Η Ναυτεμπορική, η γνωστή οικονομική εφημερίδα της χώρας, μπήκε στον δεύτερο αιώνα ζωής της.
Από το 1924, όταν πρωτοεμφανίστηκε με τον τίτλο Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον, έως σήμερα, με ένα κενό στα χρόνια της Κατοχής, ενημερώνει διαρκώς τον αναγνώστη της με οικονομικές ειδήσεις, συνεντεύξεις, αναλύσεις και σχόλια, έχοντας μετονομαστεί από το 1948 σε Ναυτεμπορική.
Ενημερωτικά σημειώνω ότι λίγο νωρίτερα, το 1920, είχε εμφανιστεί και η βραχύβια Εφημερίς του Χρηματιστηρίου, που δεν περιοριζόταν αποκλειστικά σε οικονομικά ζητήματα αλλά επεκτεινόταν και σε πολιτικά θέματα.
Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητά την πληροφόρηση, όταν μάλιστα αυτή, ορισμένες φορές, τον αφορά άμεσα. Σε παλιές εποχές και πριν ανακαλυφθεί η γραφή, οι άνθρωποι είχαν εφεύρει ποικίλους τρόπους μετάδοσης χρήσιμων πληροφοριών. Ένα ζωγραφιστό ή χαρακτό σημάδι πάνω σε βράχο ή κορμό δένδρου τους πληροφορούσε για την παρουσία κάποιου κινδύνου, τους υποδείκνυε την κατεύθυνση που έπρεπε να ακολουθήσουν, τους προειδοποιούσε ότι εισέρχονταν σε ιερό χώρο ή ότι το συγκεκριμένο σημείο είναι πέρασμα θηραμάτων.
Σημαντικά συμβάντα μπορούσαν να μεταδοθούν και με άλλα μέσα, οπτικά ή ηχητικά, όπως με το άναμμα μιας φωτιάς ή με καπνό, με τον ήχο ενός τυμπάνου ή βούκινου. Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένοι από τους παραπάνω τρόπους μετάδοσης μηνυμάτων διατηρούνται έως τις μέρες μας και ας ζούμε στην εποχή της κινητής τηλεφωνίας και του διαδικτύου.
Ας θυμηθούμε τις σειρήνες που ηχούν σε πόλεις προειδοποιώντας για επερχόμενο κίνδυνο ή τον λευκό καπνό που αναδύεται από τα ενδότερα του Βατικανού πληροφορώντας τους πιστούς της Καθολικής Εκκλησίας ότι απέκτησαν Πάπα.
Η Γέννηση της Εφημερίδας
Η ανακάλυψη της γραφής, εκτός των άλλων, έθεσε τη βάση για να γεννηθεί και η εφημερίδα. Εφημερίδες δεν ήταν άγνωστες και στην αρχαία Ελλάδα, ωστόσο δεν είχαν σχέση με τα σημερινά έντυπα. Είναι γνωστές π.χ. οι λεγόμενες βασίλειοι εφημερίδες του Μεγάλου Αλεξάνδρου στις οποίες καταγράφονταν σε καθημερινή βάση οι δραστηριότητες του μεγάλου στρατηλάτη. Πιο κοντά στο πνεύμα των σημερινών εφημερίδων ήταν τα Πεπραγμένα της Ρωμαϊκής Συγκλήτου (Acta Senatus) και οι Καθημερινές Πράξεις του Ρωμαϊκού Λαού (Acta populi diurna), όπου πάνω σε ξύλινες πινακίδες βαμμένες με λευκό χρώμα καταγράφονταν τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας και στη συνέχεια αναρτούνταν σε κεντρικά σημεία της Ρώμης.
Στην Ευρώπη, ως γνωστόν, εφημερίδες, με τη σημερινή έννοια, εμφανίζονται κυρίως από τον 16ο αι., μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας, αν και στην Κίνα είχαν κάνει την εμφάνισή τους περίπου 1.000 χρόνια νωρίτερα. Οι πρώτες ευρωπαϊκές εφημερίδες απαντώνται σε μεγάλα εμπορικά κέντρα της εποχής, όπως στη Βενετία, τη Νυρεμβέργη, τη Φραγκφούρτη, την Αμβέρσα, αφού οι πληροφορίες που έδιναν αφορούσαν κυρίως εμπόρους.
Ανεπηρέαστοι από Παρεμβάσεις
Πολιτικές εφημερίδες πρωτοεμφανίζονται αργότερα, τον 17ο αι., και μάλιστα στην Αγγλία, ενώ εφημερίδες με εξειδικευμένο περιεχόμενο, π.χ. θρησκευτικό, αθλητικό ή οικονομικό όπως η Ναυτεμπορική, αρχίζουν να εμφανίζονται πολύ αργότερα, κυρίως στο δεύτερο μισό του 19ου αι.
Ένα από τα παλιότερα οικονομικά έντυπα είναι το Journal des Économistes, μία μηνιαία επιθεώρηση που πρωτοεμφανίζεται στο Παρίσι το 1842. Στις δύσκολες για τον Τύπο σημερινές εποχές, οι εφημερίδες θα πρέπει καθημερινά να αποδεικνύουν ότι οι ιδιοκτήτες τους διασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους και ότι οι δημοσιογράφοι τους πληροφορούν το κοινό κατά συνείδηση, ανεπηρέαστοι από οποιεσδήποτε παρεμβάσεις, σεβόμενοι πάνω από όλα τον αναγνώστη τους.
*Ο Μιχάλης Α. Τιβέριος είναι Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών
