Ο Τζίμι Κάρτερ γίνεται σήμερα, 1η Οκτωβρίου 2024, ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που φθάσει τα 100 χρόνια ζωής.
Ο Τζέιμς Ερλ Κάρτερ Τζούνιορ γεννήθηκε την 1η Οκτωβρίου του 1924, στο Πλέινς της Τζόρτζια. Η μητέρα του εργαζόταν ως νοσοκόμα και έτσι ο Κάρτερ έγινε ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που γεννήθηκε σε νοσοκομείο.
Είναι το μεγαλύτερο παιδί της Μπέσι Λίλιαν Γκόρντι και του Τζέιμς Ερλ Κάρτερ (Senior), με ρίζες στον Άγγλο μετανάστη Τόμας Κάρτερ που έφθασε στην (αγγλική αποικία τότε) της Βιρτζίνια το 1635. Αργότερα, στη Τζόρτζια, πολλές γενιές Κάρτερ εργάστηκαν ως βαμβακοκαλλιεργητές.
Η μητέρα του, η «Miss Lillian», ήταν μια φιλελεύθερη γυναίκα. Μαρτυρείται ότι επέτρεπε στους μαύρους να μπαίνουν στο σπίτι της από την μπροστινή πόρτα του σπιτιού, και όχι από την πίσω, όπως απατούσαν οι ρατσιστικοί κοινωνικοί κανόνες της εποχής και κουβέντιαζε μαζί τους στο σαλόνι της όπως θα έκανε και με έναν λευκό γείτονα ή επισκέπτη. Συζητήσεις που συνεχίζονταν ακόμη και όταν ο Ερλ θα έφθανε στο σπίτι, περιμένοντας ίσως τους «καλεσμένους» να φύγουν.
Πίσω στον Κάρτερ: Η μεταπροεδρική του θητεία ξεκίνησε το 1981 όταν έχασε από τον Ρόναλντ Ρίγκαν τις προεδρικές εκλογές.
Τότε ήταν μόλις 56 ετών, πολύ νέος δηλαδή για να βγει στη σύνταξη.
Ο Κάρτερ δεν αφιέρωσε τη μεταπροεδρική του ζωή στο να κάθεται σε εταιρικά διοικητικά συμβούλια και να κερδίζει από τις ομιλίες του, όπως έκαναν άλλοι, μεταγενέστεροι, Αμερικανοί πρόεδροι.
Σε αντίθεση με τη συλλογική μνήμη που ίσως τον έχει ενσωματώσει ως έναν μάλλον «άχρωμο» πρόεδρο, η αλήθεια είναι ότι Κάρτερ είναι και -μεταπροεδρικά- ένας μπαρουτοκαπνισμένος τύπος. «Λέρωσε» τα χέρια του χτίζοντας οικοδομές, ανέλαβε ειρηνευτικές αποστολές στην Κούβα, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, διαπραγματεύτηκε την απελευθέρωση ομήρων, δίδαξε σε κολέγια, έγραψε βιβλία, κέρδισε βραβεία Grammy.
Θεωρείται, για πολλούς, ότι έχει να επιδείξει την πιο έντιμη και παραγωγική μεταπροεδρική θητεία στην ιστορία των ΗΠΑ, τη εξαιρέσει ίσως του Τζον Κουίνσι Ανταμς λόγω του αγώνων του κατά της δουλείας, στο Κογκρέσο, μετά το πέρας της θητείας του.
Σχεδόν 44 χρόνια από τότε που έφυγε από το αξίωμα, ο Κάρτερ πιστώνεται και με το επίτευγμα ουσιαστικά να εξαλειφθεί το σκουλήκι της Γουινέας, (νόσος Δρακουνκουλίαση) ένα παράσιτο που μόλυνε περίπου 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και μόλις 14 το 2023.
Έχουν περάσει επίσης 22 χρόνια από τότε που κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 2002, τη στιγμή που οι ΗΠΑ προετοιμάζονταν για πόλεμο στο Ιράκ. Εκείνη τη χρονιά ο Κάρτερ πραγματιοποίησε επίσης μια επίσκεψη-ορόσημο στην Κούβα.
Και έχουν περάσει εννέα χρόνια από τότε που ο Κάρτερ ανακοίνωνε σε συνέντευξη Τύπου ότι είχε διαγνωστεί με καρκίνο στον εγκέφαλο και ότι μπορεί να μην έχει πολύ χρόνο ζωής μπροστά του.
Εκείνη την ημέρα ο συντάκτης του CNN (Στέφεν Κόλινσον) περιέγραφε στο ρεπορτάζ του τη στιγμή ως εξής:
«Είχα μια υπέροχη ζωή»
«Είχα μια υπέροχη ζωή», είπε ο Κάρτερ με την ίδια ειλικρίνεια και την ίδια σχολαστικότητα που σημάδεψε την προεδρία του. «Είμαι έτοιμος για οτιδήποτε και ανυπομονώ για νέα περιπέτεια», είπε ο Κάρτερ, στην 40λεπτη εμφάνισή του μπροστά στις κάμερες, την οποία συχνά φώτιζε το τεράστιο χαμόγελό του χωρίς να υποκύπτει ποτέ στη συγκίνηση. «Όλα είναι στα χέρια του Θεού, τον οποίο λατρεύω».
Ο καρκίνος που εξαφανίστηκε
Τον Δεκέμβριο του 2015, ο Κάρτερ ανακοίνωσε ότι μετά τη θεραπεία στην οποία είχε υποβληθεί, ο καρκίνος του είχε εξαφανιστεί.
Και σε αυτά τα εννέα χρόνια εξακολούθησε να εργάζεται: Δημοσίευσε την αυτοβιογραφία, («Μια γεμάτη Ζωή: Αναμνήσεις από την ηλικία των 90», κέρδισε ένα ακόνη βραβείο Grammy -το δεύτερο το – για το audiobook και λίγα χρόνια αργότερα και ένα τρίτο.
Πείσμα, χιούμορ και… αφυδάτωση
Το 2017, νοσηλεύτηκε για αφυδάτωση στο Γουίνιπεγκ του Καναδά. Γιατί; Παρατεταμένη παραμονή σε εξωτερικούς χώρους. Εξακολουθούσε να εργάζεται! Εν προκειμένω για το Habitat for Humanity, τον οργανισμό με τον οποίο είχε μακρά συνεργασία.
Το 2019, έσπασε τον γοφό του αλλά είχε και πάλι όρεξη για χιούμορ: «Πρέπει να υπάρχει όριο ηλικίας για την προεδρία των ΗΠΑ», είπε, «δεν θα μπορούσα να κάνω αυτήν τη δουλειά στα 80».
Εκείνη τη χρονιά έκλεισε τα 95 καθιστάμενος έγινε ο μακροβιότερος Αμερικανός πρόεδρος, ξεπερνώντας τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο.
Το 2022 ο Κάρτερ μπήκε σε ξενώνα φροντίδας ηλικιωμένων -όχι ακριβώς γηροκομείο- και πέρυσι έχασε τη σύζυγό του Ρόζαλιν. Είχαν παντρευτεί το 1946.
Συνολικά, το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, δεν έχει επιστρέψει ακόμη στα προ πανδημίας επίπεδα ενώ υστερεί σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Το 2022, το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες στις ΗΠΑ ήταν 74,8 έτη για τις δε γυναίκες τα 80,2.
Τον Ιανουάριο του 2024 ο αριθμός των αιωνόβιων στις ΗΠΑ ήταν περίπου 101.000 αλλά αριθμός τους εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στους 422.000 μέσα σε 30 χρόνια.
Όλοι στον 21ο αιώνα
Οι πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ, άπαντες ευκατάστατοι και υπό την αιγίδα μιας γενναιόδωρης σύνταξης, δεν αποτελούν βεβαίως αντιπροσωπευτικό δείγμα της αμερικανικής κοινωνίας ως προς τη μακροβιότητα του πληθυσμού της.
Παραμένει ωστόσο αξιοσημείωτο ότι οι τέσσερις ιστορικά μακροβιότεροι πρώην πρόεδροι -ο Κάρτερ, ο Μπους, ο Τζέραλντ Φορντ και ο Ρόναλντ Ρίγκαν– άπαντες έζησαν στον 21ο αιώνα.
