Περίπου 20 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και κάτι λίγα από το ταμείο της χώρας που θα δοθούν για την ανακαίνιση των ιαματικών πηγών δεν φτάνουν για να καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες, αλλά ούτε και να φέρουν την αναμενόμενη «άνθηση» του Ιαματικού Τουρισμού.
Αυτό μας εξηγεί ο Μάρκος Δανάς, γ.γ. του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, μέλος της Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων του υπουργείου Τουρισμού & Vice President του European Historic Thermal Towns Association.
Κύριε Δανά, ποιο είναι το ύψος χρηματοδότησης για την ανακαίνιση των ιαματικών πηγών της χώρας;
Η συνολική δημόσια δαπάνη για τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων είναι 19.700.000€, που αναλύεται ως εξής: 15.887.096€ που θα καταβληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και 3.812.903€ για τον ΦΠΑ που θα καταβληθούν από το Εθνικό ΠΔΕ. Η ιδία συμμετοχή αφορά ένα ποσοστό γύρω στο 40% ανάλογα την περίπτωση.
Όμως, δεν θα καλυφθεί το σύνολο των διαθέσιμων πόρων, δεδομένου του μικρού αριθμού των επιχειρηματικών προτάσεων που κατατέθηκαν, που δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικές ανάγκες που είναι πολύ μεγαλύτερες. Η πρόσκληση αναρτήθηκε 26 Ιουλίου 2024, με καταληκτική ημερομηνία υποβολής προτάσεων την 15η Σεπτεμβρίου 2024. Δεδομένου του τεράστιου βαθμού δυσκολίας συλλογής τους, αλλά και του περιορισμένου χρόνου, καταφέραμε να φτιαχτούν μόνο 11 επενδυτικές προτάσεις.
Στις 29 Οκτωβρίου 2024 συγκροτήθηκε από το υπουργείο Τουρισμού Γνωμοδοτική Επιτροπή Αξιολόγησης των αιτήσεων χρηματοδότησης, η οποία συνεχίζει το έργο της μέχρι σήμερα.
Η διάρκεια υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων δεν μπορεί να υπερβεί την 31η Δεκεμβρίου 2025 και αν δοθεί παράταση για την υλοποίηση, δεν μπορεί να υπερβαίνει κάποιους λίγους μήνες.
Ακόμη πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι για τους δήμους υπάρχει μία πρόσθετη δυσκολία, καθώς η οποιαδήποτε διαγωνιστική διαδικασία χρειάζεται το λιγότερο 4 μήνες για να ολοκληρωθεί.
Άρα, είναι πολύ λογικό οι ενδιαφερόμενοι αντιμετωπίζουν την όλη διαδικασία τουλάχιστον με σκεπτικισμό.
Υπάρχουν άλλες πηγές χρηματοδότησης ή επενδύσεις για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού;
Το επιδοματικό μοντέλο πάνω στο οποίο στηριζόταν η λειτουργία των ιαματικών πηγών κατέρρευσε το 2010 μετά την χρεωκοπία της χώρας, οπότε και μειώθηκαν δραστικά τα ποσά που διατίθεντο στους ωφελούμενους για να κάνουν χρήση των ιαματικών φυσικών πόρων. Από τότε ο κλάδος βρίσκεται σε διαδικασία αναπροσαρμογής. Οι υποδομές, οι παρεχόμενες υπηρεσίες και ο τρόπος λειτουργίας έπρεπε να αλλάξουν για να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες ενός νέου κοινού στόχου πολύ διαφορετικού από αυτό του παρελθόντος.
Αν εξαιρέσουμε το Ταμείο Ανάκαμψης δύο είναι οι κύριες πηγές χρηματοδότησης για την αναβάθμιση των υποδομών των ιαματικών πηγών.
Η πρώτη είναι οι ιδιώτες επενδυτές. Ωστόσο, μέχρι σήμερα ελάχιστοι επιχειρηματίες ενδιαφέρονται να επενδύσουν στις εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ιαματικών πηγών, ενώ οι επενδύσεις που έχουν δρομολογηθεί αφορούν σε εγκαταστάσεις του μοντέλου ήλιος και θάλασσα με τη συμπληρωματική λειτουργία μιας ιαματικής πηγής. Και ο λόγος είναι ότι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των Μονάδων και των Κέντρων μας δεν ακολουθεί τις διεθνείς τάσεις της αγοράς, αλλά είναι προσκολλημένο σε αγοραστικές συμπεριφορές του παρελθόντος με αποτέλεσμα υψηλό κόστος λειτουργίας και μη θελκτικές υπηρεσίες προς πώληση.
Επίσης, η χώρα μας δεν έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα στον θερμαλισμό όπως το έχει στο μοντέλο ήλιος και θάλασσα. Παντού στο εξωτερικό η πρόσβαση σε θερμαλιστικές υπηρεσίες είναι πολύ εύκολη και διαφοροποιημένη όσον αφορά την ποιότητα και την τιμή.
Άρα, ο κοινός στόχος για τις ιαματικές πηγές συνεχίζει να είναι η ελληνική μεσαία τάξη (με την αγοραστική δύναμη που έχει τα τελευταία 15 χρόνια), εκτός εάν λειτουργήσουν κάποια στιγμή οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών (DMMO’s), που θα δώσουν τη δυνατότητα πώλησης θερμαλιστικών υπηρεσιών σε νέο κοινό.
Η δεύτερη πηγή χρηματοδότησης είναι τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Ήδη τρέχουν οι ανακαινίσεις 4 θερμαλιστικών υποδομών μέσω προγραμμάτων Interreg. Οι διαδικασίες όμως είναι χρονοβόρες και δύσκολες. Τα επενδυτικά σχέδια που προανέφερα ξεκίνησαν το 2017 και μέχρι σήμερα καμία εγκατάσταση δεν έχει παραδοθεί προς χρήση. Το μεγαλύτερο βέβαια πρόβλημα είναι ότι η χρηματοδότηση μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα δεν συνάδει με την παραγωγή κέρδους, ζήτημα κρίσιμης σημασίας για την οποιαδήποτε επιχείρηση.
Πόσες μονάδες ιαματικών λουτρών έχουμε σε όλη τη χώρα;
Έχουμε 32 επιχειρήσεις εκμετάλλευσης ιαματικών πηγών που λειτουργούν με την απαραίτητη αδειοδότηση. Χωρίζονται σε Μονάδες Ιαματικής Θεραπείας (ΜΙΘ) που παράγουν θερμαλιστικές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας τους ιαματικούς φυσικούς πόρους (λουτροθεραπεία, εισπνοθεραπεία, ποσιθεραπεία, πηλοθεραπεία) και σε Κέντρα Ιαματικού Τουρισμού Θερμαλισμού (ΚΙΤ-Θ), που παράγουν θερμαλιστικές υπηρεσίες με δύο ή περισσότερους τρόπους χρήσης.
Έχετε καταθέσει κάποιες προτάσεις στο υπουργείο Τουρισμού για το πώς πρέπει να αναπτυχθεί ο ιαματικός τουρισμός;
Ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας συμμετέχει σε όλες τις επιτροπές και ομάδες εργασίας της χώρας μας για τις ιαματικές πηγές. Πρόσφατα συμμετείχαμε μαζί στο πρόγραμμα Interreg – IPA CBC Greece Albania Altour. Έχουμε καταθέσει με κάθε λεπτομέρεια τις προτάσεις μας και μπορεί να δει κανείς ότι οι εισηγήσεις του ΣΔΙΠΕ που έγιναν δεκτές έλυσαν προβλήματα, ενώ, όπου δεν έγιναν δεκτές, τα προβλήματα συνεχίζουν.
Υπάρχουν συνεργασίες της χώρας μας με άλλες χώρες στον τομέα αυτό;
Εδώ και πολλά χρόνια ο ΣΔΙΠΕ είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ιστορικών Λουτροπόλεων (European Historic Thermal Towns Association – EHTTA), ο οποίος είναι και πολιτιστική διαδρομή πιστοποιημένη από το Συμβούλιο της Ευρώπης, και συνεργάζεται με τον European Spas Association – ESPA και μέσα από αυτόν αντλούμε τεχνογνωσία και πληροφορίες τις οποίες προσπαθούμε να διαχέουμε στην ελληνική θερμαλιστική πραγματικότητα.
Έτσι, πριν λίγους μήνες παρουσιάσαμε στο υπουργείο Τουρισμού επιστολές στελεχών των επιχειρήσεων Wiesbaden Public company for sources, baths, leisure facilities, Budapest Spas και GIE Auvergne Thermale Qualite, στις οποίες αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας τους για να καταφέρουμε να διορθώσουμε στρεβλώσεις στη λειτουργία των δικών μας επιχειρήσεων.
