Γεννήθηκε στο Λουξεμβούργο, την πατρίδα της μητέρας του, ως Γερμανός υπήκοος και έγινε Γάλλος όταν το 1919 η Αλσατία-Λορένη, πατρίδα του πατέρα, στην οποία ζούσε εκείνη τη χρονιά, επιστράφηκε στη Γαλλία. Και ίσως τα προσωπικά αυτά βιώματα ήταν που άναψαν την πρώτη σπίθα στο μυαλό και την καρδιά του για το όραμα της ενωμένης Ευρώπης. Μία σπίθα που έγινε φλόγα μέσα από τη φρίκη του πολέμου.
Τα σκοτεινά χρόνια
Ο Ρομπέρ Σουμάν δεν ήταν απλά ένας έμπειρος Γάλλος πολιτικός. Είχε δράσει ως μέλος της γαλλικής αντίστασης, συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους ναζί. Έζησε δύο παγκοσμίους πολέμους, τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της γηραιάς ηπείρου, υπέφερε ο ίδιος και ήξερε πως δεν θέλει να κληροδοτήσει έναν τέτοιο κόσμο στις επόμενες γενιές.
Όταν συνέταξε την περίφημη πια Διακήρυξη Σουμάν δεν είχε στο νου του ένα κλαμπ βαριάς βιομηχανίας και εμπορίου, αλλά κάτι που θα ενώσει την Ευρώπη με δεσμούς, που δεν θα της επιτρέψουν να ξαναζήσει τον εφιάλτη του πολέμου. Σήμερα με δύο πολέμους στη γειτονιά μας να μαίνονται, αξίζει να ξαναθυμηθούμε την ιστορία του «αρχιτέκτονα» ή αλλιώς «πατέρα» της ενωμένης Ευρώπης.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:
Ο Σουμάν γεννήθηκε το 1886 και από μικρός έδειξε την αγάπη του στη γνώση. Σπούδασε νομικές επιστήμες στο Μετς, στη Βόννη και στο Στρασβούργο. Είχε γερμανική υπηκοότητα και πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων.
Today is #EuropeDay 🇪🇺
Let’s celebrate continued unity and solidarity in Europe brought by the Schuman Declaration in 1950.
A month ahead of the #EUelections2024, see what Europe does for you and how you can get involved → https://t.co/adYPp04xAO pic.twitter.com/K67I9s82K8
— European Commission (@EU_Commission) May 9, 2024
Από τη φυλακή της Γκεστάπο στα ανώτατα αξιώματα
Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως πολιτικός στη Γαλλία.
Το 1941 η Γκεστάπο φυλάκισε τον Σουμάν, αλλά εκείνος δραπέτευσε και έγινε μέλος της Αντίσασης. Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ο Γάλλος εξόριστος ηγέτης Σαρλ ντε Γκολ ζήτησε από τον Σουμάν να μεταβεί στο Λονδίνο για να υπηρετήσει στην κυβέρνησή του.
Μετά τον πόλεμο, επέστρεψε στην εθνική πολιτική σε μια σειρά ανώτατων θέσεων και έγινε βασικός διαπραγματευτής σημαντικών συνθηκών και πρωτοβουλιών όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Σχέδιο Μάρσαλ και το ΝΑΤΟ — με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας στο πλαίσιο της δυτικής συμμαχίας και τη συνένωση της Ευρώπης.
Το σκεπτικό πίσω από την ίδρυση της ΕΚΑΧ
Σε συνεργασία με τον Ζαν Μονέ συνέταξε το παγκοσμίως γνωστό «σχέδιο Σουμάν». Το σχέδιο δημοσιεύθηκε σαν σήμερα, στις 9 Μαΐου 1950, που θεωρείται πλέον η ημερομηνία γέννησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εορτάζεται κάθε χρόνο ως «Ημέρα της Ευρώπης»
«Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διά μιας ούτε βάσει ενός μοναδικού σχεδίου. Θα οικοδομηθεί μέσα από απτά επιτεύγματα, που πρώτα θα δημιουργήσουν μια πραγματική αλληλεγγύη», τόνιζε μεταξύ άλλων η διακήρυξη, με την οποία ο Σουμάν, από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τα μέλη της οποίας θα διαχειρίζονταν από κοινού την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα.
Με τις πληγές από τον πόλεμο να είναι ακόμη ανοιχτές και βαθιές, η σκέψη του ήταν πως η συγχώνευση οικονομικών συμφερόντων θα βοηθούσε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και θα αποτελούσε το πρώτο βήμα για την ενοποίηση της Ευρώπης. Καμία χώρα δεν θα μπορούσε να ξανακηρύξει πόλεμο, εάν δεν είχε τον έλεγχο της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα.
Δείτε το βίντεο με τη Διακήρυξη Σουμάν:
Only through unity and solidarity are we able to maintain the European project.
On this day in 1950, Robert Schuman delivered his famous Declaration – a milestone in our history that set the foundation for the EU as we know it today. #EuropeDay #EUArchives pic.twitter.com/LewwBzO4us
— European Commission (@EU_Commission) May 9, 2024
Που έμελλε να αλλάξει το πεπρωμένο των Ευρωπαίων
«Η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα … θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί μακρόν ασχολούνταν με την κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν σχεδόν μονίμως τα θύματα», έγραφε η Διακήρυξη Σουμάν.
Και πράγματι η ΕΚΑΧ, της οποίας ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπερεθνικών ευρωπαϊκών θεσμών που τελικά μετεξελίχθηκαν στη σημερινή «Ευρωπαϊκή Ένωση», η οποία χάρισε πολλές δεκαετίες ειρήνης και ευημερίας.
