Ένα έργο μυθοπλασίας, συχνά φτιάχνει ήρωες. Ωραιοποιώντας τους, προκαλώντας έντονους συναισθηματισμούς και ρομαντικοποιόντας την εικόνα τους. Και αυτό, συχνά είναι διαστρεβλωτικό. Κυρίως όταν, το κοινό παρασύρεται στο να συμπάσχει με έναν χαρακτήρα, που στην πραγματικότητα είναι προβληματικός.
Και η Μάργκαρετ Θάτσερ ανήκει σε αυτήν την περίπτωση.
Αυτή την εβδομάδα συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εκλογή της στην ηγεσία των Τόρις.
Ένα συναρπαστικό δράμα. Αλλά για ποιον;
Αλλά καθώς λογοτεχνικά έργα, δεν μπορούν να χειριστούν πραγματικά τα θέματα της πολιτικής, ακόμη και οξυδερκείς και πολιτικά μυημένοι συγγραφείς, όπως ο Τζέιμς Γκράχαμ, κατέληξαν στο να ωραιοποιήσουν το τι πραγματικά έκανε η Θάτσερ, και η πολιτική της, στη Βρετανία.
Κάθε κομμάτι της ιστορίας της ζωής της έχει μετατραπεί σε συναρπαστικό δράμα. Αλλά για ποιον;
Συγγραφείς, σεναριογράφοι και σκηνοθέτες, ενστικτωδώς έχουν στηρίξει μια καλοστημένη προβολή της, ως την σχεδόν ρακένδυτη κόρη του μπακάλη που ζούσε πάνω από το μαγαζί της οικογένειας στο Γκράνθαμ.
Τονίζοντας τις πολλαπλές απορρίψεις που δέχθηκε μέχρι να επιλεγεί υποψήφια βουλευτής, και τον σνομπισμό και σεξισμό που αντιμετώπισε από τα μεγαλοστελέχη του κόμματός της, τους οποίους – λυτρωτικά- κατατρόπωσε με αποτέλεσμα τρεις μεγάλες νίκες των Συντηρητικών.
Αυτή η επέτειος των 50 χρόνων έρχεται σε μια στιγμή που οι πράξεις της την εκδικούνται.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πολιτικές για τις οποίες φημίστηκε περισσότερο, είναι αυτές για τις οποίες οι περισσότεροι ψηφοφόροι τώρα μετανιώνουν πικρά.
Ας δούμε κάποια από την κληρονομιά της.
Δεν ήταν και τόσο επαναστάτρια
Ως κόρη ενός συνηθισμένου συντηρητικού δημοτικού συμβούλου δεν ήταν και τόσο επαναστάτρια, ενώ ο γάμος της με έναν πολυεκατομμυριούχο έδωσε μεγάλη ώθηση στην πολιτική της σταδιοδρομία.
Ο άνδρας που εκτόπισε από την ηγεσία του κόμματος ο Έντουαρντ Χελθ, προερχόταν από ένα πιο ταπεινό περιβάλλον: γιος μιας υπηρέτριας και ενός ξυλουργού, ο οποίος, μετά το σχολείο και τη συμμετοχή του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζε μάλλον περισσότερα για την εργατική τάξη από ό,τι εκείνη.
Οι πλούσιοι, πιο πλούσιοι και οι φτωχοί, φτωχότεροι
Η Θάτσερ, κληρονόμησε μια χώρα που κινείτο προς την κατεύθυνση της οικονομικής ισότητας. Οι πολιτικές της, προκάλεσαν την εκτίναξη του πλούτου των λίγων, την ώρα που τα κατώτερα στρώματα φτώχυναν.
Η ανισότητα έκτοτε, παρέμεινε σε αυτό το υψηλό επίπεδο.
Η τιμωρία των ανθρακωρύχων και οι βαθιές πληγές 40 χρόνια μετά
Το 1984, καθώς άρχισε να σχεδιάζει την ιδιωτικοποίηση της βιομηχανίας άνθρακα, 140.000 μέλη της Εθνικής Ένωσης Μεταλλωρύχων (NUM) έδωσαν μια τεράστια μάχη, απεργώντας επί ένα χρόνο.
Καταστρέφοντας τα συνδικάτα, προκάλεσε απότομη πτώση του μεριδίου των μισθών στο ΑΕΠ. Η βιομηχανία και η μεταποίηση υποβαθμίστηκαν.
Το να κερδίσει αυτήν την πικρή μάχη με τους ανθρακωρύχους, λόγω των τραγικών λανθασμένων χειρισμών του ηγέτη της NUM Άρθουρ Σκάργκιλ, δεν ήταν αρκετό: τιμώρησε τις κοινότητες των ανθρακωρύχων, αφήνοντάς τες να σαπίζουν, και προκαλώντας κοινωνικές πληγές που εξακολούθησαν να είναι βαθιές 40 χρόνια μετά.
Το «ξεπούλημα» των δημόσιων ακινήτων
Ένα ακόμη επίτευγμα, ήταν η ευρέως διαδεδομένη πώληση των δημόσιων ακινήτων σε εξευτελιστικές τιμές, ως ένα δείγμα της «πολιτικής της ιδιοφυΐας» για να προωθήσει την «δημοκρατία της ιδιοκτησίας». Κάτι που εζήλωσαν τα άλλα κόμματα.
Ως αποτέλεσμα, μετά από 2 εκατομμύρια πωλήσεις κρατικών κατοικιών –πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ιδιοκτήτες που χρεώνουν αστρονομικά ενοίκια- η ιδιοκατοίκηση στην Αγγλία, έχει πέσει από το 71% στην κορύφωσή της, στο 65%.
Οι νέοι δεν έχουν πρόσβαση σε φθηνή στέγη και χώρα έχει παγιδευτεί σε στεγαστική κρίση.
Καταιγίδα ιδιωτικοποιήσεων
Από την καταιγίδα των ιδιωτικοποιήσεων, δεν γλύτωσαν το νερό, η ενέργειας, η Britoil και μια σειρά από δημόσιες υπηρεσίες, που δόθηκαν σε τιμές πολύ κάτω από την τιμή της αγοράς.
Συνολικά, διαγράφηκαν 5 δισ. λίρες σε χρέη, με τα μονοπώλια να μην ελέγχονται από τις αδύναμες ρυθμιστικές αρχές.
Οι σιδηρόδρομοι ιδιωτικοποιήθηκαν από τον διάδοχό της, που ακολούθησε το δόγμα της.
Η ιδιωτικοποίηση των λεωφορείων εκτός Λονδίνου, οδήγησε σε ένα πλήθος εταιρειών που περιέκοψαν τα δρομολόγια και τις αμοιβές, σε υψηλότερα κόμιστρα, λιγότερα λεωφορεία και ακόμη λιγότερους επιβάτες.
Η ανάθεση δημόσιων εργασιών από τις κρατικές και τις δημοτικές αρχές σε ιδιώτες έγινε με δική της εντολή.
Οι χαμηλότερες αμοιβές και συνθήκες ήταν ο μόνος τρόπος για να επωφεληθούν οι εταιρείες Serco και Capita από την ανάληψη αυτών των υπηρεσιών.
Η απερισκεψία με τα Φόκλαντς, που την διέσωσε
Ο πόλεμος των Φόκλαντς το 1982, την διέσωσε από τα χαμηλότερα ποσοστά δημοσκόπησης που είχε ποτέ Βρετανός πρωθυπουργός.
Ήταν ένας «κατασκευασμένος» πόλεμος. Κάποιες, σχεδόν ακατοίκητες νησίδες 7.000 μίλια μακριά από τις αργεντίνικες ακτές είχαν ξεμείνει ως βρετανική κτήση.
Η δικτατορία της Αργεντινής τις κατέλαβε, παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού στο εσωτερικό της χώρας.
Οι βρετανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στα νησιά, και διεξήγαγαν μια επιτυχή αντεπίθεση. Οι σφοδρές συγκρούσεις οδήγησαν σε αιματοχυσία. Ο πόλεμος κόστισε τις ζωές 649 Αργεντίνων και 258 Βρετανών, αλλά χάρισε στη Θάτσερ την επανεκλογή της, το 1983.
Η Θάτσερ κατάφερε να χρησιμοποιήσει την νίκη, για να εδραιώσει την θέση της εντός του Συντηρητικού Κόμματος, καθώς το οδήγησε στη μεγαλύτερη νίκη του, από το 1945 στις γενικές εκλογές του 1983.
Ο κεφαλικός φόρος και η πτώση της
Ο κεφαλικός φόρος που την έριξε, δεν ήταν μια παρεκτροπή, αλλά ξεπήδησε από την βαθιά πίστη της στους οριζόντιους φόρους.
Ο περίφημος poll tax ήταν μια μορφή φορολόγησης σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας- εργαζόμενoυς, άνεργους, νέους ,συνταξιούχους και ευπαθείς ομάδες, δίχως καμία εξαίρεση.
Όλη αυτή, η επικών διαστάσεων καταστροφική πολιτική, χρειάστηκε δεκαετίες, και κατά συρροήν πτωχεύσεις, για να αποκαλυφθεί
Η αναπόληση του «οράματός» της είναι εδώ
Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία, αναπόφευκτα διαφεύγουν της προσοχής των θεατρικών έργων και των ταινιών.
Συντηρητικές δεξαμενές σκέψης, όπως η Policy Exchange, αναπολούν αυτή την επετειακή εβδομάδα, «τη φιλοσοφία και το όραμά της … το θάρρος της».
Αλλά είναι πολλοί αυτοί που εξακολουθούν να υποφέρουν.
