Η μάχη για τη διαδοχή της είναι σε πλήρη εξέλιξη, κι όμως η Άγκελα Μέρκελ, η οποία σήμερα κλείνει τα 66 της χρόνια, φαίνεται πιο περιζήτητη από ποτέ, ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής.
Υπάρχουν πολλά ωραία μέρη για να γιορτάσει κανείς τα γενέθλιά του. Το κτήριο του Συμβουλίου Υπουργών στις Βρυξέλλες μάλλον δεν είναι ένα από αυτά. Ωστόσο, η Άγκελα Μέρκελ δεν έχει άλλη επιλογή. Σήμερα 17 Ιουλίου, ημέρα της κρίσιμης συνόδου κορυφής για το Ταμείο Ανάκαμψης, η καγκελάριος γίνεται 66 ετών, αλλά προφανώς δεν θα έχει χρόνο για εορτασμούς, καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη μεταπολεμική ιστορία της και αναζητεί απεγνωσμένα λύσεις. Έναν χρόνο πριν αποχωρήσει από την καγκελαρία καλείται, ως προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πλέον, να σώσει την Ευρώπη από τις οδυνηρές συνέπειες της πανδημίας.
Κατά κάποιον τρόπο η Μέρκελ βρίσκεται στο στοιχείο της, δηλαδή σε πυροσβεστικό ρόλο εν μέσω κρίσης. Για συνταξιοδότηση ούτε λόγος να γίνεται, αν και στο Βερολίνο ήδη μαίνεται η μάχη για τη διαδοχή της. Το μόνο σίγουρο, μέχρι στιγμής, είναι ότι το κυβερνών Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) δεν θα επιλέξει μία γυναίκα για τη διαδοχή. Η ίδια η Μέρκελ προτιμά να δίνει την εντύπωση ότι δεν ασχολείται καν με τη διαδοχολογία, αλλά επικεντρώνει τις δυνάμεις της στο μέλλον της Ευρώπης, στη μάχη εναντίον ενός συνεχώς εντεινόμενου εθνικισμού, στη διασφάλιση ρόλου για την Ε.Ε. καθώς μεταβάλλεται η ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα.
Υψηλά ποσοστά δημοφιλίας
Ακόμη και εσωκομματικοί αντίπαλοι παραδέχονται ότι η συνετή στάση της Μέρκελ στη διάρκεια της πανδημίας έχει οδηγήσει τους Χριστιανοδημοκράτες σε υψηλά επίπεδα δημοφιλίας στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. «Τουλάχιστον ένα 10% το οφείλουμε στην καγκελάριο», λένε. Αυτό το γνωρίζει βέβαια και η ίδια η Μέρκελ, η οποία φαίνεται να απολαμβάνει το τέλος της θητείας της. Ιδιαίτερα ευδιάθετη δείχνει η καγκελάριος όταν συνοδεύεται από τον συντηρητικό πρωθυπουργό της Βαυαρίας Μάρκους Ζέντερ, μέχρι πρότινος επικριτή της, ο οποίος ωστόσο έχει μεταβληθεί σε θαυμαστή της. Αισθάνεται άραγε δικαιωμένη από αυτή την αλλαγή συμπεριφοράς;
Μία τέτοια ξεχωριστή στιγμή ήταν η κοινή εμφάνιση Μέρκελ-Ζέντερ την Τρίτη, στο βαυαρικό Ανάκτορο Χέρενκιμζεε, που λένε ότι είχε σχεδιαστεί στο πρότυπο των Βερσαλλιών. Οι δημοσιογράφοι την ρωτούν, αν η ίδια θεωρεί τον Βαυαρό πρωθυπουργό άξιο για να διεκδικήσει την καγκελαρία. Η Μέρκελ φαίνεται να απαντά με ένα λιτό «ναι», αλλά για μια στιγμή διστάζει και αμέσως μετά, σχεδόν αστειευόμενη, δίνει την εντύπωση ότι για άλλο θέμα ήθελε να μιλήσει. Συνοψίζοντας πάντως, λέει ότι οφείλει να είναι ιδιαίτερα συγκρατημένη σε σενάρια που αφορούν τη διαδοχή της. «Γι’ αυτό δεν πρόκειται να κάνω κανένα σχόλιο, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες» ξεκαθαρίζει.
Ο Φρίντριχ Μερτς παραμονεύει
Μόλις πριν από δύο χρόνια, υπό την πίεση κορυφαίων στελεχών του κόμματος, αλλά και των ευθυνών που της είχαν αποδοθεί για την προσφυγική κρίση, η Άγκελα Μέρκελ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την προεδρία του κυβερνώντος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, μετά από 18 ολόκληρα χρόνια. Έκτοτε δίνει την εντύπωση ότι έχει απελευθερωθεί από ένα βάρος. Ωστόσο, η αποχώρηση βύθισε το κόμμα σε μία κρίση ηγεσίας, από την οποία δεν έχει ακόμη συνέλθει. Η Άνεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ έθεσε υποψηφιότητα και τελικά εξελέγη στην προεδρία του κόμματος ως μία ηγετική φυσιογνωμία, που έχει την στήριξη της Μέρκελ, ακόμη και για την καγκελαρία. Ωστόσο, απέτυχε. Τώρα βγαίνουν μπροστά άνδρες υποψήφιοι, με τους οποίους η Μέρκελ έχει ανοιχτούς λογαριασμούς από το παρελθόν.
Η νέα ηγεσία αναμένεται να αναδειχθεί στο συνέδριο της Στουτγάρδης, στις αρχές Δεκεμβρίου, αν βέβαια το επιτρέψουν οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί λόγω κορωνοϊού. Πολλοί πιστεύουν ότι κύρια επιδίωξή της Μέρκελ θα είναι να αποτρέψει την επικράτηση του πρώην επικεφαλής της Κ.Ο. Φρίντριχ Μερτς. Αλλά και με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, Άρμιν Λάσετ, ο οποίος για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελούσε εγγύηση για συνέχιση της πολιτικής της, οι σχέσεις της Μέρκελ δεν είναι πλέον ιδανικές. O Λάσετ έχει αποστασιοποιηθεί με εμφατικό τρόπο από την προσεκτική γραμμή Μέρκελ στο θέμα του κορωνοϊού και η έλλειψη συνέπειας είναι κάτι που αντιπαθεί ιδιαιτέρως η καγκελάριος.
Διαπραγματευτικές ικανότητες
Σε αυτά τα γενέθλια πάντως οι Ζέντερ, Λάσετ και Μερτς θα βρίσκονται πολύ μακριά. Στις Βρυξέλλες περιμένουν τους Ευρωπαίους ηγέτες δύσκολες διαπραγματεύσεις, ίσως και μία ή δύο ολονυχτίες. Πολλοί εκτιμούν και θαυμάζουν τη Μέρκελ για τις διαπραγματευτικές της ικανότητες, άλλοι τη φοβούνται για τον ίδιο λόγο. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, τα δεκαπέντε χρόνια στην καγκελαρία, μεταξύ αυτών πολλά σε συνθήκες έντασης λόγω των διαδοχικών κρίσεων, έχουν αφήσει τα ίχνη τους ακόμη και στη Μέρκελ. Πολλοί θυμούνται το τρέμουλο σε δημόσιες εμφανίσεις της, για παράδειγμα στην υποδοχή ξένων ηγετών στην καγκελαρία. Τα σενάρια για την υγεία της δεν καταλάγιασαν, παρά μόνον όταν η καγκελάριος αποφάσισε να παραμένει καθήμενη κατά την ανάκρουση των εθνικών ύμνων. Τους τελευταίους μήνες δεν έχει καταγραφεί παρόμοιο περιστατικό, άλλωστε η πανδημία έχει ακυρώσει όλες τις επίσημες επισκέψεις στην καγκελαρία.
Τι θα κάνει λοιπόν η Άγκελα Μέρκελ μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2021, όταν αφήσει πίσω της το συνεχές άγχος της πολιτικής (αν και δεν λείπουν εκείνοι που θα ήθελαν να συνεχίσει και μετά το 2021); Κάποιοι από τους συνεργάτες της λένε ότι η Μέρκελ ακόμη δεν σκέφτεται τη σύνταξη, γιατί πολύ απλά δεν προλαβαίνει να τη σκεφτεί… Σίγουρα θα έχει περισσότερο χρόνο στη διάθεσή της για να απολαύσει τη “ντάτσα” της στο Τέμπλιν του Βρανδεμβούργου. Παλαιότερα είχε εκφράσει την επιθυμία να ταξιδέψει περισσότερο στο εξωτερικό, για παράδειγμα στις ΗΠΑ, για αναψυχή και χωρίς επίσημες υποχρεώσεις. Και βέβαια όλοι γνωρίζουν ότι τόσο η ίδια, όσο και ο σύζυγός της, λατρεύουν την κλασική μουσική και ιδιαίτερα τον Βάγκνερ. Πολύ πιθανό θεωρείται, ωστόσο, ότι η Μέρκελ θα συνεχίσει να ασχολείται με τα πολιτικά θέματα που την ενδιαφέρουν ιδιαιτέρως, για παράδειγμα τα δικαιώματα των γυναικών, τον αγώνα κατά του εθνικισμού, την πολιτική της υγείας, το μέλλον της Αφρικής. «Δεν θα ήθελα να αποχωρήσω ημιθανής από την πολιτική», έλεγε η καγκελάριος πριν από 20 χρόνια στη φωτογράφο Χερλίντε Κεμπλ. Και πράγματι: φαίνεται ότι η Άγκελα Μέρκελ, σε αντίθεση με πολλούς από τους προκατόχους της, κατάφερε να επιλέξει τη σωστή στιγμή για να αποχωρήσει.
