«Ο μπαμπάς άλλαξε τον κόσμο». Είναι η φράση της 6χρονης κόρης τους Τζωρτζ Φλόιντ λίγο μετά τον βίαιο θάνατό του απο αστυνομικούς. Ένα μήνα μετά έχει γίνει σαφές ότι ο θάνατος του Αφροαμερικανού στις ΗΠΑ δρομολόγησε αλλαγές. Σε ολόκληρη τη χώρα άνθρωποι κάθε καταγωγής και χρώματος συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, που έδωσαν το έναυσμα για προβληματισμό και συζητήσεις για τα φαινόμενα συστημικού ρατσισμού και αστυνομικής βίας στη χώρα. Στο χώρο του αθλητισμού, στην πολιτική, στην οικονομία και την αστυνομία πολλά άλλαξαν, όλα όσα δεν είχαν γίνει χρόνια νωρίτερα. Προκλήθηκαν όμως και αντιστάσεις.
Στο στόχαστρο ακόμη και ιστορικά αγάλματα
Στις 25 Μαΐου, την ημέρα του θανάτου του Φλόιντ, σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν παρά τους περιοριστικούς κανόνες λόγω κορωνοϊού. Σύμφωνα με παρατηρητές, μεταξύ αυτών και ο τέως προέδρος Ομπάμα. Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δεν συμμετείχαν λευκοί σε αυτές τις διαδηλώσεις. Εκατομμύρια άλλοι βρήκαν ως τόπο εκδήλωσης των συναισθημάτων τους και του θυμού τους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έδειξαν την αλληλεγγύη τους προς ττο κίνημα «Black Lives Matter». Σε πολλές δημοσκοπήσεις αποτυπώθηκε καθαρά ότι στο μεταξύ μια πλειοψηφία Αμερικανών θεωρεί τον ρατσισμό ως το μεγαλύτερο πρόβλημα και στηρίζει τις διαδηλώσεις. Καταγράφηκε δηλαδή μια αλλαγή στο μυαλό των ανθρώπων. Ξαφνικά ιστορικές προσωπικότητες κατηγορήθηκαν για τη στάση τους υπέρ της δουλείας, της καταπίεσης των μαύρων ή αυτοχθόνων πληθυσμών και μπήκαν στο στόχαστρο.
Στην πολιτεία Βιρτζίνια, για παράδειγμα, το άγαλμα του στρατηγού Ρόμπερτ Ε. Λι, επικεφαλής των δυνάμεων του Νότου στον αμερικανικό εμφύλιο, καταστράφηκε. Στο Σαν Φραντζίσκο και τη Βοστώνη συνέβη το ίδιο με το άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου. Στο Καπιτώλιο στη Ουάσιγκτον ξεκρεμάστηκαν από τους τοίχους ιστορικά πορτραίτα επειδή δεν έχουν θέση «λόγω βίαιου φανατισμού και γκροτέσκου ρατσισμού» Σε πολλές πολιτείες θα καθιερωθεί ημέρα αργίας που θα γιορτάζεται το τέλος της δουλείας. Ταινίες, όπως το Όσα Παίρνει ο Άνεμος, κρίθηκαν ρατσιστικές και θα προβάλλονται εφεξής με επεξηγήσεις για ρατσιστικές προκαταλήψεις.
Πυροδοτήθηκαν αλλαγές σε εθνικό επίπεδο
Αλλά και στην αστυνομία ο θάνατος του Φλόιντ οδήγησε σε αλλαγές. Τα κρίσιμα 8 λεπτά, μέσα στα οποία ένας λευκός αστυνομικός με το γόνατο στο λαιμό του Φλόιντ, του κόβει το νήμα ζωής προβλήθηκαν σε όλον τον κόσμο. Πιάσιμο από το λαιμό και ενέργειες υπερβολικής βίας που θα μπορούσαν να επιφέρουν πνιγμό απαγορεύτηκαν σε πολλές πολιτείες. Αλλά και σε εθνικό επίπεδο πυροδοτήθηκαν αλλαγές. Ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε προεδρικό διάταγμα με πρώτες μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία. Στο Κογκρέσο οι Δημοκρατικοί πρότειναν ευρύτερες μεταρρυθμίσεις, αλλά οι Ρεπουμπλικανοί δεν θέλουν να φτάσουν τόσο μακριά. Αλλαγές καταγράφονται και στον κόσμο της επιχειρηματικότητας.
Σύμφωνα με ανάλυση της διαδικτυακής πλατφόρμας Axios μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις μάζεψαν σχεδόν 2 δις δολάρια για τον αγώνα κατά του ρατσισμού. Μεταξύ αυτών τράπεζες, εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας και του λιανεμπορίου. Πολλές άλλες υποσχέθηκαν βοήθεια σε μέλη μειονοτήτων. Η γερμανική Adidas σκοπεύει με τις φίρμες Adidas και Reebok να προσφέρει το 30% των νέων θέσεων εργασίας σε Αφροαμερικανούς ή Λατινοαμερικάνους. Παρά το ότι οι Αφροαμερικανοί αποτελούν το 13% των αμερικανικού πληθυσμού, μόνο 4 από τις 500 εταιρείες με τα περισσότερα κέρδη έχουν Αφροαμερικανό διευθύνοντα σύμβουλο. Αλλά και επωνυμίες και λογότυπα τροφίμων και ποτών πέρασαν από το μικροσκόπιο για το ενδεχόμενο να αναπαράγουν ρατσιστικά κλισέ.
Πέρα βρέχει ο Τραμπ
O βίαιος θάνατος του Φλόιντ μερικούς μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές αλλάζει και την πολιτική. Ειδικοί εκφράζουν την υπόθεση ότι οι Αφροαμερικανοί και μέλη μειονοτήτων θα κινητοποιηθούν περισσότερο πολιτικά ως απότοκο των μαζικών διαδηλώσεων και τον Νοέμβριο θα πάνε πιο μαζικά να ψηφίσουν. Ίσως να αναδειχθούν σε ισχυρό χαρτί στα χέρια του υποψηφίου των Δημοκρατικών Τζο Μπάιντεν. Ο πρώην αντιπρόεδρος του Μπάρακ Ομπάμα χαίρει μεγαλύτερης δημοτικότητας στις μειονότητες από ότι ο Ντόναλντ Τραμπ. Επίσης πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι μετά τον θάνατο του Φλόιντ, ίσως επιλέξει για το αξίωμα του αντιπροέδρου γυναίκα υποψήφιο που να μην είναι λευκή. Και ποιος πατά φρένο σε όλα αυτά; Κυρίως ένας, ο Ντόναλντ Τραμπ.
Καταδίκασε μεν τις βίαιες συνθήκες θανάτου του Φλόιντ, αλλά δεν αναγνωρίζει ούτε την αστυνομική βία κατά μαύρων, ούτε τον συστηματικό ρατσισμό ως μεγάλα προβλήματα. Εξέλαβε τις διαμαρτυρίες ως κήρυξη πολέμου και απείλησε τους διαδηλωτές με χρήση «κακών σκύλων» και στρατιωτικών δυνάμεων, αντί να δείξει κατανόηση και να ενώσει τη χώρα. Απαγόρευσε «διαδρομές στη συλλογική μνήμη», κάτι που προκάλεσε την επιδοκιμασία των συντηρητικών οπαδών του. «Οι ήρωές μας δεν είναι πηγή ντροπής» είπε ο Τραμπ τις προάλλες στην Αριζόνα. «Πρέπει να αποδώσουμε την αναλογούσα τιμή στο παρελθόν μας, να την αξιολογήσουμε θετικά και όχι αρνητικά».
Ο κόσμος του αθλητισμού στις ΗΠΑ ασκεί επίσης μεγάλη επιρροή. Η NFL, η αρχή που διοαργώνει το επαγγελματικό πρωτάθλημα του αμερικανικού ποδοσφαίρου, έκανε στροφή 180 μοιρών μετά τον θάνατο του Φλόιντ. Ο επικεφαλής της Ρότζερ Γκουντέλ παραδέχθηκε λάθη και τοποθετήθηκε με καθαρή γλώσσα, όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, κατά του ρατσισμού και της «συστηματικής καταπίεσης των μαύρων». Ενθάρρυνε όλους να συμμετάσχουν στις ειρηνικές διαδηλώσεις. Ο Γκοντέλ είχε επικρίνει το 2016 τον Κόλιν Κέπερνικ, που κατά τη διάρκεια της ανάκρουσης του αμερικανικού εθνικού ύμνου, γονάτισε σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της αστυνομικής βίας. Η αμερικανική ομοσπονδία ποδοσφαίρου ακύρωσε την απαγόρευση γονατίσματος και ζήτησε συγγνώμη για την άγνοιά της απέναντι στους έγχρωμους παίκτες της.
Γύργκεν Μπετς/ dpa
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
