Ο Τεοδορίν (ή απλά Τέντι) Ομπιάνγκ Νγκέμα Μπασόνγκο, αντιπρόεδρος της Ισημερινής Γουινέας, είχε διάθεση για εκδίκηση.
Οι Ομπιάνγκ διοικούν την πλούσια σε πετρέλαιο χώρα της Κεντρικής Αφρικής «σαν ένα οικογενειακό ΑΤΜ» από το 1979, όπως επισημαίνει σε ρεπορτάζ της η Wall Street Journal. Έτσι έχουν συσσωρεύσει επαύλεις στο Παρίσι και στο Μαλιμπού, Ferrari και Bugatti και τουλάχιστον τρία σούπερ γιοτ, σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα.
Η κατάσχεση που προκάλεσε οργή
Και τώρα ένα νοτιοαφρικανικό δικαστήριο κατέσχεσε τις δύο πολυτελείς βίλες του Νγκέμα Ομπιάνγκ στο Κέιπ Τάουν, όπως και το Blue Shadow, το γιοτ που μεταφέρει τη συλλογή του jet-ski ενώ αυτός κάνει διακοπές.
Ο Αφρικανός δικτάτορας επιτέθηκε σε «ρατσιστές απατεώνες» και «λευκούς δικηγόρους σκλάβων από το Κέιπ Τάουν», ενώ απείλησε να αποκλείσει νοτιοαφρικανικά πλοία από τα ύδατα της Ισημερινής Γουινέας και νοτιοαφρικανικά αεροπλάνα από τον εναέριο χώρο της.
Και η εκδίκηση
Λίγες ημέρες αργότερα, η αστυνομία της Ισημερινής Γουινέας συνέλαβε δύο Νοτιοαφρικανούς εργάτες πετρελαίου, τους κατηγόρησε για διακίνηση κοκαΐνης και τους έριξε στη φυλακή.
Οι οικογένειες των δύο ανδρών, ο εργοδότης τους και Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι η σύλληψή τους ήταν άμεσα αντίποινα κατά της Νότιας Αφρικής από τον Νγκέμα Ομπιάνγκ, γιο του προέδρου Τεοδόρο, και de facto επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας.
«Αυτό είναι κάτι για το οποίο είναι γνωστή η οικογένεια», λέει ο Μαρκ Ασκίνο, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ισημερινή Γουινέα και τώρα ανώτερος σύμβουλος της Horizon Engage, εταιρείας συμβούλων πολιτικών κινδύνων με έδρα τη Νέα Υόρκη. «Μπορεί να είναι αρκετά εκδικητική».
Ένα χρόνο μετά, οι εργάτες, Φρέντερικ Ποτκγίτερ, 54 ετών, και Πίτερ Χάξχαμ, 55 ετών, παραμένουν σε μια απομονωμένη φυλακή, βαθιά στην ενδοχώρα της Κεντρικής Αφρικής.
Ο πρεσβευτής της Ισημερινής Γουινέας στην Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι οι δύο συλληφθέντες είναι έμποροι ναρκωτικών και η σύλληψή τους δεν έχει τίποτα να κάνει με την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων του αντιπροέδρου. Αλλά υπαινίσσεται επίσης ότι οι Ομπιάνγκ μπορεί να είναι ανοιχτοί σε μία «ανταλλαγή».
Το «όπλο» της ομηρίας
Ο κόσμος έχει δει πρόσφατα ένα κύμα περιπτώσεων, στις οποίες κυβερνήσεις χρησιμοποιούν ανθρώπους ως πιόνια στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις. Στην ουσία τους κρατούν ομήρους για να εκβιάσουν μία άλλη χώρα σε υποχώρηση.
Η Βενεζουέλα, για παράδειγμα, απελευθέρωσε πρόσφατα 10 Αμερικανούς με αντάλλαγμα να αφεθεί ελεύθερος ο κουμπάρος του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, ο οποίος αντιμετώπιζε κατηγορίες για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος στο Μαϊάμι. Πέρυσι, οι ΗΠΑ ανέκτησαν πέντε Αμερικανούς φυλακισμένους στο Ιράν με αντάλλαγμα αρκετούς Ιρανούς που κρατούνταν στις ΗΠΑ και την αποδέσμευση 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από κατασχεθέντα έσοδα από το ιρανικό πετρέλαιο.
Ο πρώην πεζοναύτης των ΗΠΑ, Πολ Γουίλαν, βρίσκεται φυλακισμένος στη Ρωσία από το 2018 και ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal, Έβαν Γκέρσκοβιτς, κρατείται στη φυλακή Lefortovo της Μόσχας για περισσότερο από ένα χρόνο. Και οι δύο έχουν κατηγορηθεί σε ξεχωριστές υποθέσεις για κατασκοπεία, ισχυρισμούς που αρνούνται, με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να τονίζει ότι κρατούνται παράνομα.
Γιατί οι ΗΠΑ δεν πιέζουν την Ισημερινή Γουινέα
Η κυβέρνηση Μπάιντεν απαριθμεί εννέα χώρες, από τη Νικαράγουα και τη Βόρεια Κορέα μέχρι το Ιράν και την Κίνα, όπου οι πολίτες των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο παράνομης κράτησης. Η Ισημερινή Γουινέα δεν είναι προς το παρόν ανάμεσά τους.
Η φυλάκιση των εργαζομένων της πετρελαιοβιομηχανίας στην Ισημερινή Γουινέα αποκαλύπτει ότι ακόμη και οι μικρές χώρες παίζουν το χαρτί της ομηρίας, σε αυτή την περίπτωση για να αποκτήσουν μόχλευση σε μια διεθνή διαφορά για τον πλούτο τους.
«Για εμάς είναι ξεκάθαρο τι συμβαίνει εδώ», λέει ο Σον Μέρφι, εκπρόσωπος των οικογενειών. Η υπόθεση ανησυχεί Αμερικανούς αξιωματούχους. Για δεκαετίες, αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου πραγματοποιούν γεωτρήσεις στα ύδατα της Ισημερινής Γουινέας και διπλωμάτες επικαλούνται την περίπτωση των δύο Νοτιοαφρικανών για να προειδοποιήσουν τις αμερικανικές εταιρείες ότι οι υπάλληλοί τους δεν είναι ασφαλείς εκεί.
Ωστόσο, η Ουάσιγκτον βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν επικρίνει το ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ισημερινής Γουινέας. Αλλά ανησυχεί επίσης ότι αν έρθουν σε πλήρη ρήξη με τους Ομπιάνγκ, εκείνοι θα επιτρέψουν στην Κίνα να χτίσει μια ναυτική βάση στον Ατλαντικό Ωκεανό. Η Ουάσιγκτον βλέπει την προοπτική επανεξοπλισμού και επανατοποθέτησης κινεζικών πολεμικών πλοίων σε λιμάνι του Ατλαντικού ως απειλή για την εθνική ασφάλεια.
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν περιορισμένη μόχλευση στην περίπτωση των Νοτιοαφρικανών εργατών πετρελαίου. Οι άνδρες δεν είναι Αμερικανοί πολίτες. Και ενώ εργάζονταν σε πλοία πετρελαίου που εκμεταλλευόταν η Exxon Mobil και η Chevron, επίσημος εργοδότης τους ήταν η ολλανδική εταιρεία παροχής πετρελαιοειδών, SBM Offshore.
«Ο νικητής κερδίζει και ο ηττημένος πεθαίνει»
Η Ισημερινή Γουινέα, με πληθυσμό 1,5 εκατομμυρίου, αποτελείται από μια σειρά νησιών στον Κόλπο της Γουινέας και ένα ορθογώνιο κομμάτι της ηπειρωτικής Αφρικής που «σφηνώνεται» μεταξύ Γκαμπόν και Καμερούν.
Η μόνη υποσαχάρια αφρικανική αποικία της Ισπανίας, κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1968 και σύντομα έπεσε υπό την κυριαρχία του Φρανσίσκο Μασίας Νγκέμα. Ο Μασίας αυτοανακηρύχτηκε ισόβιος πρόεδρος με το σύνθημα: «Στην πολιτική, ο νικητής κερδίζει και ο ηττημένος πεθαίνει».
Έκαψε τα χωριά όσων θεωρούσε εχθρούς του. Οι άντρες του δολοφόνησαν δεκάδες σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, ενώ τα μεγάφωνα έπαιζαν πανηγυρική μουσική. Το 1979 στρατεύματα έδιωξαν τον Μασίας από την εξουσία. Διέφυγε με βαλίτσες γεμάτες μετρητά, αλλά συνελήφθη στο δάσος.
Η νέα χούντα τον δίκασε σε έναν κινηματογράφο στο Μαλάμπο. Λιγότερο από πέντε ώρες μετά την ετυμηγορία για την ενοχή του ένα εκτελεστικό απόσπασμα τον εκτέλεσε στη διαβόητη φυλακή Black Beach.
Ο ανιψιός του, τότε υπολοχαγός Τεοδόρο Ομπιάνγκ Νγκέμα κατέλαβε την εξουσία και την κρατά σφιχτά από τότε.
Τα πετροδολάρια και η ζωή στη χλιδή
Ο δικτάτορας και η οικογένειά του χειρίζονται για τον προσωπικό τους πλουτισμό τα δημόσια ταμεία, που γέμισαν τη δεκαετία του 1990 από την ανάκαμψη τεράστιων υπεράκτιων κοιτασμάτων πετρελαίου.
Είναι πρωτίστως όμως ο γιος του, Νγκέμα Ομπιάνγκ, γνωστός ευρέως ως Τεοδορίν ή Τέντι, που επιδίδεται περισσότερο σε επίδειξη πλούτου. Το 2019, οι ελβετικές αρχές δημοπρατούσαν 25 πολυτελή αυτοκίνητα που είπαν ότι ανήκαν στον Τέντι. Τα είχαν κατασχέσει ύστερα από έρευνα για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Ο Τέντι διετέλεσε υπουργός Γεωργίας και Δασοκομίας του πατέρα του και μετά ανέλαβε διαδοχικά δεύτερος αντιπρόεδρος, πρώτος αντιπρόεδρος, επικεφαλής του μηχανισμού κρατικής ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών και προφανής διάδοχος της προεδρίας. Από πολλές απόψεις, κάνει ήδη τη δουλειά του πατέρα του, συμπεριλαμβανομένης της ομιλίας στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο.
Η κυβέρνηση τον προβάλλει ως πρωταθλητή στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του νεποτισμού και ο ίδιος έχει πει ότι ο πλούτος του προήλθε από νόμιμες κρατικές συμβάσεις. «Η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά με διεφθαρμένους ανθρώπους», έγραψε πέρυσι.
Τα supercars, ο Michael Jackson, οι βίλες
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ τον κατηγόρησε ότι συγκέντρωσε 300 εκατομμύρια δολάρια με υπουργικό μισθό 100.000 δολαρίων ετησίως «μέσω αδυσώπητης υπεξαίρεσης και εκβιασμού».
Σε διακανονισμό του 2014 με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, παρέδωσε μία έπαυλη στο Μάλιμπου αξίας 30 εκατομμυρίων δολαρίων, μια Ferrari 599 GTO αξίας 530.000 δολαρίων και πολλά αγάλματα του Michael Jackson σε φυσικό μέγεθος.
Το 2021, ένα γαλλικό δικαστήριο επικύρωσε την καταδίκη του για υπεξαίρεση και ξέπλυμα δημόσιου χρήματος. Το δικαστήριο διέταξε την κατάσχεση 150 εκατομμυρίων ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν παράνομα, συμπεριλαμβανομένης μιας συλλογής supercars και μιας έπαυλης στη λεωφόρο Tony Foch στο Παρίσι. Του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης τριών ετών με αναστολή.
Ο Κρισάντος Ομπάμα Όντο, πρεσβευτής της Ισημερινής Γουινέας στην Ουάσιγκτον, δήλωσε: «Οι κατηγορίες που διατυπώνονται κατά της προεδρικής οικογένειας της Ισημερινής Γουινέας είναι απαράδεκτες, ασεβείς και πάνω απ’ όλα αβάσιμες». Η χώρα, πρόσθεσε, δεν έχει καθόλου «πλούσιους ανθρώπους».
Μεταξύ των πολυτελειών που απέκτησε ο Nguema Obiang είναι μια παραθαλάσσια βίλα στην παραλία Clifton του Κέιπ Τάουν, που αρχικά χτίστηκε για στρατιώτες που επέστρεφαν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ένα σπίτι στο πλούσιο προάστιο του Κέιπ Τάουν, Bishopscourt, το οποίο φυλάσσεται αυστηρά. Η αξία των δύο κατοικιών υπολογίζεται σε 6 εκατομμύρια δολάρια.
Και το Blue Shadow
Και πάνω από όλα, όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ της Wall Street Journal, υπάρχει το Blue Shadow, ένα εντυπωσιακο σούπερ γιοτ. Το σκάφος κατασκευάστηκε αρχικά για έναν πλούσιο Σαουδάραβα, σύμφωνα με ένα πρώην μέλος του πληρώματος.
Πέρασε για λίγο από τα χέρια ενός μεσάζοντα από τα Εμιράτα και, στις 24 Ιουνίου 2019, ενώ το γιοτ βρισκόταν στη Μεσόγειο, ο μεσάζων το πούλησε επίσημα στο Υπουργείο Άμυνας της Ισημερινής Γουινέας, σύμφωνα με έγγραφα του πλοίου. 25 Ιουνίου ήταν τα γενέθλια του Τέντι.
Εκείνο το καλοκαίρι το Blue Shadow έκανε κρουαζιέρα γύρω από τη Σαρδηνία, το Κάπρι και τη Σικελία. Τον Οκτώβριο του 2023 ο σερίφης του Κέιπ Τάουν αποφάσισε την κατάσχεση του γιοτ. Ο γιος του δικτάτορα θα εκβιάσει όσο μπορεί – κρατώντας ομήρους του δύο εργάτες – μέχρι να το πάρει πίσω.
Επιμέλεια: Νατάσα Στασινού
