Σήμερα οι γυναίκες γιορτάζουν. Όχι με λουλούδια και γλυκά, αλλά τιμώντας εκείνες τις γυναίκες που εκατοντάδες χρόνια πριν πάλεψαν για δικαιώματα και αυτές που ακόμη και σήμερα δίνουν καθημερινές μάχες – για τα στοιχειώδη σε χώρες όπως το Αφγανιστάν και το Ιράν – για πλήρη ισότητα στη Δύση.
Οι πρώτοι σπόροι
Οι πρώτοι σπόροι του γυναικείου κινήματος φυτεύτηκαν στις 8 Μαρτίου 1857, όταν οι εργάτριες σε υφαντουργίες της Νέας Υόρκης οργάνωσαν μια διαμαρτυρία ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Η αστυνομία επιτέθηκε στις διαδηλώτριες και διέλυσε τις συγκεντρώσεις τους, αλλά το κίνημα συνεχίστηκε και οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου εργατικού σωματείου γυναικών.
Αρκετές δεκαετίες μετά, στις 8 Μαρτίου 1908, 15.000 γυναίκες παρέλασαν στη Νέα Υόρκη για λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερες αμοιβές, δικαιώματα ψήφου και τερματισμό της παιδικής εργασίας. Κυριάρχησε το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα το καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Πολλές από τις διαδηλώτριες, που ζητούσαν κατοχύρωση εργασιακών δικαιωμάτων, ήταν νέες μετανάστριες από την Ευρώπη που ήρθαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Έναν χρόνο αργότερα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής κήρυξε την πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας. Η ιδέα να γίνει μια διεθνής ημέρα προήλθε από την Clara Zetkin, ακτιβίστρια και υπέρμαχο της ισότητας των φύλων. Το 1910 έθεσε το ζήτημα σε ένα Διεθνές Συνέδριο Εργαζόμενων Γυναικών στην Κοπεγχάγη. Η πρότασή της υποστηρίχθηκε ομόφωνα από τις 100 γυναίκες από 17 χώρες που συμμετείχαν στη διάσκεψη.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1911, στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία. Ήταν και πάλι 8 Μαρτίου – εν μέσω πολέμου – όταν Ρωσίδες εργάτριες ζήτησαν «ψωμί και ειρήνη» με μία 4ημερη δυναμική κινητοποίηση, που ανάγκασε τον τσάρο να τους παραχωρήσει δικαίωμα ψήφου.
Πέρασαν σχεδόν 5 δεκαετίες ακόμη για να «υιοθετήσει» την Ημέρα και ο ΟΗΕ, οργανώνοντας το 1975 μία σειρά εκδηλώσεων με τίτλο «Γιορτάζοντας το παρελθόν, Σχεδιάζοντας για το Μέλλον».
Επιστροφή στο σήμερα
Το μότο του ΟΗΕ για το 2024 είναι «Επενδύστε στις γυναίκες: Επιταχύνετε την πρόοδο», το οποίο στοχεύει να τονίσει τη σημασία των μέτρων για την ισότητα των φύλων.
«Οι συγκρούσεις και ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να οδηγήσουν το 75% των χωρών να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες έως το 2025, επηρεάζοντας αρνητικά τις γυναίκες και τις βασικές υπηρεσίες σε αυτές», προειδοποιεί ο ΟΗΕ.
Η ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας επέλεξε το θέμα «Inspire Inclusion». Στόχος των εκδηλώσεων «να καταρρίψουν τα εμπόδια, να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα και να δημιουργήσουν περιβάλλοντα όπου όλες οι γυναίκες απολαμβάνουν εκτίμησης και σεβασμού».
Η ημέρα δίνει την ευκαιρία να επισημανθεί η πρόοδος που έχει σημειωθεί, αλλά και να τονιστεί η διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο, καθώς και οι επιπτώσεις της έμφυλης βίας και της κακοποίησης.
Μακρύς ο δρόμος ακόμη
Οι γυναικοκτονίες είναι σε έκρηξη διεθνώς, το ίδιο και η ενδο-οικογενειακή βία, με θύμα κυρίως τις γυναίκες. Στη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν, το Ιράν και αλλού οι γυναίκες ακόμη και σήμερα αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους.
Ειδικοί του ΟΗΕ επισημαίνουν στο BBC ότι έχουν λάβει αξιόπιστες καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά γυναικών και κοριτσιών στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών επιθέσεων. Υπάρχουν επίσης απτά στοιχεία βιασμού, σεξουαλικής βίας και ακρωτηριασμού Ισραηλινών γυναικών κατά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Στο Αφγανιστάν, τα κορίτσια εξακολουθούν να μην πηγαίνουν στο σχολείο. Στο Ιράν, πολλές συνεχίζουν να αψηφούν τους κανόνες που απαιτούν από τις γυναίκες να καλύπτουν τα μαλλιά τους και ακτιβρίστριες, όπως η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Narges Mohammadi αντιμετωπίζουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης. Στο Σουδάν οι γυναίκες ζουν καθημερινά τον τρόμο.
Και στη Δύση έρχονται ακόμη και τώρα αντιμέτωπες με στερεότυπα, λιγότερες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης, χαμηλότερες αμοιβές. Στόχος; Να σπάσει επιτέλους η «γυάλινη οροφή».
