Τα επόμενα 25 χρόνια το χρήμα θα αλλάξει χέρια. Περίπου 100 τρισεκατομμύρια δολάρια μεταβιβάζονται από τη γενιά των baby boomers στους κληρονόμους τους και σε φιλανθρωπικούς οργανισμούς. Πού και πώς θα επενδυθούν τα χρήματα αυτά; Και τι σημαίνει η νέα εποχή της… κληρονομοκρατίας;
Το ζήτημα αυτό έχει εξετάσει στο βιβλίο του The 100 Trillion Dollar Wealth Transfer ο Ken Costa και επαναφέρουν με αναλύσεις τους οικονομικά μέσα, όπως το CNBC και οι Financial Times. Δεν είναι απλά μία τεράστια μεταβίβαση πλούτου. Είναι μία εξέλιξη που έχει τη δυναμική να αλλάξει πολλά στον κόσμο – προς αρνητική ή θετική κατεύθυνση.
Σχεδόν όλα τα περιουσιακά στοιχεία αυτής της πλούσιας γενιάς θα μεταβιβαστούν σε ανθρώπους που γεννήθηκαν μετά το 1980, δηλαδή στις γενιές Gen X και Millenials. O Costa εξετάζει τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που ενέχει για το σύστημα του φιλελεύθερου καπιταλισμού η συγκέντρωση χρημάτων και εξουσίας στα χέρια μιας νέας γενιάς, η οποία – στη θεωρία τουλάχιστον – έχει ως βασική «ατζέντα» να σώσει τον πλανήτη από την κλιματική κρίση και να κάνει το σύστημα πιο «δίκαιο».
«Το κεντρικό μήνυμα είναι ότι η πόλωση μεταξύ των γενεών που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια θα μπορούσε να καταστρέψει τον καπιταλισμό και την οικονομία της αγοράς», είχε δηλώσει ο ίδιος ο 73χρονος στους Financial Times, σε μία μάλλον απαισιόδοξη εκτίμηση για τα όσα έρχονται.
Καταστροφή του συστήματος ή πιο δίκαιος κόσμος;
Σε κάθε περίπτωση έχουμε σε πλήρη εξέλιξη τη μεγαλύτερη μεταφορά πλούτου στην ιστορία και αυτή δεν μπορεί παρά να αναμορφώσει την παγκόσμια οικονομία. Μεταξύ άλλων, τα άδεια δημόσια ταμεία θα γεμίσουν με τους φόρους που απαιτούνται για την «πράσινη» μετάβαση, ενώ οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις των τεχνολογικά καταρτισμένων κληρονόμων που έχουν πιο ισχυρές αρχές για περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικά ζητήματα (ESG).
Για τον Costa, η μεγάλη απειλή αυτών των μεταφορών δεν προέρχεται – όπως πολλοί άλλοι αναλυτές αναφέρουν – από τη συνέχιση των ανισοτήτων ή το γεγονός ότι ο περισσότερος πλούτος δημιουργήθηκε χωρίς να ληφθούν υπόψη οι εξωτερικές επιπτώσεις της ρύπανσης και της χρήσης σπάνιων πόρων. Αντίθετα, διατυπώνει μια αμφιλεγόμενη άποψη: Ο πραγματικός κίνδυνος, λέει, είναι ότι η επόμενη γενιά φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ακατάλληλη για τη διαχείριση του κεφαλαίου λόγω των «σοσιαλιστικών» απόψεών της.
«Πολλοί “Ζένιαλς” [ο όρος του Costa για τη γενιά των millennials και Gen Z] έχουν μια εικονοκλαστική άποψη για την παγκόσμια οικονομία της αγοράς», λέει στο βιβλίο του. «Υπάρχουν πολλοί που περιμένουν την πτώση της επιρροής των boomers με μια παράξενη ευχαρίστηση, γιατί θα μπορέσουν επιτέλους να κάψουν ολόκληρο το σύστημα».
Ο Costa φοβάται ότι η επόμενη γενιά κρίνει τις επενδύσεις μέσω του ιδεολογικού φακού του ESG, χωρίς να λαμβάνει υπόψη βασικούς οικονομικούς παράγοντες. Άλλοι πάλι το βλέπουν πολύ διαφορετικά. Θεωρούν ότι οι νεότερες γενιές θα ευνοήσουν την δίκαιη αναδιανομή πλούτου αντί να κυνηγούν με κάθε μέσο τη δημιουργία του. Από τον εγωιστικό ατομικισμό των boomers θα μπορούσαμε να περάσουμε σε έναν πιο «συλλογικό» ιδεαλισμό.
Ο φόβος του Costa ότι οι νεότερες γενιές κινδυνεύουν να «μεθύσουν» από ιδεολογίες που οδηγούν σε απομόνωση και εξτρεμισμό φαίνεται να παραβλέπει το γεγονός ότι οι λαϊκιστικές εξελίξεις των τελευταίων ετών ήταν αποτέλεσμα πράξεων που πραγματοποιήθηκαν από την παλαιότερη γενιά.
Πού κατευθύνονται οι επενδύσεις
Καθώς η σκυτάλη του πλούτου κληρονομείται από τις νεότερες γενιές, οι κληρονόμοι των πλούσιων οικογενειών αναλαμβάνουν πιο ενεργό ρόλο στη δημιουργία αντίκτυπου στον κόσμο, χρησιμοποιώντας τα παραδοσιακά family offices για πιο καινοτόμες, αξιακές επενδύσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση από την εταιρεία έρευνας και συμβουλευτικών υπηρεσιών Cerulli Associates, 100 τρισ. δολάρια θα μεταβιβαστούν έως το 2048. Εξ αυτών οι Millennials (ηλικίας 27 έως 42) και η Generation X (ηλικία 43 έως 58) εκτιμάται ότι θα κληρονομήσουν τα 85 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2048. Η Generation Z και οι νεότερες γενιές (ηλικίας 27 και κάτω) αναμένεται να κληρονομήσουν πάνω από περί τα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Σημειωτέον, η πλειονότητα της μεταφοράς πλούτου θα προέλθει από τις οικογένειες υψηλού και υπερυψηλού πλούτου (HNW και UHNW), οι οποίες μαζί αποτελούν περίπου το 2% όλων των νοικοκυριών, σύμφωνα με την έκθεση. Αυτές οι οικογένειες αναμένεται να συνεισφέρουν πάνω από το 50% των μεταβιβάσεων, δηλαδή είναι υπεύθυνες για κληρονομιές 62 τρισ. δολαρίων.
Σε σύγκριση με τους baby boomers και τις προηγούμενες γενιές, «οι νεότερες είναι λιγότερο κινητοποιημένες από τα χρήματα, αν γενικεύσουμε, και πολύ περισσότερο [κινητοποιούνται από] την προσφορά στην κοινωνία», λέει στο CNBC ο Martin Roll, διακεκριμένος καθηγητής του INSEAD και ειδικός στις οικογενειακές επιχειρήσεις και γραφεία οικογενειακού πλούτου για την McKinsey. «Κοιτάζουν έξω από το παράθυρο και αναρωτιούνται: Τι υπάρχει μπροστά μας; Ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας;».
Η Gen X και οι Millennials ενδιαφέρονται για τον κοινωνικό αντίκτυπο – θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ποικιλομορφία, η υγεία και η ευημερία και η θωράκιση απέναντι στις γεωπολιτικές συγκρούσεις είναι κορυφαία θέματα. Γίνονται μάρτυρες πολέμων, ακραίων καιρικών φαινομένων, ελλείψεων σε τρόφιμα και νερό σε πολλές περιοχές του κόσμου.
«Οι προκλήσεις είναι πραγματικές… ναι, μιλήσαμε για το κλίμα τη δεκαετία του ’60 και του ’70, θα τα βρείτε στις αμερικανικές εφημερίδες τότε, αλλά ήταν κάπως πιο αφηρημένο. Τώρα, είναι πραγματικό. Οι καταιγίδες έρχονται, οι πλημμύρες συμβαίνουν, οι τυφώνες είναι πιο συχνοί… είναι απόδειξη και το βλέπουν», εξηγεί ο Roll.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον τα οικογενειακά γραφεία αναλαμβάνουν να κατευθύνουν τα χρήματα σε επενδύσεις που δεν φέρνουν μόνο κέρδος στους ίδιους τους έχοντες, αλλά ωφελούν και την κοινωνία. Ρίχνουν κεφάλαια στην κλιματική τεχνολογία, στην εκπαίδευση, στην αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης ή της λειψυδρίας. Αυτή είναι η αισιόδοξη πλευρά της κληρονομοκρατίας.
