Η 25η Ιουνίου 2002 θα μπορούσε εύκολα να ονομαστεί «Ημέρα Σκανδάλων».
Ήταν σαν σήμερα, πριν από 22 χρόνια, όταν η WorldCom αποκάλυπτε ότι είχε πει ψέματα για δαπάνες 3,9 δισ. δολαρίων και είχε παραποιήσει τα στοιχεία της για τα κέρδη της. Ακριβώς την ίδια ημέρα η Μάρθα Στιούαρτ, γνωστή τηλεοπτική περσόνα, ομολογούσε στην τηλεόραση ότι έχει ανοίξει εις βάρος της έρευνα για συμμετοχή σε υπόθεση insider trading.
Και μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών στις ΗΠΑ, η Adelphia Communications, κήρυττε χρεοκοπία υπό το βάρος χρεών ύψους 18,6 δισ. δολαρίων– σε μία κίνηση που επιτάχυνε τις εξελίξεις γύρω από ένα από τα μεγαλύτερα επιχειρηματικά σκάνδαλα όλων των εποχών. Ήταν ένα σκάνδαλο δισεκατομμυρίων… με άρωμα ελληνικό, που ακόμη και σήμερα αναφέρεται στον Τύπο, αλλά και διδάσκεται σε αμερικανικά κολλέγια ως case study εταιρικής απάτης.
Το όνομα της εταιρείας Adelphia προερχόταν βεβαίως από την ελληνική λέξη «αδέλφια» – όχι τυχαία. Ιδρυτής της ήταν ο Ελληνοαμερικανός Τζον Ρήγας και τη διοικούσε μαζί με τους δυο γιους του, Τιμοθι και Μάικλ. Ο πατέρας και τα δύο αδέλφια συνελήφθησαν έναν μήνα αργότερα, στις 25 Ιουλίου, με την κατηγορία ότι είχαν καταχραστεί κεφάλαια άνω των 1 δισ. δολαρίων της εταιρείας, την οποία χρησιμοποιούσαν ως «προσωπική τράπεζα» , σύμφωνα με τις εισαγγελικές αρχές.
Όπως ανέφερε η δικογραφία η οικογένεια Ρήγα χρησιμοποιούσε τα χρήματα της εταιρείας για τα πάντα- από προσωπικά δάνεια για να αγοράσει μετοχές, να χτίσει ένα γήπεδο γκολφ 13 εκατομμυρίων δολαρίων, μέχρι να κάνει διακοπές για σαφάρι στην Αφρική.
Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε εκεί.
Πώς έχτισε ο Ρήγας την αυτοκρατορία του
Ο Τζον Ρήγας γεννήθηκε στο Γουέλσβιλ της Νέας Υόρκης το 1924. Υπηρέτησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ επιστρέφοντας ολοκλήρωσε τις σπουδές του με πτυχίο μηχανικού. Αλλά δεν άσκησε αυτό το επάγγελμα.
Ήθελε να γίνει επιχειρηματίας. Τα πρώτα του βήματα στο επιχειρείν τα έκανε αγοράζοντας έναν κινηματογράφο σε πόλη της Πενσυλβάνια.
Το 1952 αγόρασε τον τοπικό καλωδιακό τηλεοπτικό σταθμό για 300 δολάρια, ονομάζοντας τη νέα εταιρεία Adelphia Communications Corporation.
Με δανεισμό μεγάλων ποσών για τη χρηματοδότηση αλλεπάλληλων εξαγορών, η Adelphia μπόρεσε να επεκταθεί και τελικά έγινε ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους καλωδιακής τηλεόρασης, υπεραστικών τηλεφωνικών κλήσεων και αργότερα ευρυζωνικού Διαδικτύου στις ΗΠΑ.
Η εισαγωγή στο χρηματιστήριο και τα δάνεια
Ο Ρήγας προχώρησε στην αρχική δημόσια εγγραφή της Adelphia το 1986, αλλά διατήρησε την ιδιοκτησία των οικογενειακών ventures. Ο Ρήγας και η οικογένειά του έπεισαν μια ομάδα τραπεζιτών να δανείσουν χρήματα σε αυτά τα ventures υπό τον όρο ότι τα δάνεια θα εξυπηρετούνταν από κοινού από την Adelphia με τα περιουσιακά στοιχεία της να λειτουργούν ως εγγύηση.
Ο Ρήγας χρησιμοποίησε τα χρήματα για να παίξει μετοχές της Adelphia (βγάζοντας μεγάλο κέρδος) και για να χρηματοδοτήσει προσωπικές του εξαγορές, όπως για παράδειγμα αυτή της Buffalo Sabres, μιας επαγγελματικής ομάδας χόκεϊ.
Αυτά τα δάνεια απεκρύβησαν τόσο από τους μετόχους όσο και από τους ομολογιούχους, οι οποίοι δεν γνώριζαν ότι η Adelphia ήταν υπόχρεη για επιπλέον χρέος 2,3 δισ. δολαρίων.
Οι αόρατοι συνδρομητές και η αποκάλυψη της απάτης
Αν και η εταιρεία είχε γιγαντωθεί μέσω εξαγορών, οι συνδρομητές καλωδιακής τηλεόρασης δεν ήταν σε ικανοποιητικά επίπεδα. Έτσι η οικογένεια «ανακάλυψε» 43.000 συνδρομητές στη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα – παρόλο που επρόκειτο ουσιαστικά για συνδρομητές υπηρεσιών στις οποίες η Adelphia κατείχε πολύ μικρό ποσοστό. Επιπλέον μετρούσε στους συνδρομητές τους πελάτες διαδικτυακών υπηρεσιών, ακόμη και εάν δεν είχαν εγγραφεί ποτέ στην καλωδιακή τηλεόραση. Το 2001 προστέθηκαν επιπλέον 60.000 συνδρομητές, οι οποίοι ήταν ουσιαστικά πελάτες υπηρεσιών ασφαλείας και όχι συνδρομητές καλωδιακής.
Το μαγείρεμα των στοιχείων δεν σταματούσε εκεί. Η οικογένεια Ρήγα «φούσκωνε» τα κέρδη εγγράφοντας προμήθειες που πληρώνονταν στην Adelphia από άλλες εταιρείες του Τζον Ρήγα.
Τον Μάρτιο του 2002 ωστόσο ο κόσμος όλος ανακάλυψε ότι η οικογένεια Ρήγα είχε δανειστεί 3,1 δισ. δολάρια απο την Adelphia για να αγοράσει… μετοχές της Adelphia, χωρίς να το αποκαλύψει ποτέ στους μετόχους. Όταν έγινε γνωστή αυτή η ενέργεια, άρχισαν να έρχονται στο φως ένα – ένα τα μυστικά και σκάνδαλα.
Η πτώση
Ορισμένοι υποστήριξαν ότι ο Τζον Ρήγας και οι γιοι του δεν γνώριζαν ότι κάνουν κάτι λάθος – για αυτό και δεν έκαναν πολλά για το κρύψουν. Η εκδοχή αυτή δεν έπεισε ούτε την Επιτροπή Κεφαλαιαγορά των ΗΠΑ (SEC) ούτε τους δικαστές που καταδίκασαν τον Τζον Ρήγα και τον γιο του, Τίμοθι, σε 15 χρόνια κάθειρξης για απάτη. Στον Μάικλ ασκήθηκε δίωξη μόνο για φοροδιαφυγή – αλλά δεν υπήρξε καταδίκη.
Το 2016 ο Ρήγας αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας. Έπασχε από καρκίνο και σύμφωνα με τους γιατρούς του είχε μόνο λίγους μήνες ζωής. Τελικά πέθανε το 2021 σε ηλικία 96 ετών.
