Τους βασικότερους λόγους που οι Έλληνες δεν προχωρούν στη δημιουργία οικογένειας διερευνά δημοσκοπική μελέτη της Prorata.
Σε αυτούς πρωταγωνιστούν η οικονομική αβεβαιότητα (84%) η ανεπαρκής στήριξη του κράτους (39%) και οι προσωπικές προτεραιότητες (34%).
Σχολιάζοντας τις αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες που αποτρέπουν τους Έλληνες απο την οικογένεια, ο καθηγητής κοινωνικών ανισοτήτων και κοινωνικής αναπαραγωγής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Θανάσης Αλεξίου, αναφέρει. «Οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ακριβώς έτσι, όπως φαίνονται στα ευρήματα. Όπως είδαμε, για παράδειγμα, η έλλειψη στέγης είναι ίσως ο πιο σημαντικό παράγοντας. Ένα μεγάλο μέρος των ερωτώμενων είτε μένουν στο ενοίκιο είτε μένουν με τους γονείς τους, που αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια γενικευμένη αίσθηση ανασφάλειας. Προφανώς, αυτό έχει να κάνει με την ανεργία και με την έλλειψη προοπτικής για το μέλλον, η οποία έχει καθαρά οικονομική-κοινωνική βάση».
Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος Ζαφείρης, καθηγητής Δημογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, πιστεύει ότι ο κόσμος απαντάει και με αυτά που ακούει. «Είναι λογικό λοιπόν οι άνθρωποι να απαντούν με μια μίξη προσωπικών εμπειριών και ακούγοντας τι γίνεται στην κοινωνία». Εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι ερωτήσεις απευθύνονται σε ηλικίες από νέους μέχρι ηλικιωμένους.
Πρόθυμοι για θυσίες ώστε να αποκτήσουν παιδιά
Ωστόσο μεγάλα ποσοστά των ερωτηθέντων δηλώνουν θα έβαζαν σε δεύτερη μοίρα τις προσωπικές επιθυμίες και προτιμήσεις προκειμένου να ανταπεξέλθουν οικονομικά σε έναν γάμο και την προοπτική τεκνοθεσίας.
Ενδεικτικά, το 88% θα αρκούνταν σε φτηνότερο αυτοκίνητο, το 85% θα μείωνε τις εξόδους και τη διασκέδαση και ένα 84% θα συμβιβαζόταν με λιγότερα αγαθά για τους ίδιους προκειμένου να εξασφαλίσουν τον έγγαμο και γονικό βίο.
«Ένα μεγάλο ποσοστό θα παραιτούνταν από το αυτοκίνητο, από τις εξόδους κτλ. Εγώ αυτό το συνδυάζω με την αίσθηση ευθύνης» παρατηρεί ο καθηγητής Αλεξίου.
Στην ίδια γραμμή κινείται και ο κ. Ζαφείρης σύμφωνα με τον οποίο, ο κόσμος νερώνει το κρασί του και μάλιστα πολύ. «Ο κόσμος έχει μια εμπειρία από την οικονομική κρίση. Ξέρει ότι το κόστος της ζωής αυξάνεται. Έτσι θα μειώσουν τα έξοδά τους, θα κόψουν το ένα, θα κόψουν το άλλο. Δηλαδή είναι μια λογική αντίδραση» αναφέρει ο Κωνσταντίνος Ζαφείρης.
Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς
Σχολιάζοντας όμως ο ίδιος το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν θα έφευγαν από την περιοχή τους (52%) εξηγεί ότι «Οι Έλληνες πάσχουν από το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς». Οι άνθρωποι έχουν μάθει τις γειτονιές τους, πολλοί δεν είναι κοσμοπολίτες, έχουν την τάση να θέλουν να μένουν στην περιοχή τους. Δεν είναι κακό».
Παραδοσιακή, αλλά ανοιχτή η ελληνική κοινωνία
Για το 66% των ερωτηθέντων, οικογένεια είναι το παραδοσιακό πρότυπο με παππούδες, γονείς, παιδιά. Ωστόσο, ένα ίδιο ποσοστό 65% θεωρεί ως οικογένεια ακόμα και άτομα που μένουν με σύμφωνο συμβίωσης ή παντρεμένα που έχουν παιδιά.
Ακόμα και δύο άγαμα άτομα με παιδιά εκλαμβάνεται ως οικογένεια από το 41%.
Οι ερωτώμενοι θεωρούν οικογένεια τις τρεις γενιές μαζί, παρατηρεί ο Θανάσης Αλεξίου. «Γιατί η οικογένεια δεν είναι μόνο ένα λιμάνι σε έναν άκαρδο κόσμο, όπως λέει ο κοινωνιολόγος Κρίστοφερ Λας, είναι και ένας φορέας ασφάλειας για τους ανθρώπους». Αυτό ισχύει κυρίως για τα παιδιά, προσθέτει, «που θα μεγαλώσουν από παππούδες που θα βοηθήσουν στην ανατροφή τους επειδή δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες υποδομές για την κοινωνική αναπαραγωγή (πχ παιδικοί σταθμοί), δεν υπάρχει αυτή η συμφιλίωση στην οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, κυρίως στις γυναίκες για να αποδεσμευτούν από το νοικοκυριό και να εργαστούν κτλ».
Ευθύνη και άγχος ο ερχομός ενός παιδιού
Οι μισοί αισθάνονται ευθύνη στη σκέψη να γίνουν ή να ξαναγίνουν γονείς, ενώ σχεδόν οι 4 στους 10 κυριεύονται από φόβο. Τρίτο ισχυρότερο αίσθημα είναι η χαρά (28%), με την ανασφάλεια να ανέρχεται στο 22%.
Είναι πολύ σημαντικό που ως κοινωνία διαθέτουμε ένα απόθεμα και υπάρχει ένα αίσθημα ευθύνης, σημειώνει ο κ. Αλεξίου. «Η ανασφάλεια και ο φόβος δεν υπερκαλύπτουν την ευθύνη, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν επίγνωση, έχουν συνείδηση των δυνατοτήτων τους» λέει με αισιοδοξία ο ειδικός, τονίζοντας μάλιστα, πως εάν «από τη πλευρά του κράτους προσφέρονταν δυνατότητες, τότε εκεί θα σχετικοποιούνταν και η ανασφάλεια και ο φόβος και οι άνθρωποι θα ήταν υπέρ του να κάνουν οικογένεια. Αυτό το εύρημα το θεωρώ πολύ σημαντικό», λέει.
«Ο φόβος και η ανασφάλεια αυξάνονται εκεί που οι άνθρωποι νοικιάζουν το σπίτι ή που φιλοξενούνται από τους γονείς τους» παρατηρεί ο Αλεξίου. Για παράδειγμα, σε όσους μένουν με ενοίκιο, η ανασφάλεια κυμαίνεται στο 26% και ο φόβος στο 19% και εκείνοι που φιλοξενούνται από τους γονείς τα ποσοστά είναι 29% και 29% αντίστοιχα».
