Έφυγε από τη ζωή ο Αλέξης Πολίτης, διακεκριμένος φιλόλογος, πανεπιστημιακός και κορυφαίος μελετητής της ελληνικής προφορικής και γραπτής παράδοσης, με σημαντικό έργο γύρω από το δημοτικό τραγούδι και τη νεοελληνική φιλολογία.
Ο Αλέξης Πολίτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές του στο Université Paris IV (Sorbonne). Η διδακτορική του διατριβή αποτέλεσε θεμελιώδες έργο για την ιστορική πρόσληψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, μελετώντας την «ανακάλυψή» τους από Έλληνες και Ευρωπαίους λογίους κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Από το 1976 έως το 1989 εργάστηκε στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ενώ από το 1989 έως και το 2012 υπηρέτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο Τμήμα Φιλολογίας, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, της προφορικότητας και των ιδεολογικών ρευμάτων του 19ου αιώνα.
Μεταξύ των σημαντικότερων έργων του περιλαμβάνονται:
Το δημοτικό τραγούδι. Κλέφτικα (1973, 1985)
Η ανακάλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών (1984, 1999)
Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880 (1993, 2003)
Η έκδοση των Ελληνικών Δημοτικών Τραγουδιών του Claude Fauriel (1999, 2000)
Το μυθολογικό κενό (2000)
Εγχειρίδιο του Νεοελληνιστή (2002, 2005, σε συνεργασία με τον Τρ. Σκλαβενίτη και τη Μ. Μαθιουδάκη)
Αποτυπώματα του χρόνου (2006)
Το δημοτικό τραγούδι (2010)
Η επιμέλεια της τρίτομης έκδοσης των Απομνημονευμάτων του Στρατηγού Μακρυγιάννη (2011)
Τη βαθιά του θλίψη εξέφρασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Τα ελληνικά γράμματα θρηνούν την απώλεια του Αλέξη Πολίτη. Ενός ξεχωριστού διανοητή και φιλολόγου, μιας διακριτής φωνής στον χώρο της λογοτεχνίας και της έρευνας. Ο θάνατός του αφήνει ένα τεράστιο κενό όχι μόνο στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά και στην καρδιά όσων τον γνώρισαν — κυρίως των φοιτητών και των συναδέλφων του, που εμπνεύστηκαν από το πάθος με το οποίο ταξίδεψε στον κόσμο των ιδεών», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
Και πρόσθεσε: «Θα θυμόμαστε τον καθηγητή Πολίτη για τη σφραγίδα που αφήνει στην κατανόηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, όσο και για τη γενναιοδωρία και την αφοσίωσή του στην καθοδήγηση της επόμενης γενιάς επιστημόνων. Και ακόμη, για τον ακέραιο χαρακτήρα του. Για τη σεμνότητά του. Και, σίγουρα, για τη ζεστασιά που πάντοτε απέπνεε στην επαφή με τους γύρω του».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε, τέλος, τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην οικογένεια, τους συνεργάτες και τους πολλούς φίλους του εκλιπόντος.
Δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για την απώλεια του Αλέξη Πολίτη
Πληροφορούμενη την απώλεια του Αλέξη Πολίτη, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Με θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Αλέξη Πολίτη, που άφησε ξεχωριστή σφραγίδα στις νεοελληνικές σπουδές. Ο Αλέξης Πολίτης διακρινόταν όχι μόνο για την πολυμάθειά του και την ικανότητά του να την αξιοποιεί στο έπακρο, αλλά και για την ανικανοποίητη περιέργειά του. Περισσότερο από όλα, ο ίδιος ήταν ένα σπάνιο δείγμα συνδυασμού της σκευής του φιλολόγου με τη ματιά και τη γνώση του ιστορικού, που διέτρεχε κάθε μελέτη του, από την ανανεωμένη πρόσληψη των δημοτικών τραγουδιών μέχρι την καινοτόμο επισκόπηση της νεότερης γραμματείας μας. Δάσκαλος εμπνευσμένος και ιδιαίτερα αγαπητός, γραφιάς επίμονος και απαιτητικός με τα κείμενά του, λόγιος παλαιάς κοπής, αλλά ανοιχτός σε κάθε ανακαινιστική πρωτοβουλία, ο Αλέξης Πολίτης κόσμησε επί δεκαετίες το Πανεπιστήμιο Κρήτης, τόσο στο αμφιθέατρο, όσο και στη Βιβλιοθήκη του, στον εμπλουτισμό και την εξωστρέφεια της οποίας αφοσιώθηκε με θέρμη. Δική του πολύτιμη παρακαταθήκη η «Ανέμη», η υποδειγματική ψηφιακή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, το πιο διαρκές ίσως και μακρόπνοο δείγμα της κληρονομιάς που καταλείπει.
Στη σύζυγό του Αγγέλα Καστρινάκη, την οικογένειά του, τους πολλούς φίλους και μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια.
