Ακούμε συνεχώς ότι η Εκπαίδευση είναι η πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης και αυτό το επαναλαμβάνουν όλες οι κυβερνήσεις, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Ακολουθούν παχιά λόγια για τη σημασία της Εκπαίδευσης για το μέλλον της χώρας και πόσο θα βοηθήσει στην πρόοδο της χώρας.
Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, όμως, λένε διαφορετικά πράγματα. Στις 32 χώρες για τις οποίες έχουμε στοιχεία για τις δαπάνες τους για την εκπαίδευση χωρίς την έρευνα η Ελλάδα έρχεται τελευταία με ποσοστό 5,6% του κρατικού προϋπολογισμού να κατευθύνεται στην Εκπαίδευση, χωρίς να περιλαμβάνονται οι δαπάνες για την έρευνα. Αν προσμετρήσουμε και τις δαπάνες για την έρευνα τότε ερχόμαστε και πάλι τελευταίοι με ποσοστό 6,1%, όπως βλέπουμε στον πίνακα.
Στην Ευρώπη των 25 τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 8,3% και 8,9% κατά μέσο όρο, ενώ στις χώρες του ΟΟΣΑ τα ποσοστά ήταν 9,1% και 10%. Αν δούμε επιμέρους χώρες η Τουρκία επενδύει 9,7% στην Εκπαίδευση και 10,7% στην Έρευνα και την Εκπαίδευση. Η Ελλάδα, δηλαδή, επενδύει το 61,53% των χρημάτων που επενδύει η Τουρκία για την Εκπαίδευση. Ξεκινώ από την Τουρκία διότι και αυτή η χώρα ξοδεύει πάρα πολλά χρήματα σε εξοπλισμούς όπως και εμείς. Παρ’ όλα αυτά επενδύει πολύ περισσότερα από εμάς στην Εκπαίδευση. Συνεπώς το κόστος των εξοπλισμών είναι μία αιτία, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμη δικαιολογία για την ελλιπή επένδυση στην Εκπαίδευση.
Οι συνήθεις τελευταίοι στην ΕΕ Βουλγαρία και Ρουμανία, μας ξεπερνούν και αυτές σε δημόσιες επενδύσεις στην Εκπαίδευση: 8,3% και 8,9% για τη Βουλγαρία και 6,4% και για τις δύο κατηγορίες στη Ρουμανία. Οι υπόλοιπες πρώην ανατολικές χώρες μας ξεπερνούν όλες. Η Πορτογαλία βρίσκεται στο 8,5% για την Εκπαίδευση και 9,2% για Έρευνα και Εκπαίδευση. Η πορεία της Πορτογαλίας που μας έχει ξεπεράσει κατά πολύ μας δείχνει και το δρόμο, αν θέλουμε να κάνουμε κάτι για την Εκπαίδευση των παιδιών μας: Συναίνεση, σχέδιο και επένδυση.
Έχουμε γράψει πολλές φορές ότι οι επενδύσεις δεν αρκούν για την αποτελεσματικότητα της Εκπαίδευσης, αλλά χωρίς χρήματα δεν μπορεί να υπάρξουν αποτελέσματα. Σε προηγούμενο άρθρο μας είδαμε την επένδυση ανά μαθητή, όπου και εκεί είμαστε πανηγυρικά τελευταίοι. Όπως και αν το δούμε, από όποια μεριά και αν το κοιτάξουμε, λείπουν χρήματα από την Εκπαίδευση.
Τα αποτελέσματα της μη επένδυσης στην Εκπαίδευση φαίνονται στα σχολεία μας. Σοβάδες που πέφτουν, γυμναστήρια που δεν υπάρχουν, υπολογιστές μιας άλλης εποχής και ελλείψεις εκπαιδευτικών συνθέτουν το τοπίο. Για να μη μιλήσουμε για το βοηθητικό προσωπικό που είναι άγνωστη έννοια· επιστάτες και γραμματείες δεν υπάρχουν στα σχολεία μας. Κάτι γίνεται με νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους.
Όλα αυτά αντανακλώνται και στα αποτελέσματα της Εκπαίδευσης. Πολύ χαμηλές επιδόσεις παντού: στην PISA, στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ και στην Ελληνική PISA, τις δύο χρονιές για τις οποίες έχουμε αποτελέσματα.
Οι γονείς πληρώνουν συνεχώς, από πολύ μικρή ηλικία των παιδιών τους. Νταντάδες στη βρεφική ηλικία, ανθρώπους να κρατούν τα παιδιά μέχρι να επιστρέψουν από την εργασία τους, διότι κανείς δεν επιστρέφει πια από την εργασία του στις 4 που σχολούν τα ολοήμερα σχολεία, ούτε στις 5, ούτε στις 6.
Όταν ξεκινήσει το σχολείο αρχίζουν οι δραστηριότητες: μουσική, χορός, αθλητισμός είναι οι δραστηριότητες για τις οποίες τρέχουν και πληρώνουν οι γονείς. Μπορούν να κάνουν μουσική τα παιδιά στο σχολείο; Φυσικά και όχι, αφού δεν υπάρχουν μουσικά όργανα ούτε αίθουσες μουσικής στα σχολεία. Μπορούν να κάνουν χορό τα παιδιά στο σχολείο; Όχι αφού δεν υπάρχουν ούτε αίθουσες, ούτε δάσκαλοι. Μπορούν να κάνουν αθλητισμό στα σχολεία τα παιδιά; Όχι αφού δεν υπάρχουν κλειστά γυμναστήρια και ο εξοπλισμός των σχολείων συνήθως περιορίζεται σε δύο μπασκέτες της κακιάς ώρας και ένα φιλέ βόλεϊ. Μπορούν να μάθουν ξένες γλώσσες στο σχολείο; Θεωρητικά ναι. Στην πράξη προτιμούν τα φροντιστήρια γονείς και μαθητές. Υπάρχουν καθηγητές ξένων γλωσσών στα σχολεία και ξεκινούν αγγλικά από την Α Δημοτικού, τώρα πια, αλλά η εκπαίδευση προφανώς δεν είναι αποτελεσματική. Η λύση είναι τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών.
Τα παιδιά μέσα σε όλες αυτές τις δραστηριότητες πρέπει και να διαβάσουν τα μαθήματά τους για την άλλη μέρα. Ποιος θα τα βοηθήσει; Οι γονείς δεν προλαβαίνουν, αφού δουλεύουν σαν τρελοί και όταν επιστρέφουν στο σπίτι είναι εξουθενωμένοι. Τα κέντρα μελέτης αναλαμβάνουν τη δουλειά. Τόσα χρόνια που λειτουργούν το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει καταφέρει να ορίσει το πλαίσιο λειτουργίας τους. Λειτουργούν ακόμη χωρίς άδειες και προδιαγραφές.
Τα παιδιά αποφοιτούν από το Δημοτικό έχοντας εξαντληθεί από το τρέξιμο σε όλες αυτές τις δραστηριότητες και δυστυχώς αγράμματα. Το έδειξαν τα αποτελέσματα της ελληνικής PISA, όπως καθιερώθηκε να λέγεται η πιλοτική ακόμη εξέταση σε Γλώσσα και Μαθηματικά των μαθητών της ΣΤ Δημοτικού και της Γ Γυμνασίου. Επινοήθηκε ο όρος μερικώς σωστή απάντηση όπου οι λάθος απαντήσεις που μοιάζουν κάπως με τις σωστές θεωρούνται σωστές, για να μη φαίνονται τραγικά τα αποτελέσματα. Την τρίτη χρονιά εφαρμογής, λίγες μέρες πριν το διαγωνισμό δόθηκαν στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα του διαγωνισμού της προηγούμενης χρονιάς, για να μην πάρει μεγάλη δημοσιότητα η αποτυχία, υποθέτω.
Τα κουρασμένα και αγράμματα παιδιά που δεν χάρηκαν παιγνίδι όταν έπρεπε προχωρούν στο Γυμνάσιο, με τους γονείς τους να νιώθουν ότι μεγαλώνουν τον Αϊνστάιν αυτοπροσώπως. Η μπάλα έχει ήδη χαθεί, όλοι όμως κρύβονται πίσω από τα 20άρια που πέφτουν βροχή, για να αποκοιμίζουν μαθητές και γονείς. Οι δραστηριότητες και το τρέξιμο των μαθητών συνεχίζεται οι γονείς μεγαλώνουν τους Αϊνστάιν τους. Τα φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης αντικαθιστούν τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, διότι το παιδί πρέπει να γίνει γιατρός, μηχανικός ή δικηγόρος· ό,τι θέλει από αυτά.
Και μετά έρχονται οι Πανελλαδικές. Οι μαθητές του 19 γράφουν κάτω από τη βάση, αλλά πάντα υπάρχει δικαιολογία, καθώς το παιδί αγχώνεται στις εξετάσεις και δεν μπορεί να αποδώσει.
Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά το bulling και τη βία ανηλίκων που ξεπερνά τα όρια του bulling, και την αντίδραση των παιδιών σ’ αυτή τη χάλια ζωή που κάνουν, μένοντας κολλημένα στο κινητό τους, καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα έχουν πια ξεφύγει.
Κάποια παιδιά καταφέρνουν και τα βγάζουν πέρα και πράγματι έχουν καλές επιδόσεις. Πρόκειται, δυστυχώς, για τη μειοψηφία των παιδιών που καταφέρνουν και αριστεύουν ξεπερνώντας όλες αυτές τις δυσκολίες.
Αν θέλουμε να αυξήσουμε τον αριθμό των παιδιών που καταφέρνουν να πατήσουν στέρεα στα πόδια τους και να πορευτούν στη ζωή τους όπως θέλει το καθένα οφείλουμε να κάνουμε την Εκπαίδευση των παιδιών μας εθνική υπόθεση. Συναίνεση, σχέδιο και αξιοπρεπής χρηματοδότηση, είναι ο μόνος τρόπος να δώσουμε στα παιδιά μας τη δυνατότητα για αξιοπρεπή πορεία στη ζωή. Ας μην ξεχνάμε ότι τους πέφτει ο βαρύς κλήρος να διατηρήσουν τη χώρα ζωντανή ενώ είναι τόσο λίγα πια…
*Μαθηματικός – ερευνητής, www.stadiodromia.gr
