Πέμπτη 30 Ιανουαρίου σήμερα και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάει τους Τρεις Ιεράρχες: Βασίλειο τον Μέγα, Γρηγόριο των Θεολόγο και Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Σύμφωνα με το εορτολόγιο, τιμώνται επίσης:
- Ο Άγιος Ιππολύτος ο Πάπας Ρώμης ο Ιερομάρτυρας
- Η Ανάμνηση της Εύρεσης στην Τήνο της Ιεράς Εικόνας της Παναγίας της Ευαγγελιστρίας το 1823
- Η Αγία Χρυσή (Αύρα) η Μάρτυς
- Ο Άγιος Θεόδωρος ο Χατζής ο Μυτιληναίος ο Νεομάρτυρας
- Ο Άγιος Μαύρος
Οι Τρεις Ιεράρχες και πώς καθιερώθηκε η γιορτή τους
Τρεις Ιεράρχες ονομάζονται τρεις Άγιοι και Θεολόγοι της Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης, προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών: Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο μέγας και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός.
Η εορτή των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε γύρω στα μέσα του 11ου αιώνα και στα χρόνια του Κωνσταντίνου Θ’ Μονομάχου ή του Αλέξιου Α΄Κομνηνού από τον Μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη Μαυρόποδα ο οποίος συνέθεσε τμήμα της Ακολουθίας για τους Τρεις Αγίους της Εκκλησίας.
Οι απαρχές της Εορτής εντοπίζονται σε μια περίοδο «διανοητικού αναβρασμού». Είναι η εποχή που ο Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος αναδιοργάνωνε τη Νομική Σχολή της Κωνσταντινούπολης η οποία κατάρτιζε τα μελλοντικά στελέχη της Βυζαντινής διοίκησης, στελεχώνοντας τη Σχολή με λόγιους όχι αριστοκρατικής καταγωγής: σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν ο Μιχαήλ Ψελλός, ο Ιωάννης Ξιφιλίνος και ο Ιωάννης Μαυρόπους. Οι μεταρρυθμίσεις που ο Κωνσταντίνος Θ΄ προωθούσε και με τις οποίες ταυτίστηκε ο Ψελλός και η ομάδα του τους εξανάγκασε έναν-έναν σε παραίτηση στη συνέχεια.
Πράγματι, οι συνεχείς επιθέσεις εκ μέρους του παλιού δικαστή Οφρυδά ήταν μια έκφραση δυσαρέσκειας για τον τρόπο στέρησης του ελέγχου της νομικής εκπαίδευσης εκ μέρους των καθημερινών εργατών του νόμου, της συντεχνίας των συμβολαιογράφων.
Τα πνευματικά ενδιαφέροντα των Ψελλού και Ιωάννη Ιταλού και ο προσανατολισμός τους στην θύραθεν σκέψη προκάλεσε την αντίδραση της Εκκλησίας η οποία επιθυμεί να ελέγξει την εκπαίδευση και να την απαλλάξει από τα όποια περιττά της στοιχεία.
Η μνήμη των Τριών Ιεραρχών θεωρείται ότι έρχεται να συμβολίσει μεταφορικά την Αγία Τριάδα και τον ρόλο των Τριών Πατέρων στη διαμόρφωση του τριαδικού δόγματος και να υποδηλώσει τα όρια προσέγγισης του ελληνικού φιλοσοφικού στοχασμού.
Σε ποιους λέμε «χρόνια πολλά»
Την ονομαστική τους εορτή έχουν όσοι φέρουν τα ονόματα:
- Αρχοντής, Αρχοντίων, Αρχοντίωνας, Αρχοντία, Αρχοντή, Αρχοντούλα, Αρχόντισσα, Αρχόντω
- Μαύρος, Μαυρουδής, Μαυροειδής, Μαυρέτα
- Χρυσή, Χρύσα, Χρυσαλία, Χρυσαυγή, Χρυσούλα, Σήλια, Χρυστάλλα, Χρυσταλλία
- Αύρα
