Περίπου 40.000 άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία Opernplatz του Βερολίνου για να παρακολουθήσουν μία «θεαματική εκδήλωση».
Είχαν λάβει πρόσκληση από φοιτητές. Αλλά δεν ήταν απλά φοιτητές. Ήταν μέλη της Νεολαίας των Ναζί και η εκδήλωσή τους ερχόταν σε πλήρη σύγκρουση με τη φοιτητική ιδιότητα. Φορώντας ομοιόμορφες στολές, συνόδευσαν έξι βαν που μετέφεραν βιβλία. Ήταν βιβλία που είχαν καταδικαστεί σε…«θάνατο», γιατί ήταν «αντι-γερμανικά».
Σε πολλές ακόμη πανεπιστημιουπόλεις ανά τη Γερμανία οργανώθηκαν αντίστοιχες εκδηλώσεις καύσης βιβλίων. Το ημερολόγιο έγραφε 10 Μαΐου 1933. Εκείνη τη νύχτα πάνω από 25.000 βιβλια ρίχτηκαν στην πυρά.
Τα έργα Εβραίων συγγραφέων όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Σίγκμουντ Φρόιντ τυλίχτηκαν στις φλόγες δίπλα σε Αμερικανούς συγγραφείς που ήταν στη μαύρη λίστα όπως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Έλεν Κέλερ.
Άλλοι φώναζαν συνθήματα του Γ’ Ράιχ, άλλοι χαιρετούσαν ναζιστικά, όλοι έμοιαζαν ενθουσιασμένοι. Όλοι ακολουθούσαν αυτό που είχε προστάξει ο Αδόλφος Χίτλερ.
Ο πύρινος λόγος του Γκέμπελς
Δεν θα μπορούσε να λείπει βεβαίως ο Γερμανός υπουργός Δημόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς, με μία «πύρινη» ομιλία.
«Η εποχή του ακραίου Εβραίου διανοουμένου πλησιάζει τώρα στο τέλος της… Ο μελλοντικός Γερμανός δεν θα είναι απλώς ένας άνθρωπος των βιβλίων, αλλά ένας άνθρωπος με χαρακτήρα. Για αυτόν τον σκοπό θέλουμε να σας εκπαιδεύσουμε. . .. Και έτσι πράττετε σωστά σε αυτή τη μεταμεσονύχτια ώρα να ρίχνετε στις φλόγες το κακό πνεύμα του παρελθόντος».
Το μήνυμα δεν περιορίστηκε σε όσους ήταν εκεί. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί μετέδωσαν τις ομιλίες, τα τραγούδια και τα τελετουργικά «ξόρκια» του Βερολίνου σε αμέτρητους Γερμανούς ακροατές. Η ευρεία κάλυψη των εφημερίδων χαρακτήρισε επιτυχία τη «Δράση ενάντια στο αντι- γερμανικό πνεύμα». Ο ναζιστικός πόλεμος κατά της «αντι- γερμανικής» έκφρασης είχε αρχίσει.
Η προφητική ρήση του Χάινριχ Χάινε
Η Έλεν Κέλερ μαθαίνοντας ότι τα βιβλία της ρίχτηκαν στην πυρά, αντιμετώπισε τους Γερμανούς φοιτητές σε μια ανοιχτή επιστολή: «Η ιστορία δεν σας έχει διδάξει τίποτα αν νομίζετε ότι μπορείτε να σκοτώσετε ιδέες. Οι τύραννοι προσπάθησαν να το κάνουν συχνά στο παρελθόν, και οι ιδέες ξεσηκώθηκαν με τη δύναμή τους. Μπορείτε να κάψετε τα βιβλία μου και τα βιβλία των καλύτερων μυαλών στην Ευρώπη, αλλά οι ιδέες σε αυτά μέσα από ένα εκατομμύριο κανάλια και θα συνεχίσουν να φωτίζουν άλλα μυαλά».
Ομοίως, ο μυθιστοριογράφος Σέργουντ Άντερσον, η συγγραφέας μπεστ σέλερ Φέιθ Μπάλντουιν, ο σεναριογράφος Έρβιν Κομπ και ο βραβευμένος με Νόμπελ Σινκλέρ Λιούις δήλωσαν την αλληλεγγύη τους στους απαγορευμένους συγγραφείς και διαμαρτυρήθηκαν δημόσια για την καύση βιβλίων.
Πολλοί συγγραφείς θυμήθηκαν την προφητική παρατήρηση του Γερμανού συγγραφέα του 19ου αιώνα, Χάινριχ Χάινε, ότι «όπου κάποιος καίει βιβλία, σύντομα θα κάψει και ανθρώπους».
Ένα σημάδι του απώτερου στόχου των Ναζί
Μετά τις φωτιές, 100.000 άνθρωποι πραγματοποίησαν πορεία στη Νέα Υόρκη για να διαμαρτυρηθούν για τις ναζιστικές πολιτικές. Παρόμοιες διαδηλώσεις έγιναν στη Φιλαδέλφεια, το Σικάγο και το Σέιντ Λούις. Ενώ οι γερμανικές εφημερίδες ανέφεραν θριαμβευτικά ότι η Γερμανία εξαγνιζόταν από Εβραίους και άλλους που θεωρούνταν πολιτικά ή καλλιτεχνικά ύποπτοι, ο υπόλοιπος κόσμος ήταν σοκαρισμένος.
Το Newsweek το ονόμασε «ολοκαύτωμα βιβλίων». Ωστόσο, η αγανάκτηση ήταν περισσότερο ρητορική παρά αληθινή οργή.
Ο αρθρογράφος της New York Herald Tribune, Γουόλτερ Λίπμαν, ήταν ένας από τους λίγους δημοσιογράφους που έκαναν ρεπορτάζ για τους Ναζί που θεώρησαν την καύση των βιβλίων ως δυσοίωνο σημάδι του απώτερου στόχου των Ναζί. «Αυτές οι πράξεις συμβολίζουν τον ηθικό και πνευματικό χαρακτήρα του ναζιστικού καθεστώτος», έγραψε. «Γιατί αυτές οι φωτιές δεν είναι έργο φοιτητών ή όχλων, αλλά της σημερινής γερμανικής κυβέρνησης… Ο δυσοίωνος συμβολισμός της πυράς είναι ότι υπάρχει μια κυβέρνηση στη Γερμανία που θέλει να διδάξει τους ανθρώπους της ότι η σωτηρία τους βρίσκεται στη βία».
