Ιδέες και προτάσεις ζήτησε ο Υπουργός Παιδείας για τον νέο τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ. Οποιοδήποτε σχέδιο πρέπει να στηρίζεται σε μερικές βασικές αρχές ώστε το νέο σύστημα να είναι αδιάβλητο και δίκαιο, κάτι που δεν συμβαίνει με το ισχύον σύστημα, που είναι αδιάβλητο αλλά όχι δίκαιο.
Οι εξετάσεις είναι δύο ειδών: οι εξετάσεις πιστοποίησης γνώσεων, όπως οι προαγωγικές και οι απολυτήριες εξετάσεις, αλλά και οι εξετάσεις για τα διπλώματα ξένων γλωσσών. Το δεύτερο είδος εξετάσεων είναι οι διαγωνισμοί συμπλήρωσης θέσεων, όπως οι Πανελλαδικές Εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, οι εξετάσεις εισαγωγής στα Πρότυπα Σχολεία και οι διαγωνισμοί του ΑΣΕΠ για την πρόσληψη στο Δημόσιο.
Η διαφορά τους είναι ότι στους διαγωνισμούς υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων, αφού σκοπός τους είναι να γράψουν καλύτερα από τους άλλους, ώστε να πάρουν αυτοί τη θέση. Στις εξετάσεις πιστοποίησης δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων, αφού ο σκοπός τους είναι να πιστοποιήσουν ότι ο υποψήφιος έχει τις απαιτούμενες γνώσεις.
Το κάθε είδος εξετάσεων απαιτεί και διαφορετικό χειρισμό. Οι εξετάσεις πιστοποίησης γνώσεων μπορούν να έχουν διαφορετικά θέματα και να επαναλαμβάνονται όσες φορές χρειάζεται. Μπορεί, συνεπώς, τα θέματα να αντλούνται από Τράπεζα Θεμάτων. Οι διαγωνισμοί συμπλήρωσης για να εξασφαλίζουν τη δικαιοσύνη πρέπει να εκπληρώνουν μία βασική αρχή: όσοι διεκδικούν μία θέση πρέπει να έχουν διαγωνιστεί στα ίδια μαθήματα και στα ίδια θέματα. Διαφορετικά η επιλογή δεν είναι δίκαιη. Συνεπώς γι’ αυτό το είδος εξετάσεων δεν μπορεί να υπάρχει τράπεζα θεμάτων, δεν μπορεί οι εξετάσεις να γίνονται παραπάνω από μία φορά το χρόνο και δεν μπορεί να υπάρχουν κοινές σχολές, σχολές δηλαδή στις οποίες εισάγονται υποψήφιοι που έχουν διαγωνιστεί σε διαφορετικά μαθήματα, όπως τα Παιδαγωγικά, που εισάγονται υποψήφιοι από όλα τα Πεδία ενώ άλλος εξετάστηκε στα Αρχαία Ελληνικά και άλλος στα Μαθηματικά.
Τηρώντας αυτές τις βασικές αρχές τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Οι προαγωγικές εξετάσεις της Α και Β Λυκείου γίνονται με θέματα από την Τράπεζα Θεμάτων και οι βαθμοί τους δεν συνυπολογίζονται για το Απολυτήριο Λυκείου. Στην Γ Λυκείου οι εξετάσεις εξασφαλίζουν το Απολυτήριο Λυκείου και την εισαγωγή στα ΑΕΙ, συνεπώς έχουμε διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων (λόγω του δεύτερου στόχου), οπότε τα θέματα προέρχονται από κεντρική επιτροπή εξετάσεων όπως τώρα και γίνονται μία φορά το χρόνο.
Μία δεύτερη αρχή για τη λειτουργία του Λυκείου είναι τα μαθήματα που διδάσκονται στη Γ Λυκείου να είναι και Πανελλαδικώς εξεταζόμενα για την απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου. Αυτό σχεδόν ισχύει τώρα με εξαίρεση τα Θρησκευτικά και το κόντρα μάθημα. Είναι σημαντικό να μην έχουμε μαθήματα διαφορετικών ταχυτήτων. Κάποια που διδάσκονται, εξετάζονται και τα διαβάζουν οι μαθητές και κάποια άλλα που διδάσκονται και δεν εξετάζονται και τα αγνοούν επιδεικτικά οι μαθητές, καταλήγοντας να είναι η ώρα του παιδιού στο σχολείο, καταρρακώνοντας την αξιοπιστία του. Πρόκειται για μαθήματα που λέμε ότι διδάσκονται χωρίς κανείς μαθητής να ασχολείται με αυτά.
Η τρίτη αρχή είναι όσοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή να έχουν εξεταστεί στα ίδια μαθήματα και στα ίδια θέματα. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η δικαιοσύνη του συστήματος. Να μην υπάρχουν, δηλαδή, κοινές σχολές. Για να γίνει αυτό πρέπει να φύγουμε από τη λογική των 4 κατευθύνσεων και των 4 εξεταζομένων μαθημάτων. Στον πίνακα μπορείτε να δείτε την πρότασή μας για τα διδασκόμενα μαθήματα στη Γ Λυκείου. Οι κατευθύνσεις είναι μόνο δύο. Θεωρητική και Θετική. Υπάρχουν μαθήματα Γενικής Παιδείας, που διδάσκονται όλοι οι μαθητές.
Κάθε μαθητής διδάσκεται και εξετάζεται στα μαθήματα γενικής παιδείας και τα μαθήματα μίας από τις δύο κατευθύνσεις τη Θεωρητική ή τη Θετική. Για τον υπολογισμό του βαθμού του Εθνικού Απολυτηρίου υπολογίζονται οι γραπτοί και οι προφορικοί βαθμοί (με την αναγκαία προσαρμογή του προφορικού) σε όλα τα μαθήματα της Γ Λυκείου. Τα 9 συν τη Γυμναστική. Δεν υπάρχουν μαθήματα δύο ταχυτήτων· αυτά που εξετάζονται στις Πανελλαδικές και τα διαβάζουν οι μαθητές και αυτά που δεν εξετάζονται και δεν τα διαβάζει σχεδόν κανείς.
Για την εισαγωγή στα ΑΕΙ συνυπολογίζονται ο βαθμός του Απολυτηρίου κατά 25%, ο βαθμός των εξετάσεων στη Νέα Ελληνική Γλώσσα και οι βαθμοί των εξετάσεων σε τρία από τα 8 υπόλοιπα μαθήματα. Τα Τμήματα των ΑΕΙ σε ομάδες αποφασίζουν ποια θα είναι τα τρία υπόλοιπα μαθήματα βαρύτητας και τους συντελεστές και των 4 μαθημάτων που θα καλύπτουν το 75% των μορίων για την εισαγωγή στα ΑΕΙ. Για την εισαγωγή στα ιδιωτικά ΑΕΙ απαιτείται το Εθνικό Απολυτήριο και τα κριτήρια που θα βάζουν τα ιδιωτικά ΑΕΙ. Θα μπορούσαν να είναι τα ίδια με τα κριτήρια των αντίστοιχων δημόσιων ΑΕΙ. Απλά όσοι υποψήφιοι δεν έχουν τα χρήματα για φοίτηση στα ιδιωτικά ΑΕΙ δεν θα τα δηλώνουν στο Μηχανογραφικό τους.
Αν κάποια Τμήματα θέλουν να μπορούν να εισάγονται σ’ αυτά όλοι οι υποψήφιοι θα επιλέγουν ως μαθήματα βαρύτητας μόνο μαθήματα Γενικής Παιδείας, όπως τα Παιδαγωγικά, για παράδειγμα. Τα Τμήματα Φιλολογίας θα επιλέγουν τα Αρχαία Ελληνικά, τα Λατινικά και την Ιστορία, τα Τμήματα Ψυχολογίας την Κοινωνιολογία, τα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας και την Ιστορία, ως ένα άλλο παράδειγμα. Οι ομάδες των αντίστοιχων Τμημάτων θα αποφασίζουν για τα μαθήματα βαρύτητας και τους συντελεστές τους.
Έτσι όχι μόνο εξασφαλίζεται η τρίτη αρχή, αλλά έχουμε μεγαλύτερο εύρος γνώσεων σε μικρότερο βάθος, που αποτελεί το ζητούμενο στο Λύκειο. Οι μαθητές δεν θα αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην προετοιμασία τους· αντί να ασχολούνται με εξεζητημένες ασκήσεις και να χάνουν τις ώρες τους με άχρηστα πράγματα θα διαβάζουν λιγότερο τα μαθήματα της κατεύθυνσής τους και στον χρόνο που θα κερδίζουν θα διαβάζουν τα μαθήματα Γενικής Παιδείας. Ο συνολικός χρόνος διαβάσματος θα είναι ο ίδιος. Αυτό, βέβαια, απαιτεί την αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας και θεμάτων σε αρκετά μαθήματα.
Η Πληροφορική και η Οικονομία γίνονται μαθήματα γενικής παιδείας διότι στον 21ο αιώνα δεν νοείται απόφοιτος Λυκείου να μην έχει στοιχειώδεις γνώσεις αυτών των αντικειμένων. Οι φοιτητές έχουν καλύτερο γνωστικό υπόβαθρο για να αντεπεξέλθουν στις σπουδές τους. Οι φοιτητές των Παιδαγωγικών έχουν γνώσεις Μαθηματικών και Πληροφορικής, για παράδειγμα, απαραίτητα για την εργασία τους. Οι γιατροί γνωρίζουν Μαθηματικά για να καταλαβαίνουν τι σημαίνει ο ρυθμός μεταβολής όταν μιλάνε για covd-19 για παράδειγμα.
Λύσεις, λοιπόν, υπάρχουν. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει η θέληση από το Υπουργείο Παιδείας και το υπόλοιπο πολιτικό προσωπικό της χώρας για να προχωρήσουν στη λύση του προβλήματος που μας ταλαιπωρεί δεκαετίες τώρα και μας έχει φέρει στο σημείο να έχουμε ένα αναξιόπιστο Απολυτήριο Λυκείου και ένα βαθιά άδικο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Κάποιοι βέβαια προτείνουν άλλα συστήματα αντιγράφοντας ιδέες κυρίως από αγγλοσαξωνικές χώρες. Η πραγματικότητα είναι ότι το 2024 είχαν ως πρώτη προτίμηση την Ιατρική Αθήνας 1.334 υποψήφιοι. Διαγωνίστηκαν για 140 θέσεις. Ένας στους δέκα τα κατάφερε. Επειδή ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος οφείλουμε να έχουμε μία δίκαιη διαδικασία εισαγωγής. Αν είχαμε δίδακτρα 20.000 έως 50.000 η ζήτηση θα ήταν πολύ μικρότερη και δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Δείτε πόσο δύσκολο είναι να σπουδάσει Ιατρική κάποιος σε χώρες που δεν έχουν δίδακτρα όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Η αντιγραφή, λοιπόν, ιδεών που λειτουργούν σε άλλες χώρες με άλλες συνθήκες δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα δικά μας προβλήματα.
