Στην Ευρώπη περίπου 8 στους 10 ηλικίας 15-16 ετών έχουν πιει ένα ποτό τον τελευταίο χρόνο. Γι’ αυτό, το αλκοόλ θεωρείται το πιο διαδεδομένο «ναρκωτικό» που καταναλώνουν οι νέοι στις δυτικές κοινωνίες.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η πρώιμη ηλικία έναρξης κατανάλωσης αλκοόλ – 33% των παιδιών κάτω των 13 ετών σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη καταναλώσει αλκοόλ – καθώς και τα υψηλά ποσοστά μέθης, τα οποία 34% των 15-16 ετών στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έκαναν τον τελευταίο μήνα.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η πιο συνηθισμένη μορφή κατανάλωσης αλκοόλ μεταξύ των 15-19 ετών, περιλαμβάνει την πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ σε σύντομο χρονικό διάστημα: συνήθως 5 ή περισσότερα ποτά μέσα σε διάστημα 2-3 ωρών. Αυτού του είδους η κατανάλωση αλκοόλ είναι χαρακτηριστική σε εφηβικά πάρτι, καθώς και σε γιορτές και εορτασμούς όπως γάμοι, Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά.
Κορεσμός του ήπατος
Πολλοί γνωρίζουν τις αρνητικές συνέπειες της κατανάλωσης αλκοόλ. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν την επιρροή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ στον εγκέφαλο σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, ειδικά όταν πρόκειται για νέους που βρίσκονται στην ανάπτυξη.
Για να κατανοήσουμε αυτές τις επιπτώσεις, πρέπει να εξετάσουμε δύο βασικά στοιχεία: πώς μεταβολίζεται το αλκοόλ και πώς επηρεάζει τον αναπτυσσόμενο εφηβικό εγκέφαλο.
Το αλκοόλ μεταβολίζεται κυρίως στο συκώτι, το οποίο επεξεργάζεται το ποτό μετά την απορρόφησή του από τον πεπτικό σωλήνα. Εκεί, το αλκοόλ διασπάται από διάφορα ένζυμα, μετατρέποντάς το σε λιγότερο τοξικές ουσίες τις οποίες ο οργανισμός μπορεί στη συνέχεια να αποβάλει. Όταν το αλκοόλ δεν μεταβολίζεται πλήρως, περνάει στον εγκέφαλο, διαταράσσοντας τη λεπτή ισορροπία των νευροδιαβιβαστών που ρυθμίζουν τη λειτουργία του.
Μπορούμε να σκεφτούμε το συκώτι ως ένα σφουγγάρι που απορροφά το αλκοόλ. Ωστόσο, όταν κορεστεί, χάνει αυτή την ικανότητα απορρόφησης και αποβολής, προκαλώντας τα γνωστά αποτελέσματα της μέθης: αποχαύνωση, ευφορία, έλλειψη συντονισμού κ.ο.κ.
Ευάλωτοι οι εφηβικοί εγκέφαλοι
Δυστυχώς, τα αλκοολούχα ποτά δεν έχουν μόνο προσωρινές επιπτώσεις στη λειτουργία του εγκεφάλου μας, έχουν επίσης μακροχρόνιες επιπτώσεις σε διάφορες πτυχές του νευρικού συστήματος, και μπορούν επίσης να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα,προκαλώντας φλεγμονώδεις διαδικασίες που βλάπτουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του – μέχρι την ηλικία των 25-30 ετών – ο εγκέφαλος είναι πιο ευάλωτος στις επιδράσεις των ναρκωτικών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το αλκοόλ είναι ιδιαίτερα επιβλαβές, καθώς μπορεί να επηρεάσει δύο βασικάνευροαναπτυξιακά φαινόμενα: τη μυελίνωση, τη διαδικασία κατά την οποία οι νευρώνες επικαλύπτουν τους άξονές τους με μυελίνη για να βελτιώσουν τη μετάδοση των σημάτων, και το «συναπτικό κλάδεμα», το οποίο αφαιρεί τις περιττές νευρωνικές συνδέσεις για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Επιπλέον, οι αλλαγές αυτές προκαλούν την ωρίμανση ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου νωρίτερα από άλλες. Συγκεκριμένα, οι περιοχές που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία της ανταμοιβής (όπως το κοιλιακό ραβδωτό σώμα) αναπτύσσονται ταχύτερα από εκείνες που είναι υπεύθυνες για τη λήψη αποφάσεων και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό (όπως ο προμετωπιαίος φλοιός). Αυτή η αναντιστοιχία μεταξύ της ανάπτυξης των συστημάτων ανταμοιβής, ελέγχου των παρορμήσεων και λήψης αποφάσεων του εγκεφάλου μπορεί να εξηγήσει γιατί οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές.
Εκτίμηση της βλάβης
Μελέτες νευροαπεικόνισης έχουν δείξει ότι οι εγκέφαλοι των νέων που επιδίδονται συχνά σε υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι δομικά και λειτουργικά διαφορετικοί.
Μεταξύ των πιο εμφανών δομικών ευρημάτων είναι η μειωμένη ακεραιότητα της λευκής ουσίας, ενός στοιχείου του νευρικού συστήματος που είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική μετάδοση πληροφοριών.
Έχουν επίσης εντοπιστεί αλλοιώσεις στη φαιά ουσία, με αυξήσεις ή μειώσεις σε περιοχές οι οποίες είναι κρίσιμες για την επεξεργασία της ανταμοιβής, την παρακολούθηση σημαντικών ερεθισμάτων και τη λειτουργική μνήμη.
Όσον αφορά τη λειτουργική σύνδεση – τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν διάφορες περιοχές του εγκεφάλου – η ακατάσχετη κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με ανωμαλίες στη διαμόρφωση διαφόρων δικτύων, όπως τα δίκτυα προσοχής και/ή τα μετωποπαρεγκεφαλιδικά δίκτυα. Αυτά καθοδηγούν την προσοχή μας εκεί που πρέπει να είναι και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά μας για την επίτευξη τόσο βραχυπρόθεσμων όσο και μακροπρόθεσμων στόχων.
Επιπλέον, μελέτες νευροαπεικόνισης δείχνουνυπερβολική ενεργοποίηση σε δομές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον έλεγχο των παρορμήσεων, στη λήψη αποφάσεων και στην επεξεργασία ερεθισμάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ.
Πρέπει να τονίσουμε τη σχέση μεταξύ της ηλικίας έναρξης της κατανάλωσης αλκοόλ και των μετέπειτα προβλημάτων, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν κατάχρηση ουσιών, άνοια πρώιμης έναρξης ή καρδιακές παθήσεις. Τα δεδομένα είναι σαφή: όσο νωρίτερα αρχίζει κάποιος να πίνει, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης αυτών των καταστάσεων.
Πηγή: The Conversation
