Ιστορικό αφιέρωμα στα βρετανικά στρατόπεδα κράτησης Εβραίων στην Κύπρο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο φιλοξενεί η tageszeitung του Βερολίνου, μαζί με μία συνέντευξη του 100χρονου Βάλτερ Φρανκενστάιν, Εβραίου επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος που είχε βρεθεί και ο ίδιος σε ένα από αυτά τα στρατόπεδα.
«Έχουν περάσει περίπου 80 χρόνια από την εποχή που υπήρχαν στην Ξυλοτύμβου και ξένοι άνθρωποι, πέραν των Κυπρίων αγροτών. Και δεν επρόκειτο για τουρίστες που ήθελαν να κάνουν ηλιοθεραπεία, όπως αυτοί που πηγαίνουν σήμερα στις γύρω παραλίες – ούτε και βρίσκονταν εκεί οικειοθελώς. Ζούσαν δίπλα στη θάλασσα, πίσω όμως από συρματοπλέγματα, χωρίς να τους επιτρέπεται να κάνουν μπάνιο. Και για χρόνια αυτοί οι άνθρωποι ήταν λησμονημένοι.
Εδώ και κάποιον καιρό όμως υπάρχει εκεί μία πλάκα εις μνήμην τους. «Το ένα μου μισό, το αριστερό, εκεί που χτυπάει η καρδιά μου, είναι ισραηλινό. Αλλά το άλλο μου μισό είναι κυπριακό», αναγράφει η πλάκα στα αγγλικά και από κάτω με μικρότερα γράμματα: «Ένα από τα 2.000 μωρά που γεννήθηκαν στα εβραϊκά στρατόπεδα κράτησης της Κύπρου».
Όταν βρισκόταν στο στρατόπεδο, ο Βάλτερ Φρανκενστάιν ήταν ακόμη ένας νεαρός άνδρας. Σήμερα, παρ’ ότι έχει φτάσει πλέον τα 100, θυμάται καλά την περίοδο εκείνη, όταν ήταν κρατούμενος των Βρετανών – κάτι που δεν τους έχει συγχωρέσει ακόμη πλήρως. “Κανείς τους δεν απολογήθηκε ποτέ”, δηλώνει».
Ο Φρανκενστάιν, η σύζυγός του και τα δύο τους παιδιά ήταν από τους τυχερούς Εβραίους που κατάφεραν να γλιτώσουν από τους διωγμούς των ναζί. Κατά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου «αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη Γερμανία, τη χώρα όπου είχαν δολοφονηθεί συγγενείς και φίλοι τους, με προορισμό την Παλαιστίνη όπου ζούσαν δύο αδερφοί του Βάλτερ. Η σύζυγός του, Λεόνι, πήγε νομίμως στο Τελ Αβίβ μαζί με τα δύο τους παιδιά. Λόγω του αραβικού πληθυσμού στην περιοχή όμως και μετά την αραβική εξέγερση του 1936 οι Βρετανοί δεν εξέδιδαν παρά λίγες άδειες εισόδου σε Εβραίους για την Παλαιστίνη – μία πρακτική που συνεχίστηκε και μετά το τέλος του πολέμου».
52.000 κρατούμενοι πέρασαν από τα στρατόπεδα της Κύπρου
Έτσι, πολλοί Εβραίοι – μεταξύ των οποίων και ο Βάλτερ Φρανκενστάιν – μεταφέρθηκαν στην Κύπρο όπου και κρατούνταν σε βρετανικά στρατόπεδα, με σκοπό να αποτραπεί το ταξίδι προς την Παλαιστίνη. Τέτοια στρατόπεδα υπήρχαν σε διάφορες περιοχές όπως στην Αμμόχωστο. «Εκεί τίποτα δεν θυμίζει το στρατόπεδο που υπήρχε πριν από περίπου 80 χρόνια», συνεχίζει η taz. «Η έκταση όπου βρίσκονταν τα στρατόπεδα 55, 60, 61, 62 και 63 στον Καράολο όπου κρατήθηκε και ο Φρανκενστάιν τον Νοέμβριο του 1946, αποτελεί σήμερα τουρκική στρατιωτική περιοχή». Τα συγκροτήματα στρατοπέδων στην Αμμόχωστο και την Ξυλοτύμβου «είχαν χωρητικότητα για πάνω από 10.000 κρατουμένους το καθένα. […] Και οι Εβραίοι απαγορευόταν αυστηρά να εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα».
Αν και στα στρατόπεδα είχαν σημειωθεί αρκετές φορές αναταραχές ανάμεσα στους κρατουμένους και τους Βρετανούς στρατιώτες, «η καθημερινότητα δεν ήταν πάντοτε ταραχώδης. Ο Φρανκενστάιν θυμάται μάλιστα και ένα ποδοσφαιρικό τουρνουά που είχε διοργανωθεί ανάμεσα στους στρατιώτες και τους κρατουμένους».
Τον Μάιο του 1947, ο Φρανκενστάιν έλαβε άδεια να ταξιδέψει προς την Παλαιστίνη και αφ’ ότου κρατήθηκε για κάποιους μήνες ακόμη κοντά στη Χάιφα, αφέθηκε εν τέλει οριστικά ελεύθερος.
Με το τέλος της Βρετανικής Εντολής τον Μάιο του 1948 και την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ «ήρθε και το τέλος των στρατοπέδων κράτησης Εβραίων στην Κύπρο και οι κρατούμενοι μπόρεσαν να ταξιδέψουν στο Ισραήλ. Στις αρχές του 1949 εγκατέλειψε και ο τελευταίος Εβραίος τα στρατόπεδα της Κύπρου, εκεί όπου κρατήθηκαν περισσότεροι από 52.000 άνθρωποι, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος.
[…] Μέχρι σήμερα τα μέσα ενημέρωσης της Κύπρου κάνουν ενίοτε λόγο για στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Φρανκενστάιν ωστόσο θεωρεί εντελώς λανθασμένο τον συγκεκριμένο όρο. «Δεν επρόκειτο για στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ήταν στρατόπεδα κράτησης με συρματοπλέγματα. Δεν θα ήθελα να προσάψω στους Εγγλέζους κάτι που δεν έκαναν».
Πηγή: Deutsche Welle
