Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι αφιερώνουν πολύ χρόνο σκεπτόμενοι το σεξ, λίγοι το κατανοούν πραγματικά. Τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους είναι λίγα ή και εντελώς ανακριβή. Και αυτό κοστίζει: Στις σχέσεις, στην οικογένεια, στην κοινωνία, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο Economist.
Τα data – δηλαδή τα πραγματικά δεδομένα – αναγνωρίζονται πλέον ως ένα από τα πιο πολύτιμα αγαθά. Γιατί λοιπόν δεν θεωρείται σημαντικό να τα έχουμε για κάτι τόσο σημαντικό όσο το σεξ; Σε ορισμένες χώρες η έλλειψη πληροφόρησης είναι σοκαριστική.
Η Δρ Κάρολιν Κάριμπου, ειδική στο Αφρικανικό Κέντρο Έρευνας Πληθυσμού και Υγείας στο Ναϊρόμπι, θυμάται μια έρευνα που διεξήγαγε η ομάδα της το 2008 σε νέους Κενυάτες. Περίπου οι μισοί (!) πίστευαν ότι η χρονική στιγμή που μια γυναίκα είναι πιο πιθανό να μείνει έγκυος είναι κατά τη διάρκεια της περιόδου της. Η ίδια υποθέτει ότι αυτός ο μύθος μπορεί να προήλθε από το γεγονός ότι πολλοί Κενυάτες γονείς λένε στα κορίτσια τους όταν έχουν την πρώτη τους περίοδο: «Τώρα πρέπει να σταματήσεις να παίζεις με αγόρια, γιατί μπορεί να μείνεις έγκυος».
Τα 3 εμπόδια
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τρεις δυνάμεις εμποδίζουν τη διάδοση σωστών πληροφοριών για το σεξ.
- Η πρώτη είναι η ντροπή. Πολλοί ενήλικες βρίσκουν το θέμα αμήχανο.
- Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι κακές πληροφορίες συχνά επισκιάζουν τις καλές. Πολλοί έφηβοι παίρνουν ιδέες από την πορνογραφία στο διαδίκτυο, η οποία, όπως εύστοχα σχολιάζει ο Economist, «είναι τόσο ακριβής οδηγός για το πραγματικό σεξ όσο είναι οι ταινίες του James Bond για την καθημερινή ρουτίνα ενός δημοσίου υπαλλήλου». Η Ρεμπέκα Καντ από το Brook, μια βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση για την εκπαίδευση στο σεξ, αναφέρει το παράδειγμα ενός έφηβου αγοριού, που της είπε, πολύ σοβαρά, ότι δεν ήταν έτοιμο να κάνει σεξ με τη φίλη του γιατί δεν ένιωθε έτοιμο να την… πνίξει. Υπέθεσε ότι αυτό ήταν κάτι αναμενόμενο στη σεξουαλική πράξη.
- Ένα τρίτο πρόβλημα είναι ότι συχνά δεν συγκεντρώνονται δεδομένα εξαρχής. Η Λιάν Γκονσάλβες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει τρεις τυφλές ζώνες: α) μη πλούσιες χώρες, β) άντρες και γ) άτομα άνω των 50. Λιγότερα είναι γνωστά για τις φτωχές χώρες σε σύγκριση με τις πλούσιες, καθώς έχουν λιγότερα χρήματα για έρευνες σχετικά με το σεξ. (Η Κίνα και η Ρωσία είναι επίσης μαύρες τρύπες.) Και λιγότερα είναι γνωστά για τους άντρες και τους μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους, καθώς οι περισσότερες μεγάλες έρευνες επικεντρώνονται σε γυναίκες και νέους – συνδέοντας το σεξ αποκλειστικά με την εγκυμοσύνη.
Δεν βοηθάει επίσης το γεγονός ότι ορισμένοι άνθρωποι, όταν ερωτώνται για τις σεξουαλικές τους συνήθειες, δεν λένε την αλήθεια.
Παγκοσμίως, η επιδημία του AIDS στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 έδωσε μεγάλη ώθηση στην καλύτερη έρευνα. Η καλά θεωρούμενη εθνική έρευνα για το σεξ της Βρετανίας, NATSAL, δεν θα είχε συμβεί χωρίς αυτό, εκτιμά η Σόαζιγκ Κλίφτον από το University College London. Οι επιστήμονες και οι λογικοί πολιτικοί είδαν αμέσως το νόημα των μελετών για την πρόβλεψη της εξάπλωσης μιας τότε μοιραίας ασθένειας.
Τι (δεν) ρωτούν ο έρευνες
Η ευρύτερη πηγή αξιόπιστων δεδομένων σήμερα, οι δημογραφικές και υγειονομικές έρευνες (DHS) που χρηματοδοτούνται από την USAID, διεξάγονται σε 90 χώρες και επικεντρώνονται σε γυναίκες ηλικίας 15-49 ετών. Τείνουν να κάνουν βασικές ερωτήσεις για πράξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μόλυνση ή σύλληψη. Δεν ρωτούν για την ευχαρίστηση, τη συναίνεση ή το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει το σεξ.
Η κατανόηση του σεξ δεν είναι μόνο θέμα δημόσιας υγείας. Στοιχεία από πολυπληθείς χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Ινδία, υποδηλώνουν ότι τα προβλήματα με τη σωματική οικειότητα (κοινώς το κακό σεξ ή η απουσία σεξ) αποτελούν αιτία για έως και 50% των διαζυγίων — τα οποία συνήθως κάνουν τα παιδιά πιο θλιμμένα και τις οικογένειες φτωχότερες.
Εάν οι καλύτερες πληροφορίες οδηγήσουν σε καλύτερο σεξ, αυτό θα μπορούσε να μειώσει τα διαζύγια και να προσθέσει στη συνολική ανθρώπινη ευτυχία με ελάχιστο κόστος, σημειώνουν ειδικοί στον Economist.
Η έλλειψη πληροφόρησης για το σεξ συνιστά μεγάλο «αγκάθι» για τα ζευγάρια και τις κοινωνίες. Στη Δυτική Ευρώπη ένας γάμος χωρίς σεξ θεωρείται εν πολλοίς τελειωμένος. Το διαζύγιο δεν αργεί. Υπάρχουν ωστόσο χώρες, όπως η Ιαπωνία, στις οποίες ο γάμος αντιμετωπίζεται περισσότερο ως μία «ρύθμιση», μία «συναλλαγή» και έτσι η απουσία σεξ από το γάμο θεωρείται αποδεκτή. Συνήθως η απουσία σεξ συνοδεύεται από απουσία επικοινωνίας. Σε μία πρόσφατη έρευνα στην Ιαπωνία, το 70% των γυναικών άνω των 50 ετών, δήλωσαν ότι δεν έχουν μιλήσει ποτέ με τους συζύγους τους για τις σεξουαλικές επιθυμίες τους.
Πολλοί διστάζουν να μιλήσουν για το σεξ, κάτι που μπορεί να το καθιστά όχι μόνο μη ευχάριστο αλλά απολύτως δυσάρεστο. Και αυτό ισχύει ειδικά για τις γυναίκες, που αισθάνονται πιο άβολα να πουν τι τους αρέσει και τι όχι από φόβο να κακοχαρακτηριστούν ή να πληγώσουν τα συναισθήματα των συντρόφων τους.
Όταν οι γυναίκες δεν μιλούν
Ακόμα, όμως, και όταν οι άνδρες έχουν καλή πρόθεση, συνήθως δεν μπορούν να «διαβάσουν» τις σκέψεις των συντρόφων τους. Δεν μπορούν απλώς να μαντέψουν τι αρέσει ή δεν αρέσει στους συντρόφους τους, ενώ οι μη λεκτικές ενδείξεις δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ειλικρινή συζήτηση. Αυτό είναι δύσκολο, ωστόσο, όταν το θέμα περιβάλλεται από ντροπή. Τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα όσο πιο κλειστή και συντηρητική είναι μία κοινωνία.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Μπανγκλαντές, μιας συντηρητικής μουσουλμανικής χώρας. Η έρευνα DHS (Demographic and Health Survey) της χώρας συλλέγει δεδομένα για τον γάμο και την αντισύλληψη, αλλά όχι για την ευχαρίστηση ή τη συναίνεση. Πόσο ικανοποιημένες είναι οι γυναίκες του Μπανγκλαντές με τη σεξουαλική τους ζωή; Πόσο εύκολο είναι για αυτές να πουν στους συζύγους τους τι θέλουν; Με βάση τις μαρτυρίες, καθόλου εύκολο.
«Η σεξουαλική δυσαρέσκεια είναι πολύ υψηλή στις γυναίκες του Μπανγκλαντές», λέει στον Economist μια τοπική φεμινίστρια που προτιμά να παραμείνει ανώνυμη. «Πολλές γυναίκες έχουν ακούσει για κάτι που λέγεται οργασμός, αλλά ποτέ δεν έχουν βιώσει έναν. Αν έλεγα στον άντρα μου, “κάνεις αυτό και δεν μου αρέσει”, θα στεναχωριόταν τόσο που δεν θα μπορούσε να συνεχίσει», εξηγεί.
Άλλες ακτιβίστριες της χώρας σημειώνουν πως εάν μια σύζυγος ζητήσει κάτι νέο, ο σύζυγός της μπορεί να θεωρήσει με θυμό ότι είναι ελευθέρων ηθών. Κάποιες αναφέρουν ότι ακόμη και ο βιασμός εντός του γάμου δεν είναι σπάνιος.
Τα οφέλη της σωστής πληροφόρησης
Η Βρετανία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες χώρες. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα βρετανικά σχολεία βασίζεται στα…data. Οι έφηβοι που βασίζονται σε αυτήν είναι λιγότερο πιθανό να έχουν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή πριν από την ηλικία των 16 ετών, και η πρώτη τους εμπειρία είναι πιο πιθανό να είναι καλή, με αμοιβαία θέληση και προστασία.
Μόνο ένας στους επτά σεξουαλικά ενεργούς Βρετανούς δηλώνει ότι είναι δυσαρεστημένος σεξουαλικά. Όσοι νιώθουν άνετα να μιλούν για το σεξ με τους συντρόφους τους είναι πιο πιθανό να το απολαμβάνουν. Και οι νεαροί μορφωμένοι Βρετανοί φαίνεται να είναι επικοινωνιακοί: πρόθυμοι να δοκιμάσουν κάτι νέο, αλλά έτοιμοι να σταματήσουν εάν οι σύντροφοί τους δεν το απολαμβάνουν.
