λόγω βελτίωσης των προοπτικών του τηλεπικοινωνιακού κολοσσού, αλλά γιατί του το ζήτησε ο πρόεδρος της Citigroup, Σάντι Βάιλ. Η αναβάθμιση της AT&T θα βοηθούσε τον Βάιλ σε μία μάχη εξουσίας, που είχε ξεσπάσει στο διοικητικό συμβούλιο. Ποιο θα ήταν το κέρδος για τον Γκράμπμαν, που ήδη ελάμβανε την υπέρογκη για αναλυτή αμοιβή των 20 εκατ. δολαρίων; «Χρησιμοποίησα τον Σάντι για να βρω για τα παιδιά μου θέση σε ένα φημισμένο νηπιαγωγείο καλής περιοχής», είχε εξηγήσει.
Το συγκεκριμένο περιστατικό περιγράφεται σε έγγραφα δικαστηρίου, αφού ο Γκράμπμαν οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη από τη SEC.
Τα πρώτα βήματα
Γεννήθηκε στη βορειοανατολική Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια σε μία οικογένεια με 12 παιδιά. Οι γονείς του, Ίσαντορ και Μίλντρεντ Γκράμπμαν, ήταν εβραϊκής καταγωγής μετανάστες από τη Ρωσία. Ο πατέρας του εργαζόταν στο τμήμα υγιεινής της πόλης της Φιλαδέλφειας, ενώ η μητέρα του ήταν μοδίστρα.
Ο Τζακ ήταν άριστος μαθητής, με έφεση στα μαθηματικά. Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, από όπου αποφοίτησε με έπαινο και συνέχισε για μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολάμπια.
Η θεαματική άνοδος
Το 1977 άρχισε να εργάζεται στην AT&T. Το 1985 εντάχθηκε στο δυναμικό της PaineWebber και έως το 1994 έβγαζε πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια τον χρόνο. Εκείνη τη χρονιά δέχθηκε μία άκρως δελεαστική πρόταση από την Salomon Brothers. Την περίοδο εκείνη υπήρξε ο σημαντικότερος αναλυτής του κλάδου των τηλεπικοινωνιών σε μια περίοδο μεγάλης ανοδικής δραστηριότητας στον κλάδο.
Το 1998, όταν η Salomon Brothers μετονομάστηκε σε Salomon Smith Barney, έγινε επικεφαλής του τμήματος Παγκόσμιας Τηλεπικοινωνιακής Έρευνας. Ο τίτλος αυτό του χάρισε και τον τίτλο του πιο ακριβοπληρωμένου αναλυτή της Wall Street με απολαβές της τάξης των 25 εκατ. δολαρίων ετησίως από το 1998 έως το 2002.
Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών έφτασε στο απόγειο μέχρι το 2001, με τις αποτιμήσεις των μετοχών σε δυσθεώρητα επίπεδα. Ωστόσο ο Γκράμπμαν επέμενε στη σύσταση για αγορά. Τον Μάρτιο του 2001, συνέστησε δέκα μετοχές του κλάδου για αγορά. Οι 5 εξ αυτών έναν χρόνο αργότερα, με την φούσκα του dot.com να έχει σπάσει, είχαν δει την αξία τους να συρρικνώνεται κάτω από το 1 δολάριο.
Στην τσιμπίδα της SEC
Κάπως έτσι μπήκε στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC), η οποία διαπίστωσε πως ότι από το 1999 έως το 2001, ο Γκράμπμαν είχε δημοσιεύσει μία σειρά από έρευνες και σημειώματα, στα οποία απέκρυβε ουσιαστικά γεγονότα και παραπλανούσε τους επενδυτές.
Σε ένα από αυτά τα σημειώματα είχε αναβαθμίσει και τη σύσταση της AT&Τ από «ουδέτερη» σε «αγορά». Δεν ήταν όμως μόνο αυτό το πρόβλημα. Αποκαλύφθηκε ότι συμβούλευε εταιρείες τηλεπικοινωνιών όπως η Global Crossing και επενδυτές ταυτόχρονα. Ήταν μια προφανής σύγκρουση συμφερόντων.
Τον Απρίλιο του 2003, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ ανακοίνωσε την ποινή του Γκράμπμαν: «Αποκλεισμός δια βίου» από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο για ανάρμοστη συμπεριφορά. Κλήθηκε επίσης να πληρώσει πρόστιμο 15 εκατ. δολαρίων.
Το 2004 πάντως επέστρεψε – έστω και εμμέσως – στον κλάδο, αφού προσλήφθηκε από την Distinctive Devices ως εξωτερικός σύμβουλος, χωρίς να υπογράφει ο ίδιος αναλύσεις και συστάσεις, ενώ τελικά ίδρυσε τη δική του εταιρεία συμβούλων.
