Το 50% των ενήλικων Αμερικανών βιώνουν αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης. Τα ποσοστά είναι παρόμοια σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, με τα πράγματα να είναι ελαφρώς καλύτερα στον ευρωπαϊκό Νότο, όπου οι οικογενειακοί δεσμοί παραμένουν εν πολλοίς ισχυροί. Ωστόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ολοένα και περισσότεροι αισθάνονται μόνοι.
Η «επιδημία μοναξιάς», όπως την ονομάζει το Foreign Policy σε άρθρο του, δεν είναι μόνο ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα. Είναι ταυτόχρονα μία απειλή εθνικής ασφαλείας, όπως εξηγεί η Ναταλία Αντόνοβα, ειδική σε θέματα online ασφάλειας. Γιατί; «Γιατί είναι εύκολο να εξαπατήσεις ή να εκβιάσεις τους μόνους και απελπισμένους».
Η περίπτωση του Sweet Dave
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Sweet Dave, όπως έγινε γνωστός μεταξύ των επαγγελματιών ασφαλείας ο Ντέιβιντ Φράνκλινκ Σλέιτερ, ένας απόστρατος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας. Ο Σλέιτερ κατηγορήθηκε ότι παρέδωσε απόρρητες πληροφορίες σε ένα άτομο – το οποίο ισχυρίστηκε ότι ήταν μία γυναίκα από την Ουκρανία.
«Αγαπητέ, τι εμφανίζεται στις οθόνες στην ειδική αίθουσα; Είναι πολύ ενδιαφέρον» και «Είσαι ο μυστικός μου πληροφοριοδότης, αγάπη μου», είναι ορισμένα από τα μηνύματα που έλαβε ο Σλέιτερ και ήρθαν στο φως. Σε άλλα υπήρχαν ερωτήσεις για το πώς ταξιδεύουν οι εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ, πώς κάνουν check -in, από τι ελέγχους περνούν.
Ο Σλέιτερ ένιωθε ξεχωριστός. Το άτομο με το οποίο επικοινωνούσε τον έκανε να νιώθει ήρωας. Και ποιος δεν θέλει να νιώσει ήρωας; Είναι εύκολο να απορρίψεις τον Σλέιτερ απλά ως έναν ανόητο. Αλλά υπήρχε κάτι άλλο που τον καθιστούσε πολύ πιο ευάλωτο. Ήταν μόνος.
Παλιές μέθοδοι με τη σημερινή δύναμη του Διαδικτύου
Το σεξ είναι ένα παλιό κίνητρο για κατασκοπεία, αλλά τα τρέχοντα περιστατικά είναι κάτι πολύ περισσότερο από περιπτώσεις λαγνείας. Έχουν να κάνουν με το αίσθημα της αποδοχής. Ενδεικτική η περίπτωση του Τζακ Τεϊχέιρα της Αεροπορικής Εθνικής Φρουράς, ο οποίος διέρρευσε άκρως απόρρητες πληροφορίες για να εντυπωσιάσει τους συναδέλφους του στο Discord, μια πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων κοινωνικής δικτύωσης.
Οι μυστικές υπηρεσίες είχαν πάντα θηράματα τους μοναχικούς και ρομαντικά ευάλωτους: από τις γυναίκες της Δυτικής Γερμανίας που στοχοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου από τους κατασκόπους της Ανατολικής Γερμανίας μέχρι τον Γάλλο διπλωμάτη που πίστευε ότι το άτομο με το οποίο αντάλλασσε ερωτικά μηνύματα αλλά και ευαίσθητες πληροφορίες (ένας Κινέζος άνδρας στην πραγματικότητα), ήταν γυναίκα που σε μία συνάντησή τους στο παρελθόν είχε μείνει έγκυος και είχε φέρει στον κόσμο τον γιο τους.
Αλλά το Διαδίκτυο επιτρέπει έναν βαθμό σύνδεσης – ή την ψευδαίσθηση της σύνδεσης – που διευκολύνει την εκμετάλλευση σε μια κλίμακα που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν. Μερικές φορές δεν χρειάζονται καν ξένοι πράκτορες.
Ο φανταστικός κόσμος της Γκαμπριέλιαν
Ας πάρουμε την περίπτωση της Άννα Γκαμπριέλιαν και του συζύγου της, Τζέιμι Λι Χένρι, δύο Αμερικανών που θα περάσουν σε λίγο καιρό από νέα δίκη, καθώς κατηγορούνται ότι έδωσαν απόρρητες πληροφορίες στη Ρωσία. (Η περσινή δικαστική διαδικασία εναντίον του ζευγαριού έληξε σε κακοδικία.)
Τι σχέση έχει ένα παντρεμένο ζευγάρι με τη μοναξιά και τους φανταστικούς κόσμους; Όχι μεγάλη, ή τουλάχιστον έτσι νομίζει κάποιος, έως ότου διαβάσει το κατηγορητήριο.
Η εξέταση της δυναμικής ισχύος που εμφανίζεται σε αυτήν την περίπτωση είναι αποκαλυπτική. Η Γκαμπριέλιαν είχε βυθιστεί σε έναν φανταστικό, ονειρικό κόσμο «θυσίας των πάντων» για μια μακρινή, μυθική Ρωσία. Και πίεσε τον σύζυγό της να την ακολουθήσει.
Η Γκαμπριέλιαν ήταν σε τέτοιο βαθμό χαμένη στον κόσμο που είχε πλάσει στο κεφάλι της, που πίστευε ότι μπορούσε απλά να στείλει ένα email στη Ρωσική Πρεσβεία, στο οποίο πρότεινε να τους παραδώσει απόρρητα δεδομένα.
Η Γκαμπριέλιαν έφτασε στο σημείο να αποκαλεί τη σύζυγό της «δειλό» επειδή έδειξε δισταγμό στο να γίνει προδότης. Πίστευε ξεκάθαρα ότι οι καλοπροαίρετοι Ρώσοι ευεργέτες θα έσπευδαν να την ανταμείψουν για το θάρρος της. Δεν φαίνεται να υπάρχει οικονομικό κίνητρο, όπως συμβαίνει με πολλές παρόμοιες περιπτώσεις. Αυτή ήταν μια κατασκοπευτική φαντασίωση που επινοήθηκε από μια γυναίκα που προφανώς ήθελε να αισθάνεται σημαντική – να βρει την αποδοχή στο ανώτατο επίπεδο.
Ο Αμερικανός λοχίας και η Ρωσίδα φίλη
Σε μια άλλη ατυχή περίπτωση, ο Γκόρντον Μπλακ, λοχίας του στρατού των ΗΠΑ, συνελήφθη στη Ρωσία τον Μάιο και κατηγορήθηκε για κλοπή. Με βάση τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυτού του άνδρα, φαίνεται ότι είχε σχέση με μια Ρωσίδα από το Βλαδιβοστόκ. Ο Μπλακ ήταν σε διαδικασία διαζυγίου από την Αμερικανίδα σύζυγό του.
Ο Μπλακ βρισκόταν στη Νότια Κορέα και επρόκειτο να ταξιδέψει σε νέα θέση στο Fort Cavazos, στο Τέξας, όταν αποφάσισε να κάνει μία στάση στη Ρωσία. Σύμφωνα με τη μητέρα του, ο Μπλακ δεν φαινόταν να έχει άδεια να το κάνει. Είναι σαφές σε έναν αμερόληπτο παρατηρητή ότι η Ρωσίδα φίλη του Μπλακ (που στο προφίλ της στο Facebook είχε αναρτήσεις μίσους και θυμού για τους Ουκρανούς και το ΝΑΤΟ και κάθε είδους ξεσπάσματα) ήταν ένα πρόσωπο, που δεν θα έπρεπε να εμπιστευτεί. Ωστόσο εκείνος διακινδύνευσε τα πάντα για αυτήν.
Άνθρωποι σε τέτοιες θέσεις εκπαιδεύονται εκτενώς σε θέματα ασφαλείας και στο πώς δρουν οι ξένοι πράκτορες, πώς θα μπορούσε κάποιος να προσπαθήσει να τους παγιδεύσει μέσα από διαδικτυακές επικοινωνίες. Αλλά αυτό δεν αντιμετωπίζει απαραίτητα τη ρίζα του προβλήματος.
«Χρυσωρυχείο για ξένους πράκτορες»
Πολλά άτομα με πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες παρασύρονται τόσο online όσο και εκτός σύνδεσης. Είναι αγχωμένοι και συχνά δεν αισθάνονται συνδεδεμένοι με άλλα ανθρώπινα όντα. Αυτό τους καθιστά ευάλωτους στόχους για ξένες μυστικές υπηρεσίες, χάκερ, απατεώνες και τρολ. Μπορεί επίσης να τους κάνει να αισθάνονται θυμωμένοι και αγανακτισμένοι, να τους καταστήσει πρόθυμους να προδώσουν, να φερθούν απερίσκεπτα μόνο και μόνο για να αισθανθούν δυνατοί, σημαντικοί, ορατοί.
«Οι μοναχικοί και δυστυχισμένοι άνθρωποι είναι χρυσωρυχείο για ξένους πράκτορες. Η επακόλουθη ανάγκη αναζήτησης σύνδεσης και επικύρωσης σε λάθος μέρη είναι μια απειλή για την ασφάλεια – μια απειλή την οποία οι υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας πρέπει να σκεφτούν πολύ πιο σοβαρά», τονίζει η Αντόνοβα.
