Στην πλειοψηφία τους οι ψηφοφόροι επιλέγουν να τιμωρήσουν συγκεκριμένα κόμματα. Ο χώρος του πολιτικού Κέντρου κρίνει τις εκλογές. Έρευνα του ιδρύματος Bertelsmann σε 12 ευρωπαϊκές χώρες, με διεξοδική αναφορά στην Ελλάδα. Η πρόθεση ψήφου στις ευρωεκλογές είναι ενθαρρυντική: Το 68% των πολιτών των κρατών μελών της ΕΕ σκοπεύουν να λάβουν οπωσδήποτε μέρος στις ευρωπαϊκές εκλογές το Μάιο. Σε τέσσερις χώρες, μάλιστα, το ποσοστό της πρόθεσης για συμμετοχή ξεπερνά το 70%. Πρόκειται για την Ιταλία (77%), τη Δανία (76%), τη Γερμανία (73%) και την Ελλάδα (70,8%). Διαφορετική είναι η εικόνα σε ό,τι αφορά το βασικό κριτήριο με το οποίο θα ψηφίσουν οι ευρωπαίοι πολίτες. Στην πλειοψηφία τους φαίνεται να κάνουν την επιλογή τους με σκοπό να τιμωρήσουν ένα συγκεκριμένο κόμμα, δηλαδή ψηφίζουν το κόμμα «Β» όχι επειδή είναι οπαδοί του, αλλά επειδή αισθάνονται απογοητευμένοι από το κόμμα «Α».
Αυτό προκύπτει από εκτενή έρευνα 170 σελίδων του γερμανικού ιδρύματος Bertelsmann, η οποία συμπεριλαμβάνει τα 12 μεγαλύτερα σε πληθυσμό κράτη της ΕΕ, ανάμεσα τους και η Ελλάδα. Συνολικά ερωτήθηκαν από το ινστιτούτο YouGov το διάστημα του Ιανουαρίου 23.725 άτομα, εκ των οποίων οι 2.027 ήταν Έλληνες. Το ίδρυμα Bertelsmann διατηρεί την πλειοψηφία των μετοχών του ομώνυμου ομίλου ο οποίος θεωρείται από τους σημαντικότερους παγκοσμίως στον τομέα των μέσων ενημέρωσης και των εκδόσεων.
Ρόλος της ΕΕ
Αναφορικά με τα κρίσιμα θέματα των ευρωεκλογών που σχετίζονται με το ρόλο της ΕΕ η έρευνα διαπιστώνει ότι τα τρία σημαντικότερα για τους έλληνες ψηφοφόρους είναι πρώτο το προσφυγικό: το 39% θέλει τον περιορισμό της επιρροής που ασκεί η ΕΕ, το 23% να διατηρηθεί στο σημερινό επίπεδο και το 38% θέλει την αύξηση της. Το δεύτερο σημαντικό ζήτημα είναι οι ευρωπαϊκές κοινωνικές δαπάνες: το 17% θέλει τη μείωση τους, το 30% να παραμείνουν όπως είναι και το 52% την αύξηση τους. Το δε τρίτο σημαντικό θέμα που απασχολεί τους έλληνες ψηφοφόρους αφορά τις επιδοτήσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία: μόλις το 4% θέλει τη μείωση τους, το 29% να διατηρηθούν ως έχουν και το 67% την αύξηση τους.
Πάντως, τα τρία αυτά ζητήματα έχουν τη μεγαλύτερη απήχηση σε ολόκληρη την ΕΕ. Από τις απαντήσεις οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Έλληνες επιδεικνύουν μια «ιδιαζόντως φιλοευρωπαϊκή στάση». Και στα τρία ζητήματα το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που υποστηρίζει ευρωπαϊκές λύσεις είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι ο μέσος όρος στο σύνολο των Ευρωπαίων: Στο προσφυγικό το 38% των Ελλήνων θέλουν διεύρυνση του ρόλου της ΕΕ έναντι του 26% όλων των Ευρωπαίων, στις κοινωνικές δαπάνες ένα 52% έναντι του 32% και στις επιδοτήσεις ένα 67% έναντι του 31%. Όπως εκτιμούν οι ερευνητές «στα ευρωπαϊκά ζητήματα που είναι σημαντικά για εκείνους, οι Έλληνες προσβλέπουν στην αλληλεγγύη της ΕΕ.»
Ευάλωτοι στον λαϊκισμό οι Έλληνες
Ο επικεφαλής της έρευνας Ρόμπερτ Φέρκαμπ
Οι έρευνα εξετάζει προπαντός τις πολιτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις των ερωτηθέντων, για παράδειγμα πόσο δεξιοί ή πόσο αριστεροί αισθάνονται. Σε μια κλίμακα από 0 (αριστερά) ως 10 (δεξιά) το 29,4% των Ελλήνων δηλώνει αριστερός ως κεντροαριστερός (δείκτες 0 ως 4), το 30,1% κεντρώοι (δείκτης 5), το 30,7% κεντροδεξιός ως δεξιός (δείκτες 6 ως 10) και το 9,8% δεν γνωρίζει ή δεν απαντά. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα 12 ευρωπαϊκά κράτη στο σύνολο τους είναι 30,2% (δείκτες 0-4), 22,6% (δείκτης 5), 34,3% (δείκτες 6-10), 12,9% δεν γνωρίζει ή δεν απαντά. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το συμπαγέστερο κομμάτι των ψηφοφόρων στην Ελλάδα θεωρούν τον εαυτό τους Κεντρώους. Με άλλα λόγια, οι εκλογές κερδίζονται στο Κέντρο.
Με βάση συγκεκριμένων ερωτήσεων οι ερευνητές εξέτασαν σε ποιο βαθμό επηρεάζονται οι ευρωπαίοι πολίτες από το λαϊκισμό. Σε μια κλίμακα από «0» (καθόλου επιρροή) ως «7» (πολύ υψηλή επιρροή) ο μέσος όρος σε πανευρωπαϊκή κλίμακα κυμαίνεται στο 3,89%. Χαμηλότερη επίδραση του λαϊκισμού σημειώνεται στην Ολλανδία (3,56%) και τη Δανία (3,62%), ενώ η μεγαλύτερη με 4,23% στην Ελλάδα και ακολουθούν με 4,13% η Ισπανία και με 4,04% η Γαλλία.
Απογοήτευση για την κυβερνητική πολιτική
Αναφορικά με το βαθμό ικανοποίησης για την πολιτική που ασκεί η ελληνική κυβέρνηση το 36,7% δηλώνει καθόλου ικανοποιημένο, το 34,5%, σχεδόν καθόλου ως κάπως ικανοποιημένο, το 8,5% δεν είναι ούτε ικανοποιημένο ούτε το αντίθετο, το 18,4% είναι ελάχιστά ως σε μέγιστο βαθμό ικανοποιημένο, ενώ το 1,9% δεν γνωρίζει ή δεν απαντά. Ανάλογα υψηλά ποσοστά δυσφορίας για τη διακυβέρνηση της χώρας καταγράφονται στη Σουηδία, την Ουγγαρία, τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία. Απεναντίας, αρκετά υψηλά ποσοστά ικανοποίησης διαπιστώθηκαν στη Δανία, την Ολλανδία και την Αυστρία.
Σε άλλο σημείο της έρευνας αναφέρονται τα αποτελέσματα για το βαθμό ικανοποίησης των πολιτών με τη λειτουργία της Δημοκρατίας στη χώρα τους. Ενώ το ποσοστό του συνόλου των ευρωπαίων πολιτών που δηλώνει ότι δεν είναι καθόλου ή και ως σχεδόν καθόλου ικανοποιημένο ανέρχεται στο 46,6%, στην Ελλάδα ανέρχεται στο 69,5%. Αρνητικά εκτιμούν οι Έλληνες και τη λειτουργία της Δημοκρατίας στην ΕΕ. Το 61,1% των ερωτηθέντων δηλώνουν πλήρως έως ελάχιστα δυσαρεστημένοι. Παρ’ όλα αυτά, το 49,1% των Ελλήνων δηλώνει απόλυτα σύμφωνο με την άποψη ότι η Δημοκρατία, παρά τα προβλήματα που έχει, είναι η καλύτερη μορφή διακυβέρνησης, ενώ το 28,4% «συμφωνεί περισσότερο με αυτή την άποψη». Ανάλογα ποσοστά με την Ελλάδα διαπιστώνονται μόνο στη Σουηδία (50,8%/25,5%), τη Δανία (50,3%/26,8%) και την Αυστρία (49,5%/31,9%). Τα χαμηλότερα ποσοστά υπέρ του δημοκρατικού πολιτεύματος καταγράφονται στην Ολλανδία (19,4%/41,5%), τη Γαλλία (24,5%/30,9%) και την Ουγγαρία (29,%/31,5%). Ο μέσος όρος για το σύνολο των 12 ευρωπαϊκών χωρών είναι 37,4%/32,3%.
Έλληνας ή Ευρωπαίος;
Οι ευρωπαίοι πολίτες ερωτήθηκαν επίσης αν θεωρούν θετική τη συμμετοχή της χώρας τους στην ΕΕ. Το 19,8% των Ελλήνων προσυπογράφει απόλυτα αυτή την άποψη, το 30,5% δηλώνει πως «περισσότερο συμφωνεί με αυτή την άποψη», το 23,2% έχει τη γνώμη ότι συμμετοχή της Ελλάδας δεν είναι ούτε θετική ούτε αρνητική, ένα 15,0% δηλώνει ότι μάλλον δεν συμφωνεί, ένα 9,8% απορρίπτει κάθε θετικό στοιχείο της ένταξης της χώρας στην ΕΕ και το 1,7% δεν απαντά ή δεν γνωρίζει. Τα υψηλότερα ποσοστά υπέρ της ΕΕ καταγράφονται στην Πολωνία, την Ισπανία και τη Γερμανία, ενώ τα χαμηλότερα στη Γαλλία και την Ιταλία.
Τέλος, η έρευνα εξετάζει και την «ταυτότητα» των ευρωπαίων πολιτών. Στην ερώτηση πως βλέπουν τον εαυτό τους, το 37,1% του συνόλου των ερωτηθέντων απαντά πως προσδιορίζεται μόνο με βάση της εθνικότητας (Γερμανός, Γάλλος, Δανός κ.ο.κ.), το 48,5% προσδιορίζεται τόσο με βάση της εθνικότητας όσο και ως Ευρωπαίος, το 6,6% ως Ευρωπαίος αλλά και με βάση της εθνικότητας, το 1,7% είναι μόνο Ευρωπαίοι, το 4,3% δεν βλέπει τον εαυτό τους σε καμία από αυτές τις κατηγορίες και το 1,7% δεν απαντά ή δεν γνωρίζει. Σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα μετρήθηκαν και στην Ελλάδα: 36,2% είναι μόνο Έλληνες, το 52,2% είναι Έλληνες και Ευρωπαίοι, το 6,3% είναι Ευρωπαίοι και Έλληνες, το 1,0% είναι μόνο Ευρωπαίοι, το 3,5% δεν βλεπει τον εαυτό του σε καμία από αυτές τις κατηγορίες και το 0,8% δεν απαντά ή δεν γνωρίζει. Τα υψηλότερα ποσοστά ταύτισης μόνο με βάση της εθνικότητας καταγράφτηκε στη Μεγάλη Βρετανία (53,7%), τη Δανία (49,5%), τη Σουηδία (46,1%) και την Ιταλία (45,9%).
