Το 2010 ένας Αμερικανός έμπορος παλαιών αντικειμένων επισκέφτηκε ένα κατάστημα με αντίκες και αγόρασε ένα χρυσό αυγό τοποθετημένο σε μια βάση με τρία πόδια.
Το αυγό ήταν στολισμένο με διαμάντια και ζαφείρια και όταν το άνοιγε κανείς αποκάλυπτε ένα ρολόι. Με την πρόθεση να πουλήσει το αντικείμενο σε ενδιαφερόμενο, που θα το έλιωνε για τα συστατικά του μετάλλου, το αγόρασε έναντι 13.302 δολαρίων. Δυσκολευόταν όμως να το πουλήσει, καθώς οι υποψήφιοι αγοραστές το θεώρησαν υπερτιμημένο.
Το είχε εκτιμήσει πράγματι λανθασμένα. Αλλά σε αντίθεση με ό,τι πίστευε, το είχε δραστικά υποτιμήσει και όχι υπερτιμήσει. Το 2014, όπως διαβάζουμε στο History.com, ο άνδρας – που έχει ζητήσει να μην αποκαλυφθεί το όνομά του – ανακάλυψε ότι το πολύτιμο αυτό κόσμημα ήταν ένα από τα 50 εξαίσια πασχαλινά αυγά Fabergé που δημιουργήθηκαν για την οικογένεια Ρομανόφ της τσαρικής Ρωσίας. Η αξία του; Περί τα 33 εκατομμύρια δολάρια.
Δημιουργός ο Πέτερ Καρλ Φαμπερζέ, ο οποίος γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 30 Μαΐου 1846, στην Αγία Πετρούπολη και ανέλαβε την επιχείρηση κοσμημάτων του πατέρα του σε ηλικία 24 ετών, για να τη «μεγαλώσει» με εργαστήρια στη Μόσχα, το Κίεβο και το Λονδίνο. Με τη βοήθεια των γιων του, αλλά και του Ελβετού σχεδιαστή Φρανσουά Μπερμπάουμ, η επιχείρηση απέκτησε σπουδαία φήμη. Και η πορεία της ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την άνοδο και την πτώση της οικογένειας Ρομανόφ.
Το δώρο του Αλέξανδρου στην τσαρίνα
Η περίφημη σειρά των 50 πασχαλινών αυγών δημιουργήθηκε για τη ρωσική τσαρική οικογένεια από το 1885 έως το 1916. Η παράδοση ξεκίνησε με τον Τσάρο Αλέξανδρο Γ’ το 1885.
Ο Αλέξανδρος ήταν τότε στο πέμπτο έτος της βασιλείας του, έχοντας διαδεχτεί τον πατέρα του, και ήθελε να κάνει ένα ιδιαίτερο δώρο Πάσχα στη σύζυγό του Μαρία Φεοντόροβνα,
Η Δανή πριγκίπισσα είχε εγκαταλείψει την Κοπεγχάγη για να τον παντρευτεί και να γίνει Ρωσίδα τσαρίνα. Θέλοντας να της πει ένα «ευχαριστώ» για τη στήριξή της, στράφηκε στον τεχνίτη χρυσοχόο Πέτερ Καρλ Φαμπερζέ και του παρήγγειλε ένα… πασχαλινό αυγό – κόσμημα.
Αρχικά το αυγό σχεδιάστηκε από τον Φαμπερζέ να περιέχει ένα διαμαντένιο δαχτυλίδι. Η οριστική εκδοχή, ωστόσο, στη βάση και των οδηγιών του τσάρου, περιελάμβανε ένα μενταγιόν από ρουμπίνι μεγάλης αξίας.
Η δημιουργία του Φαμπερζέ ήταν… παραπλανητικά απλή: ένα λευκό εμαγιέ αυγό ύψους περίπου δυόμισι ιντσών. Οι πραγματικοί θησαυροί βρίσκονταν μέσα του. Όταν άνοιγε, αποκάλυπτε έναν χρυσό κρόκο μέσα. Μέσα στον κρόκο ήταν μια χρυσή κότα καθισμένη σε χρυσό άχυρο. Στην κότα ήταν κρυμμένο ένα μικροσκοπικό διαμαντένιο στέμμα που κρατούσε ένα ακόμα πιο μικροσκοπικό μενταγιόν.
Η συνέχεια της παράδοσης από τον Νικόλαο
Δέκα αυγά παρήχθησαν από το 1885 έως το 1893, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του τσάρου Αλέξανδρου Γ’. Επιπλέον 40 δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του γιου του, Νικολάου Β’, δύο κάθε χρόνο: ένα για τη μητέρα του και ένα για τη σύζυγό του.
Το 1897, ο Νικόλαος Β’ έδωσε στη γυναίκα του Αλεξάνδρα το αυγό της στέψης. Το κέλυφος είναι κατασκευασμένο από χρυσό και επικαλύπτεται από δικέφαλους αετούς σε μαύρο σμάλτο. Μέσα στο λευκό αυγό με επένδυση από βελούδο βρίσκεται μια εξαιρετικά λεπτομερής μινιατούρα χρυσής άμαξας του 18ου αιώνα.
Το αντικείμενο, το οποίο χρειάστηκε περισσότερο από ένα χρόνο για να δημιουργηθεί, είναι ένα αντίγραφο άμαξας, που κάποτε ανήκε στη Μεγάλη Αικατερίνη και χρησιμοποιήθηκε στην πομπή στέψης του Νικολάου και της Αλεξάνδρας το 1896.
Η πτώση των Ρομανόφ
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Νικόλαος Β’ αντιμετώπιζε διεθνείς συγκρούσεις, οικονομική κρίση, πληθυσμιακή έκρηξη και έναν αυξανόμενο αριθμό πρώην δουλοπάροικων που ήθελαν να ανατρέψουν έναν τσάρο που έβλεπαν ως καταπιεστικό.
Το 1904 και το 1905, όταν η Ρωσία βρισκόταν σε πόλεμο με την Ιαπωνία, ο Νικόλαος ανέστειλε την ετήσια παραγγελία αυγών Fabergé.
Συνέχισε την παράδοση το 1906, ωστόσο, και παρέδιδε ένα κάθε Πάσχα μέχρι το 1917. Εκείνη τη χρονιά, ο Φαμπερζέ δούλεψε πάνω σε δύο αυγά, αλλά πριν παρουσιαστούν, ξέσπασε η επανάσταση των Μπολσεβίκων και ο Νικόλαος Β’ αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον θρόνο. Ολόκληρη η οικογένειά του εκτελέστηκε τον επόμενο χρόνο.
Η πώληση των αυγών
Τι απέγιναν λοιπόν τα αυτοκρατορικά αυγά; Υπό τις διαταγές του νέου ηγέτη Βλαντιμίρ Λένιν, οι Μπολσεβίκοι μάζεψαν τα αυγά και άλλα βασιλικά τιμαλφή που βρήκαν στα αυτοκρατορικά ανάκτορα και τα έκρυψαν με ασφάλεια στο Κρεμλίνο.
Τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, ο λιμός μάστιζε εκατομμύρια. Οι νέοι ηγέτες της χώρας, προσπαθώντας να γεμίσουν τα κρατικά ταμεία και να ταΐσουν τον πληθυσμό άρχισαν να πωλούν τα αυτοκρατορικά αυγά σε διεθνείς αγοραστές.
Πού βρίσκονται
Κάποια από τα αυγά έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους. Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν 10 αυγά στο Κρεμλίνο, 9 στο Μουσείο Φαμπερζέ στην Αγία Πετρούπολη, 5 στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βιρτζίνια, 3 στη Βασιλική Συλλογή στο Λονδίνο και άλλα 3 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Ακόμη 2 εκτίθενται στη Λωζάνη της Ελβετίας, 2 στο Hillwood Estate στην Ουάσιγκτον, DC και 2 στο Walters Art Museum στη Βαλτιμόρη. Υπάρχει ένα μόνο αυγό στη συλλογή του Μουσείου Τέχνης του Κλίβελαντ, ένα στο Μόντε Κάρλο και ένα στο Μουσείο Φαμπερζέ στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας. Ένα ανήκει επίσης στον Hamad bin Khalifa Al Thani, πρώην Εμίρη του Κατάρ.
Και το μυστήριο
Για ακόμη 3 αυγά υπάρχουν πληροφορίες ότι είναι σε ιδιωτικές συλλογές στη Δύση. Ωστόσο η τύχη των υπόλοιπων 7 παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο.
Το μυστήριο γύρω από τα χαμένα αυγά διαιωνίζει τη θρυλική ιστορία τους, που τα θέλει να είναι προσιτά μόνο από λίγους και εκλεκτούς, από μία ελίτ.
Τα κοσμήματα αυτά δεν παρουσιάστηκαν ποτέ στο ρωσικό κοινό, με μια εξαίρεση – μία έκθεση στην Αγία Πετρούπολη το 1902. Κανείς δεν γνώριζε αυτά. Φυλάσσονταν στα δύο ή τρία αυτοκρατορικά ανάκτορα, όπου κατοικούσε η οικογένεια.
Το γεγονός ότι παρέμειναν μακριά από το κοινό, αντικατοπτρίζει τα ελιτιστικά, άγνωστα τελευταία χρόνια της τσαρικής Ρωσίας. «Μπορεί να είναι αριστουργήματα», έγραψε ο Φάμπερ, «αλλά επίσης ενσαρκώνουν μία υπερβολή που ακόμη και ο πιο ένθερμος υποστηρικτής των Ρομανόφ θα ήταν δύσκολο να δικαιολογήσει».
