Skip to main content

Η οικογένεια που ήλεγχε την Ευρώπη τον 16ο αιώνα – Οι συμφωνίες με βασιλιάδες, τον Πάπα και τον…διάβολο

Άγαλμα του Γιάκομπ Φούγκερ στο Άουγκσμπουργκ/Shutterstock

Πανίσχυρη οικονομικά και με τεράστια πολιτική επιρροή η οικογένεια Φούγκερ, με επικεφαλής τον Γιάκομπ τον Πλούσιο

Όταν ανέλαβε και επισήμως τα ηνία των οικογενειακών επιχειρήσεων το 1511, η περιουσία ήταν 196.792 φιορίνια. Το 1525 ήταν 2.021.202 φιορίνια. 14 διαδοχικά χρόνια με κέρδος άνω του 50% ανά έτος – είναι μία εντυπωσιακή αν μη τι άλλο επίδοση.

Δεν είναι τυχαίο που ο Γιάκομπ Φούγκερ ο Β ‘, ο οποίος πέθανε σαν σήμερα, 30 Δεκεμβρίου 1525, έμεινε στην ιστορία ως Γιάκομπ ο Πλούσιος. Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Γκρεγκ Στάινμετς είχε υπολογίσει τη συνολική περιουσία του σε περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια προσαρμοσμένα στο 2015. Το ποσό ισοδυναμούσε με το 2% του ΑΕΠ της Ευρώπης εκείνη την εποχή. Η επιρροή του ήταν ακόμη μεγαλύτερη- αφού χρηματοδοτούσε από ηγεμόνες έως Πάπες και ήλεγχε δραστηριότητες που εκτείνονταν από την τραπεζική έως την εξόρυξη και από το εμπόριο έως τη βιομηχανία.

Η οικογένειά Φούγκερ ήταν τραπεζίτες και έμποροι που επηρέαζαν μεγάλο μέρος της οικονομίας της Ευρώπης τον 15ο και τον 16ο αιώνα. Στήριξαν ηγεμόνες, έδωσαν ζωή σε πόλεις και οδήγησαν σε διάσπαση εντός της Εκκλησίας. Με καταγωγή από τη βαυαρική πόλη Άουγκσμπουργκ, συσσώρευσαν τεράστιο πλούτο και είχαν τον έλεγχο σημαντικών ορυχείων.

Ο Γιάκομπ μπορεί να ανέλαβε επισήμως τα ηνία το 1511, αλλά ήταν ο de facto επικεφαλής των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της οικογένειας από το 1487. Και πέτυχε σχεδόν μονοπωλιακή κατοχή στην ευρωπαϊκή αγορά χαλκού. Ο χαλκός από την Ουγγαρία μεταφερόταν μέσω της Αμβέρσας στη Λισαβόνα και από εκεί στην Ινδία.

Η πολιτική επιρροή

Με την υποστήριξή του στη δυναστεία των Αψβούργων ως τραπεζίτης, είχε καθοριστική επιρροή στην ευρωπαϊκή πολιτική εκείνη την εποχή. Χρηματοδότησε την άνοδο του Μαξιμιλιανού Α’ όπως και των Ισπανών Καρόλου Α’  και Καρόλου Ε’. Χρηματοδότησε επίσης τους γάμους που αργότερα κατέληξαν στο να αποκτήσει ο Οίκος των Αψβούργων τα βασίλεια της Βοημίας και της Ουγγαρίας.

Ο Γιάκομπ διέθεσε 800.000 φιορίνια για την άνοδο του Μαξιμιλιανού Α’ των Αψβούργων στον θρόνο της Αγίας Ρωμαϊκής. Σημαντικότατα ποσά είχε χορηγήσει και στον στον Κάρολο Ε’ των Αψβούργων, τότε τον ισχυρότερο άνθρωπο στη Γη. Ο Κάρολος Ε’ – εγγονός του Μαξιμιλιανού Α’ – κατείχε 81 τίτλους, μεταξύ των οποίων Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Βασιλιάς της Ισπανίας, Βασιλιάς της Νάπολης, Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ, Δούκας της Βουργουνδίας και Άρχοντας της Ασίας και της Αφρικής. Οι άνθρωποι θεωρούσαν τον Κάρολο Ε΄ θεϊκό πρόσωπο. Ο Γιάκομπ ήξερε καλά πως ήταν θνητός και έπρεπε να πληρώσει τα χρέη του.

Σε επιστολή του, του υπενθύμιζε: «Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αυτού Μεγαλειότητα δεν θα είχε το αυτοκρατορικό στέμμα χωρίς εμένα. Πρέπει να υπολογίσεις τα χρήματα που μου χρωστάς και να με πληρώσεις χωρίς άλλη καθυστέρηση».

Η κοινωνική δράση

Εξασφάλισε παράλληλα την κληρονομιά και την υστεροφημία του μέσω των ιδρυμάτων του στο Άουγκσμπουργκ. Ένα παρεκκλήσι που χρηματοδοτήθηκε από τον ίδιο και χτίστηκε από το 1509 έως το 1512 είναι το πρώτο αναγεννησιακό κτίριο της Γερμανίας και περιέχει τους τάφους των αδελφών Ούρλιχ, Γκέοργκ και Γιάκομπ.

Το Fuggerei που ιδρύθηκε το 1521 είναι το παλαιότερο συγκρότημα κοινωνικής κατοικίας στον κόσμο που χρησιμοποιείται ακόμα. Το Damenhof, μέρος του Fuggerhäuser στο Άουγκσμπουργκ, είναι το πρώτο κοσμικό αναγεννησιακό κτίριο στη Γερμανία και χτίστηκε το 1515.

Τα deals με τον Πάπα και τον διάβολο

Οι Φούγκερ υπηρέτησαν ως τραπεζίτες στους Πάπες, χρηματοδοτώντας έργα όπως η Καπέλα Σιξτίνα. Διαχειρίζονταν την πώληση τέρψεων, που ήταν ένας τρόπος να μειώσουν οι πιστοί τις τιμωρίες για τις αμαρτίες που διέπραξαν. Η κριτική αυτού του συστήματος συνέβαλε στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση με επικεφαλής τον Λούθηρο. Το εμπόριο τους σε συγχωροχάρτια οδήγησε σε κατηγορίες ότι η οικογένεια Φούγκερ είχε σχέσεις με τον διάβολο.

Στο Τρέντο, μια πόλη στην Ιταλία που έπαιξε καθοριστικό ρόλο ως εμπορικός κόμβος που συνέδεε τη βόρεια Ευρώπη, την Ισπανία και τη Βενετία, οι Φούγκερ απέκτησαν μία πολυτελέστατη κατοικία αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του Γιάκομπ.

Ήταν γνωστή ως «το παλάτι του διαβόλου». Ο Γιόχαν Βολφγκανγκ φον Γκέτε αφηγήθηκε τον θρύλο πίσω από το όνομά του: όταν ο Γκέοργκ Φούγκερ έφτασε στο Τρέντο στις αρχές του 1600, ερωτεύτηκε την ευγενή Έλενα Μαντρούτσο. Ωστόσο, οι γονείς της θα συναινούσαν στον γάμο τους μόνο αν ο Γκέοργκ είχε ένα όμορφο σπίτι στο Τρέντο. Ο Γκέοργκ υποτίθεται ότι επικαλέστηκε τον διάβολο, ο οποίος έχτισε το παλάτι σε μια νύχτα.

Η επιρροή της οικογένειας Φούγκερ μειώθηκε με τις γενιές. Το 1657 έφτασε στο τέλος της.