Από τότε που η πανδημία του κορωνοϊού «πλήγωσε» βαθιά την παγκόσμια οικονομία, τα νοικοκυριά ανά τον κόσμο στράφηκαν στην αποταμίευση, εγείροντας διλήμματα σε κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις στις κρίσιμες αποφάσεις για τα μέτρα στήριξης και την επιστροφή στην ανάπτυξη.
Ο μεγαλύτερος γρίφος αφορά το εάν μετά την άρση του lockdown οι καταναλωτές αποφασίσουν να ξοδέψουν αυτά τα χρήματα ή εάν θα τα κρατήσουν φυλαγμένα στους τραπεζικούς λογαριασμούς, ώστε να υπάρχει διαθέσιμο απόθεμα μπροστά σε δύσκολους καιρούς, αναφέρουν οι «FT» σε σχετικό δημοσίευμα.
Εάν οι καταναλωτές επιστρέψουν στα καταστήματα, η αύξηση της δραστηριότητας σε συνδυασμό με τα μέτρα κρατικής στήριξης εγκυμονούν τον κίνδυνο πληθωρισμού. Εάν όμως τα νοικοκυριά συνεχίζουν να μην ξοδεύουν και να βάζουν στην άκρη τα εισοδήματά τους, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος ενός φαύλου κύκλου αδύναμων καταναλωτικών δαπανών, βραδύτερης ανάκαμψης και υψηλότερης ανεργίας.
Σύμφωνα με τους «FT», οι δύο παραπάνω τάσεις δεν αποκλείουν η μία την άλλη –η πιθανότερη έκβαση είναι μάλλον ένας συνδυασμός. ‘Όμως το ποια τάση θα αποδειχθεί επικρατέστερη ανησυχεί τους κεντρικούς τραπεζίτες.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, είχε επικαλεσθεί πρόσφατα την αύξηση των καταθέσεων ως παράγοντα ανησυχίας όσον αφορά την ταχύτητα της οικονομικής ανάκαμψης, ενώ και ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας, Άντι Χαλντέιν, αναφέρθηκε την προηγούμενη εβδομάδα σε «ακούσια αποταμίευση» εξαιτίας του lockdown, που θα μπορούσε υποσκελίσει ενδεχόμενη «εκούσια αύξηση των καταθέσεων για προληπτικούς λόγους».
Τα υψηλά επίπεδα αποταμίευσης οφείλονται εν μέρει στις πρωτοβουλίες των κυβερνήσεων για την προστασία του εργατικού δυναμικού από μια απότομη επιβράδυνση. Παρότι η πανδημική κρίση έχει επηρεάσει και τα νοικοκυριά στις ανεπτυγμένες οικονομίες ΗΠΑ, Ευρώπης και Ασίας, τα εισοδήματά τους παρέμειναν εν μέρει προστατευμένα, είτε μέσω των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας είτε μέσω προγραμμάτων απασχόλησης με συνεργασία κράτους και εργοδοτών, που έχουν εφαρμοσθεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Τα μέτρα για να αποφευχθεί η διασπορά του κορωνοϊού κράτησαν κλειστά τα καταστήματα και «πάγωσαν» την τουριστική και ταξιδιωτική κίνηση, αφήνοντας τα νοικοκυριά με λιγότερες επιλογές για δαπάνες. Ως αποτέλεσμα, οι ρυθμοί αποταμίευσης στην Ευρωζώνη ανήλθαν στο 16,9% κατά τους τρεις πρώτους μήνες του έτους, από 12,7% στο προηγούμενο τρίμηνο και αγγίζοντας τα υψηλότερα επίπεδα από την έναρξη καταγραφής στοιχείων, το 1999, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat. Στη Βρετανία, το ποσοστό αποταμίευσης ανήλθε στο 8,6% την ίδια περίοδο από 5,4% και στις ΗΠΑ από 7,9% στις αρχές του έτους ξεπέρασε το 32% τον Απρίλιο, προτού υποχωρήσει στο 23,2% τον Μάιο, σύμφωνα με το Γραφείο Οικονομικών Αναλύσεων.
Η αύξηση του ποσοστού αποταμιεύσεων έχει οδηγήσει και σε ρυθμούς-ρεκόρ στην αύξηση των καταθέσεων στην Ευρωζώνη, καταδεικνύοντας ότι οι Ευρωπαίοι συνέχισαν και στο δεύτερο τρίμηνο να βάζουν χρήματα στην άκρη, παρά τη σταδιακή άρση του lockdown. Στο τρίμηνο έως τον Μάιο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών της Ευρωζώνης αυξάνονταν κατά μέσο όρο κατά 71 δισ. ευρώ το μήνα, ποσό υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Από την άλλη πλευρά, τα πρόσφατα στοιχεία επιβεβαιώνουν εκείνους που πιστεύουν στη δυναμική επιστροφή του καταναλωτή με το άνοιγμα των οικονομιών. Οι καταναλωτικές δαπάνες στη Γαλλία αυξήθηκαν 36,6% τον Μάιο, ενώ στη Γερμανία οι πωλήσεις λιανικής σημείωσαν άνοδο-ρεκόρ 13,6%, ξεπερνώντας ακόμη και τα επίπεδα προ πανδημίας.
Δεν αναμένουν όμως όλες οι χώρες της Ευρώπης ανάκαμψη των καταναλωτικών δαπανών. Παρότι τα προγράμματα προστασίας της απασχόλησης –και ειδικά το καθεστώς αναστολής συμβάσεων- συνέβαλαν στο να αποφευχθεί εκτόξευση της ανεργίας, εντούτοις αναμένεται ότι θα χαθούν αρκετές θέσεις εργασίας σε οικονομίες όπως ΗΠΑ, Ιταλία και Ισπανία, άρα θα υπάρξουν περισσότερα νοικοκυριά που θα επιδιώξουν να αποταμιεύσουν για δύσκολες ώρες, επισημαίνει η Καταρίνα Ούτερμολ, οικονομολόγος στην Αllianz. Η Allianz προβλέπει αύξηση των χρεοκοπιών κατά 12% στη Γερμανία έως τα τέλη του έτους και 41% στην Ισπανία και 27% στην Ιταλία.
«Η ανεργία και η προληπτική αποταμίευση από επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα βάλουν φρένο στις δαπάνες» και σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και η απειλή των εταιρικών πτωχεύσεων, σημειώνει ο Άνταμ Σλέιτερ, επικεφαλής οικονομολόγος στην Oxford Economics.
Και η αποτελεσματικότητα του συστήματος υγείας κάθε χώρα στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και της εξάπλωσης του κορωνοϊού αποτελεί ακόμη έναν παράγοντα που θα επηρεάσει τις οικονομικές προοπτικές. Οι χώρες που τα πήγαν καλά στη διαχείριση της κρίσης έχουν περισσότερες πιθανότητες για μεγαλύτερη ανάκαμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και, κατά συνέπεια, περισσότερες πιθανότητες για μια οικονομική ανάκαμψη τύπου V.
naftemporiki.gr
