Θεωρούνται ασφαλές καταφύγιο, αλλά και «βαρετή» επενδυτική επιλογή. Σπανίως χαρίζουν θεαματικά κέρδη, αλλά και σπανίως οδηγούν σε καταστροφή. Εξαίρεση εκείνα που έχουν μολυνθεί από τοξικές φούσκες.
Ο λόγος για τα ομόλογα, το δεύτερο πιο δημοφιλές στοιχείο ενεργητικού στην παγκόσμια αγορά, μετά τις μετοχές, και μία σταθερά στον χρηματιστηριακό κόσμο. Όπως διαβάζουμε στo Global Investment Returns Yearbook της UBS – το οποίο παρουσιάζει την άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία των αγορών από το 1900 έως σήμερα – η μάλλον άδικη αντίληψη που θέλει τα ομόλογα να είναι βαρετά, επηρέασε ακόμη και τον Ίαν Φλέμινγκ.
Αφηγούμενος πώς επέλεξε για τον ήρωά του το όνομα James Bond (το bond είναι ο αγγλικός όρος για το ομόλογο), ο συγγραφέας είχε πει: «Ήθελα το πιο απλό, πιο βαρετό, πιο κοινότυπο όνομα που μπορούσα να βρω. To James Bond ήταν πολύ καλύτερο από κάτι πιο ενδιαφέρον, όπως ‘Peregrine Carruthers’. Εξωτικά πράγματα μπορούσαν να συμβαίνουν γύρω του, αλλά εκείνος ήταν μία ουδέτερη φιγούρα – ένα ανώνυμο, αμβλύ όργανο που χρησιμοποιούσε μία κυβερνητική υπηρεσία».
Ένα τέτοιο όνομα που συγκέντρωνε αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν του Αμερικανού ορνιθολόγου James Bond, ειδικού στα πτηνά της Καραϊβικής, τον οποίο ο Φλέμινγκ γνώρισε με τη σύζυγό του στη Τζαμάικα: «Μου έκανε εντύπωση ότι αυτό το σύντομο, αντιερωτικό, αγγλοσαξονικό και όμως πολύ ανδρικό όνομα ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόμουν, και έτσι γεννήθηκε ένας δεύτερος Τζέιμς Μποντ» είχε εξηγήσει.
Το ότι ο σπουδαίος συγγραφέας θεωρούσε το όνομα αυτό «αντιερωτικό» και «βαρετό» είχε βεβαίως να κάνει με το γεγονός ότι παρέπεμπε στη «βαρετή επένδυση». Είναι όμως πράγματι τα ομόλογα τόσο βαρετά; Μάλλον όχι. Έχουν άλλωστε μία μακρά και ζωηρή ιστορία, όπως μας θυμίζει η UBS.
Πώς γεννήθηκε το πρώτο κρατικό ομόλογο
Το πρώτο κρατικό ομόλογο εκδόθηκε το 1171 από τη Βενετία σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για την πόλη. Είχε μόλις χάσει τον πόλεμο απέναντι στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία με καταστροφικές συνέπειες για τον στόλο της και για τα οικονομικά της. Για να ξανασταθεί στα πόδια της προώθησε μία ξεχωριστή μορφή φορολόγησης μέσω της οποίας εφηύρε ουσιαστικά τα ομόλογα.
Αντί να φορολογήσει απευθείας τους πολίτες, υποχρέωσε τους πιο εύπορους εξ αυτών να χορηγήσουν δάνειο στην πόλη. Αυτοί λάμβαναν έναν τίτλο στα χέρια τους, που προέβλεπε τη μελλοντική αποπληρωμή τους. Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες τα πρώτα αυτά ομόλογα δεν πλήρωναν τόκο.
Τα κρατικά ομόλογα έκτοτε και ανά τους αιώνες χρηματοδοτούν τις κρατικές δαπάνες για εκπαίδευση, υγεία, δημόσιες υπηρεσίες, καλύπτουν παραδοσιακά το κόστος των πολέμων, ενώ έχουν καθορίσει ακόμη και τα σύνορα των εθνών. Οι ΗΠΑ για παράδειγμα χρησιμοποίησαν εκδόσεις ομολόγων για να αγοράσουν…τη Λουιζιάνα.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το πρώτο διαπραγματεύσιμο εταιρικό ομόλογο εκδόθηκε από την Dutch East India Company το 1623.
Τα ομόλογα (κρατικά και εταιρικά) παγκοσμίως υπολογίζεται ότι σήμερα έχουν αξία άνω των 136 τρισ. δολαρίων έναντι 100 τρισ. δολαρίων των μετοχών.
