Η μεγαλύτερη ιδιωτική βιομηχανία διύλισης πετρελαίου στις ΗΠΑ και τον κόσμο, η Standard Oil, ανακοινώνει αιφνιδίως ότι μειώνει την τιμή του αργού Μέσης Ανατολής κατά 14 σεντς το βαρέλι ή 7%.
Τα υπόλοιπα διυλιστήρια της Δύσης αιφνιδιάζονται. Αλλά ακολουθούν τα βήματα του αμερικανικού κολοσσού, που ίδρυσε ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ, και μειώνουν επίσης τις τιμές τους. Οι παραγωγοί πετρελαίου της Μέσης Ανατολής εξοργίζονται.
Το ημερολόγιο γράφει 9 Αυγούστου 1960 και η ημέρα αυτή θα μείνει στην ιστορία για το κλείσιμο μίας ιστορικής συνάντησης, που έθεσε τις βάσεις για το πιο ισχυρό καρτέλ όλων των εποχών- ένα καρτέλ που ακόμη και σήμερα ζει και βασιλεύει.
Το σχόλιο του Ράθμπορν και το τηλεγράφημα του Ταρίκι
Η κίνηση της Standard Oil ήταν μονομερής και ήρθε χωρίς να προηγηθεί καμία διαβούλευση με τους παραγωγούς της Μέσης Ανατολής, που έχαναν με αυτό τον τρόπο έσοδα.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής πετρελαιοβιομηχανίας, Μονρόε Ράθμπον, σχολιάζοντας τις έντονες αντιδράσεις και επικρίσεις, είπε: «Το χρήμα είναι μεθυστικό κρασί για ορισμένες από αυτές τις φτωχές χώρες και τους φτωχούς λαούς τους». Ο Ράθμπον όμως δεν είχε υπολογίσει ότι κάποιοι σε αυτές τις χώρες μπορούν να σκεφτούν και να «απαντήσουν» νηφάλια.
Το γράμμα του Τακίρι και η Διάσκεψη της Βαγδάτης
Μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωση της Standard Oil, ο Αμπντάλα Ταρίκι, υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, στέλνει ένα γράμμα στον ομόλογό του, Χουάν Πέρεζ Αλφόνζο στο Καράκας και του ζητάει να συναντηθούν στη Βηρυτό. Σαουδική Αραβία και Βενεζουέλα είναι τότε οι δύο μεγαλύτερες δυνάμεις στην παραγωγή πετρελαίου, πλην ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης.
Η συνάντηση θα λάβει τελικά χώρα περίπου έναν μήνα αργότερα στη Βαγδάτη και θα δώσουν σε αυτή το «παρών» πέραν των Αλφόνζο και Ταρίκι, ο Φουάντ Ρουχανί του Ιράν, ο Αχμέντ Σαγιέντ Ομάρ του Κουβέιτ και ο Ταλάατ αλ Σαϊμπανί του Ιράκ.
Στο τραπέζι της συζήτησης μπήκαν οι τρόποι αύξησης της τιμής του αργού πετρελαίου που παράγεται από τις χώρες τους και η μορφή που θα λάβει η απάντησή τους σε μονομερείς ενέργειες των μεγάλων ιδιωτικών πετρελαιοβιομηχανιών. Παρά την έντονη αντίθεση των ΗΠΑ: «Μαζί με Άραβες και μη Αραβικούς παραγωγούς, η Σαουδική Αραβία σχημάτισε τον Οργανισμό Χωρών Εξαγωγής Πετρελαίου (OPEC) για να εξασφαλίσει την καλύτερη διαθέσιμη τιμή από τις μεγάλες εταιρείες πετρελαίου».
Η θεμελιώδης «Διάσκεψη της Βαγδάτης», είδε αυτούς τους πέντε οραματιστές από τις ιδρυτικές χώρες μέλη να συγκεντρώνονται γύρω από την προϋπόθεση της συνεργασίας και με την ανάγκη να γράψουν τη δική τους ιστορία απέναντι στους ιδιωτικούς κολοσσούς του πετρελαίου. Ο Περέζ Αλφόνζο δήλωσε μετά τη συνάντηση: «Είμαστε πλέον ενωμένοι. Γράφουμε ιστορία».
Ο καθοριστικός ρόλος του ΟΠΕΚ
Τα μέλη της Μέσης Ανατολής αρχικά πρότειναν η έδρα του ΟΠΕΚ να είναι στη Βαγδάτη ή στη Βηρυτό, αλλά η Βενεζουέλα υποστήριξε μια ουδέτερη τοποθεσία και έτσι ο οργανισμός επέλεξε τη Γενεύη της Ελβετίας. Την 1η Σεπτεμβρίου 1965, ο ΟΠΕΚ μετακόμισε στη Βιέννη της Αυστρίας, αφού η Ελβετία αρνήθηκε να επεκτείνει τα διπλωματικά προνόμια.
Από τη δεκαετία του 1970 και τουλάχιστον έως το 2010 η κυριαρχία του ΟΠΕΚ στην αγορά του πετρελαίου ήταν σχεδόν απόλυτη.
Τα τελευταία χρόνια με την ταχεία ανάπτυξη της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ, η επιρροή του στη διαμόρφωση των τιμών έχει περιοριστεί, αλλά παραμένει καθοριστική.
Είναι ίσως το μακροβιότερο και πιο αποτελεσματικό καρτέλ, καθώς ελέγχει σε μεγάλο βαθμό το καύσιμο, που ακόμη και σήμερα κινεί την παγκόσμια οικονομία.
