Ένα τμήμα του ποταμού Γιαρλούνγκ Τσανγκπό πέφτει κατά 2.000 μέτρα σε μια απόσταση 50 χιλιομέτρων. Η ακραία αυτή τοπογραφία έχει ως αποτέλεσμα να αποκαλείται «το Έβερεστ των Ποταμών».
Αυτό που ενδιαφέρει τους Κινέζους αξιωματούχους, όμως, είναι το υδροηλεκτρικό δυναμικό του ποταμού. Στις 25 Δεκεμβρίου, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua μετέδωσε ότι η Κίνα ενέκρινε σχέδια για την κατασκευή του μεγαλύτερου υδροηλεκτρικού φράγματος στον κόσμο στις κάτω όχθες του Γιαρλούνγκ Τσανγκπό, που ρέει από το Θιβέτ προς την Ινδία και το Μπανγκλαντές.
Το φράγμα θα μπορούσε να παράγει 300 δισ. κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις. Αυτό είναι αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες περισσότερων από 300 εκατομμυρίων ανθρώπων και να τριπλασιάσει τη δυναμικότητα του φράγματος των Τριών Φαραγγιών, που είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο στον κόσμο.
Οι προκλήσεις και το κόστος
Η κυβέρνηση ελπίζει ότι το νέο φράγμα θα βοηθήσει την Κίνα να εξαλείψει τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (ή να γίνει «κλιματικά ουδέτερη») έως το 2060. Ωστόσο, το έργο αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, όπως εξηγεί σε ρεπορτάζ του ο Economist.
Σύμφωνα με αναφορές, τέσσερις έως έξι σήραγγες μήκους 20 χιλιομέτρων θα χρειαστεί να διανοιχθούν μέσα από το βουνό Namcha Barwa για να εκτραπεί η ροή του Γιαρλούνγκ Τσανγκπό. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο, αλλά η τοποθεσία κατασκευής του φράγματος βρίσκεται επίσης κατά μήκος ενός ορίου τεκτονικών πλακών, γεγονός που το καθιστά ευάλωτο σε σεισμούς και κατολισθήσεις.
Το μηχανικό έργο είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το κόστος του έργου εκτιμάται ότι θα φτάσει έως και το 1 τρισεκατομμύριο γιουάν (137 δισ. δολάρια), γεγονός που θα το καθιστούσε το πιο ακριβό έργο υποδομής στον κόσμο.
Οι αντιδράσεις των ντόπιων
Για την κατασκευή του φράγματος των Τριών Φαραγγιών, η κινεζική κυβέρνηση είχε μετακινήσει πάνω από 1,3 εκατομμύρια ανθρώπους. Δεν είναι σαφές πόσοι μπορεί να εκτοπιστούν από το νέο φράγμα, το οποίο θα κατασκευαστεί στην κομητεία Μεντόγκ στην Αυτόνομη Περιοχή του Θιβέτ.
Το Θιβέτ γνωρίζει καλά από φράγματα. Δεκάδες έχουν κατασκευαστεί εκεί, συχνά προκαλώντας την οργή των ντόπιων, που αισθάνονται ότι η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται την περιοχή. Τον Φεβρουάριο του 2024, οι αρχές συνέλαβαν εκατοντάδες που διαμαρτύρονταν ενάντια σε άλλο φράγμα που απειλούσε να αφήσει χωριά και μοναστήρια κάτω από το νερό. Παρόμοιες ανησυχίες, καθώς και φόβοι για ζημιά στο τοπικό οικοσύστημα, περιβάλλουν το έργο στη Μεντόγκ, όπως αναφέρει ο Economist.
Οι Κινέζοι αξιωματούχοι υποβαθμίζουν αυτές τις ανησυχίες. Αυτό δεν είναι πιθανό να καθησυχάσει την Ινδία και το Μπανγκλαντές, όπου ο Γιαρλούνγκ Τσανγκπό είναι γνωστός ως Βραχμαπούτρα και εξαρτώνται από αυτόν εκατομμύρια άνθρωποι. Οι τρεις χώρες δεν έχουν συμφωνία κατανομής υδάτων. Έτσι, το φράγμα πιθανότατα θα ενισχύσει τις ανησυχίες για την ικανότητα της Κίνας να ελέγχει τον Βραχμαπούτρα, ειδικά στην Ινδία, που είναι από τις χώρες με τη μεγαλύτερη ένταση νερού στον κόσμο.
Τουλάχιστον μία μελέτη (από Κινέζους ερευνητές) υποδηλώνει ότι ένα μεγάλο φράγμα στον Γιαρλούνγκ Τσανγκπό θα μπορούσε να ωφελήσει όλα τα παραποτάμια κράτη—αν συνεργαστούν—επιτρέποντας αυξημένες ροές κατά την ξηρή περίοδο.
Θα χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία για να ολοκληρωθεί το νέο φράγμα. Η Ινδία και το Μπανγκλαντές ίσως θελήσουν να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον χρόνο για να προετοιμαστούν, σημειώνει ο Economist.
Τι έχει γίνει έως τώρα
Η Κίνα έχει κατασκευάσει πολλούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς κατά μήκος της πορείας του ποταμού Γιαρλούνγκ Τσανγκπό την τελευταία δεκαετία, με στόχο να αξιοποιήσει τη δύναμη του ποταμού ως πηγή ανανεώσιμης ενέργειας. Ρέοντας μέσα από το βαθύτερο φαράγγι της Γης, ένα τμήμα του ποταμού πέφτει 2.000 μέτρα σε ένα μικρό διάστημα μόλις 50 χιλιομέτρων, προσφέροντας τεράστιες δυνατότητες για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Η τοποθεσία της ανάπτυξης βρίσκεται κατά μήκος ενός σεισμογενούς ορίου τεκτονικής πλάκας. Κινέζοι ερευνητές έχουν επίσης επισημάνει στο παρελθόν ανησυχίες ότι η εκτεταμένη εκσκαφή και κατασκευή στο απότομο και στενό φαράγγι θα αυξήσει τη συχνότητα των κατολισθήσεων.
«Οι κατολισθήσεις και οι ροές λάσπης που προκαλούνται από σεισμούς συχνά δεν μπορούν να ελεγχθούν και θα αποτελέσουν επίσης τεράστια απειλή για το έργο», είχε δηλώσει ανώτερος μηχανικός του επαρχιακού γεωλογικού γραφείου του Σιτσουάν το 2022.
