Είτε παίκτες, είτε προπονητές – η Σαουδική Αραβία αρπάζει μεγάλα ονόματα του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, ξοδεύοντας δισεκατομμύρια δολάρια. Πιο πρόσφατα, ο Βραζιλιάνος Νεϊμάρ υπέγραψε με τον σύλλογο Αλ Χιλάλ της πρωτεύουσας της Σαουδικής Αραβίας, Ριάντ, αντί 300 εκατομμυρίων δολαρίων για δύο χρόνια. Αλλά και ο προπονητής της Εθνικής Ιταλίας, Ρομπέρτο Μαντσίνι παράτησε τη «Σκουάντρα Ατζούρα» για να αναλάβει τη Σαουδική Αραβία, με 25 εκατομμύρια τον χρόνο.
Ο κατάλογος των μετεγγραφών στη Σαουδική Αραβία ατέλειωτος: Ο Ρονάλντο αμείβεται με ένα εκατομμύριο ευρώ την… εβδομάδα από την Αλ Νασρ. Ο Καρίμ Μπενζεμά άφησε τη Ρεάλ Μαδρίτης για 200 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, που του έδωσε η Αλ Ιτιχαντ. Ο Οτάβιο με 60 εκατομμύρια άφησε την Πόρτο για να ενταχθεί επίσης στην Αλ Νασρ, όπως και με 30 εκατομμύρια ο Μανέ, που έφυγε από την Μπάγερν. Ο Φαμπίνιο εγκατέλειψε την Λίβερπουλ για την Ιτιχαντ αντί 47 εκατομμυρίων δολαρίων και ο Μαχρέζ την Μάντσεστερ Σίτι για την Αλ Αχλί με 35 εκατομμύρια.
«Αμφισβητούμε το status quo του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου», υποστηρίζει ο Κάρλο Νόχρα, διευθυντής της Σαουδαραβικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (Saudi Pro League), μιλώντας στο CNN, εξηγώντας τις θεαματικές μεταγραφές με τις οποίες οι σύλλογοι από το Σαουαραβικό βασίλειο έχουν προκαλέσει πρόσφατα σάλο. «Εχει ανοίξει ένα νέο κανάλι για τους ποδοσφαιριστές και το γεγονός ότι οι οπαδοί της Σαουδικής Αραβίας χαίρονται για τέτοιες προσθήκες, είναι κάτι που όλοι οι άλλοι πρέπει να συνηθίσουν», πρόσθεσε ο Νόχρα.
Το Επενδυτικό Ταμείο
Τον Ιούνιο, οι κύριες ομάδες της Σαουδικής Αραβίας (Αλ Χιλάλ, Αλ Νασρ, Αλ Ιτιχαντ και Αλ Αχλί) έγιναν και επίσημα, ιδιοκτησία του κρατικού επενδυτικού ταμείου PIF. Ο 37χρονος διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν βρίσκεται στο τιμόνι του PIF και ενθαρρύνει τους συλλόγους της Σαουδικής Αραβίας να ξοδεύουν αφειδώς τα χρήματα. Οι τέσσερις ομάδες είναι κατανεμημένες, έξυπνα γεωγραφικά: Δύο προέρχονται από την πρωτεύουσα Ριάντ, την οποία ο διάδοχος θέλει να εξελιχθεί σε μια μητρόπολη παγκόσμιας κλάσης. Οι άλλες δύο έχουν έδρα την παραλιακή πόλη της Τζέντα, τη θερινή κατοικία των Σαουδαράβων ηγεμόνων και δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του βασιλείου. Υπάρχει μάλιστα και μια παλιά αντιπαλότητα μεταξύ των συλλόγων και των δύο πόλεων, οπότε υπάρχει ένα είδος σαουδαραβικού «Clasico» που παράγει αυθεντικές εικόνες στις κερκίδες.
Σε κάθε περίπτωση όμως, με περιουσιακά στοιχεία 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, τo PIF παρέχει στους τέσσερις ποδοσφαιρικούς συλλόγους της χώρας τα απαραίτητα χρήματα για αγορές παικτών από την Ευρώπη. Αυτό το καλοκαίρι δαπάνησε πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Και αυτό είναι μόνο η αρχή.
Πριν από δύο χρόνια, οι Σαουδάραβες αγόρασαν την αγγλική κορυφαία ομάδα Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ έναντι 300 εκατομμυρίων ευρώ. Υπάρχουν άλλωστε τα λεφτά. Χάρη στην άνοδο των τιμών της ενέργειας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η κρατική σαουδαραβική πετρελαϊκή εταιρεία Aramco εισέπραξε πέρυσι το ποσό ρεκόρ των161 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στη Σαουδική κυβέρνηση να αντλήσει χρήματα στο PIF, το οποίο χρησιμοποιεί για τις στρατηγικές επενδύσεις στον αθλητισμό και αλλού», λέει ο Κλίμαν και προσθέτει: «Δεν θα υπάρχει τέλος στις μεγάλες μεταγραφές.»
Παναραβική ταυτότητα με τη μπάλα
Στα μη ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, για παράδειγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Κίνα, είχαν ήδη γίνει και γίνονται μεταγραφές διεθνών κορυφαίων ποδοσφαιριστών, για να κάνουν όνομα. Η πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας έχει διαφορετική διάσταση γιατί περιλαμβάνει πολύ μεγαλύτερα χρηματικά ποσά και αποτελεί μέρος ενός πολιτικού μετασχηματισμού ολόκληρης της χώρας.
«Η Σαουδική Αραβία ξαναγράφει την ιστορία του ποδοσφαίρου με τα πετροδολάρια, με μεταγραφές αναμφισβήτητα δυσανάλογες με αυτές στην Ευρώπη, με τις οποίες καταφέρνει να οικειοποιηθεί τα καλύτερα ταλέντα», γράφει η ιταλική Il Sole24Ore. «Οι Σαουδάραβες ξοδεύουν δισεκατομμύρια ευρώ σε μεγάλα αστέρια του ποδοσφαίρου. Πίσω από αυτό κρύβεται μια ξεκάθαρη στρατηγική που δεν στοχεύει μόνο τον έξω κόσμο, αλλά τον δικό τους πληθυσμό», σημειώνει η ιταλική οικονομική εφημερίδα και εξηγεί: «Η μεταγραφική αγορά του 2023 θα μείνει στην ιστορία όπως αυτή του αραβικού ποδοσφαίρου: ο τρόπος με τον οποίο η σαουδαραβική και παναραβική ταυτότητα καθιερώνεται μέσω της μπάλας. Το Σαουδαραβικό Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων είναι το όργανο με το οποίο το Ριάντ ολοκλήρωσε επίσης την εξαγορά του παγκόσμιου γκολφ και μέσω του οποίου επιδιώκει επίσης να αποκτήσει το τένις και τη Formula 1. Και προφανώς και το ποδόσφαιρο, ως μέρος μιας στρατηγικής, που στοχεύει έτσι να εδραιώσει την κεντρική θέση της Σαουδικής Αραβίας στον κόσμο της ψυχαγωγίας και του Αθλητισμού, μιμούμενη το πιο λαμπερό κομμάτι του δυτικού τρόπου ζωής».
Οι ποδοσφαιρικές επενδύσεις αποτελούν επίσης, δομικά στοιχεία της Ατζέντας του 2030, του φιλόδοξου μεταρρυθμιστικού προγράμματος με το οποίο ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν θέλει να κάνει τη χώρα του ανεξάρτητη από τα έσοδα από το πετρέλαιο. Η αθλητική βιομηχανία είναι μια από τις νέες ροές εσόδων. Ένα ελκυστικό πρωτάθλημα της Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε επίσης να τονώσει τον τουρισμό. Μέχρι στιγμής, ήταν κυρίως μουσουλμάνοι προσκυνητές που ταξιδεύουν στις ιερές πόλεις του Ισλάμ –τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Τώρα θα μπορούσε να προσελκύσει ένα διαφορετικό κοινό. Και πάλι, η ηγεσία στο Ριάντ δεν κοιτάζει απαραίτητα προς τη Δύση.
Το «ξέπλυμα» του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν
Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν φιλοδοξεί μάλιστα να δημιουργήσει έναν Αραβικό Σύνδεσμο Ποδοσφαίρου, φθάνοντας μέχρι τη διοργάνωση μιας παγκόσμιας Super League. Στόχος του φιλόδοξου πρίγκηπα είναι να μετατρέψει το πετρελαϊκό κράτος της Σαουδικής Αραβίας σε χώρα υψηλής τεχνολογίας, διεθνές οικονομικό κέντρο και τουριστικό μαγνήτη.
Σύμφωνα με έρευνες του ΟΗΕ, ο MBS, όπως αποκαλείται ο διάδοχος του θρόνου, ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία του αντιφρονούντα Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα υποστηρίζουν ότι με εντολή του ΜBS έχουν εκτελεστεί σχεδόν 150 άτομα μόνο πέρυσι. Ως εκ τούτου, οι επικριτές μιλούν για «sportswashing»: Για «ξέπλυμα μέσω της ενασχόλησης; με τον αθλητισμό έχει σκοπό να αποσπάσει την προσοχή από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο MBS «θέλει επίσης να καλύψει τις ανάγκες του νεαρού πληθυσμού στη Σαουδική Αραβία για ψυχαγωγικές δραστηριότητες», λέει ο Κριστόφ Κλίμαν ο οποίος παρακολουθεί τη Μέση Ανατολή ως στέλεχος του ιδρύματος «Friedrich Naumann», στον Λίβανο. Το 75% των πολιτών της Σαουδικής Αραβίας είναι κάτω των 35 ετών, λέει ο Κλιμαν και προσθέτει: «Ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν θέλει από τον νεαρό πληθυσμό να αποδεχθεί το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα».
«Ο MBS ανοίγει την κοινωνία με έναν λοστό και απωθεί την επιρροή των συντηρητικών θρησκευτικών λογίων. Θέλει μια δυναμική κοινωνία, θέλει το 40%του πληθυσμού να αθλείται μέχρι το 2030. Επενδύει σε δημοφιλή αθλήματα, προωθεί τον γυναικείο αθλητισμό και σίγουρα δεν θα τον πείραζε αν οι αθλητικοί σύλλογοι συναγωνίζονταν τα τζαμιά ως τόποι συνάντησης της κοινωνίας», τονίζει ο Κλίμαν.
«Πόλεμος» στους Ευρωπαίους
Όλα αυτά προφανώς θα μπορούσαν να αποβούν σε βάρος της Γηραιάς Ηπείρου, που θα στερείται από τους καλύτερους παίκτες και με κεφάλαια. Μια αντίδραση που φαίνεται να βιώνει ήδη η κορυφαία κατηγορία του αγγλικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου: η Premier League έχει πλέον 10 ομάδες (όπως η Άρσεναλ, η Τσέλσι, η Λίβερπουλ και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, για να αναφέρουμε μερικές) που ανήκουν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε Αμερικανούς επενδυτές. Μόνο η Μπρέντφορντ, η Μπράιτον, η Τότεναμ και η Λούτον έχουν μείνει με Άγγλους ιδιοκτήτες.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς οικονομικών προβλημάτων, που προκαλούνται κυρίως από τον σκληρό εσωτερικό ανταγωνισμό για την πρόσβαση στο Champions League ή την Premier League, που έχουν διογκώσει δραματικά τις μεταγραφικές δαπάνες και τους μισθούς. Αλλά και τα χρέη: σύμφωνα με στοιχεία του Alliance Fund, το συνολικό καθαρό χρέος των ομάδων της Premier League ήταν 4,1 δισ. λίρες το 2021- μια αύξηση κατά 200 εκατομμύρια σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. «Τα δύο τρίτα των βρετανικών συλλόγων είναι χρεωμένα» ,λέει ο Ιαν Κρόφορντ, Διευθύνων Σύμβουλος της Alliance .
Ο Σεμπάστιαν Κελ , ο αθλητικός διευθυντής της Μπορούσια Ντόρτμουντ, λέει σε συνέντευξή του στο «Kicker»: «Αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, το ποδόσφαιρο θα εξελιχθεί σε μια κατεύθυνση που σίγουρα θα του προκαλέσει μεγάλη ζημιά». Το γεγονός ότι οι σαουδαραβικοί σύλλογοι δεν χρειάζεται να μειώσουν τις προσφορές αποδοχών τους λόγω των κανονισμών για τις δαπάνες προκαλεί αυξανόμενη ανησυχία, σε συνδυασμό με κριτική που δεν είναι πάντα αντικειμενική.
Υπάρχει ένας άλλος λόγος για την αναταραχή στην Ευρώπη: Υπάρχει ένα σχέδιο πίσω από τα τεράστια ποσά που αντλεί η Σαουδική Αραβία στο εγχώριο πρωτάθλημα. Ένα τολμηρό σχέδιο που δεν χρειάζεται να πετύχει, αλλά ένα καλά μελετημένο: είναι μια κήρυξη πολέμου στους Ευρωπαίους. «Πρόκειται για την οικοδόμηση ενός πρωταθλήματος εκτός Ευρώπης που θα είναι τουλάχιστον οικονομικά ανταγωνιστικό», λέει ο Σεμπάστιαν Σονς , ειδικός στην περιοχή του Κόλπου στο think tank Carpo και ταυτόχρονα λάτρης του ποδοσφαίρου. «Πρόκειται για την κατάκτηση αγορών στην Αφρική και την Ασία, οι οποίες επί του παρόντος κοιτάζουν πιο προσεκτικά τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, αλλά όπου μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη, συναισθηματική εγγύτητα με τη Σαουδική Αραβία».
