Με την καθιέρωση της ΕΒΕ το 2021 αποκτήσαμε και τις κενές θέσεις στα ΑΕΙ, περίπου 10.000 κάθε χρόνο. Η μείωση του αριθμού των φοιτητών έπληξε, κυρίως, τα περιφερειακά ΑΕΙ που αντιμετώπιζαν μειωμένη ζήτηση λόγω της απόστασής τους από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Ο κίνδυνος γι’ αυτά τα Τμήματα είναι υπαρξιακός. Χωρίς φοιτητές δεν μπορούν να υπάρξουν.
Για να αυξήσουν τον αριθμό των φοιτητών τους σκέφτηκαν να ζητήσουν την ένταξή τους και σε ένα ακόμη Πεδίο. Αυξάνοντας τον αριθμό των υποψηφίων που μπορούν να δηλώσουν ένα Τμήμα, αυξάνουν τις πιθανότητές τους να έχουν περισσότερους φοιτητές. Το ιδανικό δεύτερο Πεδίο ένταξης είναι το 4ο Πεδίο, για δύο λόγους:
Ο πρώτος λόγος είναι ότι λόγω των χαμηλών επιδόσεων των υποψηφίων του 4ου Πεδίου μειώνεται η ΕΒΕ του Τμήματος. Η ελάχιστη ΕΒΕ στο 4ο Πεδίο ήταν φέτος το 8,31 ενώ στο 2ο Πεδίο ήταν 9,72. Αυτό σημαίνει ότι με την ένταξη ενός Τμήματος του 2ου Πεδίου και στο 4ο Πεδίο οι υποψήφιοι του 2ου Πεδίου που χρειάζονταν μέσο όρο τουλάχιστον 9,72 για να δηλώσουν το Τμήμα, τώρα θα μπορούν με μέσο όρο από 8,31 και πάνω να δηλώσουν το Τμήμα και να εισαχθούν, διότι στα Τμήματα με κενές θέσεις εισάγεται απλά όποιος το έχει δηλώσει.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το 4ο Πεδίο είναι το πολυπληθέστερο όλων των Πεδίων, οπότε ο αριθμός των δυνητικών υποψηφίων αυξάνεται κατακόρυφα, μαζί και οι ελπίδες για την επιβίωση του Τμήματος.
Η ένταξη και σε ένα ακόμη Πεδίο αποτελεί μία από τις παρενέργειες της καθιέρωσης της ΕΒΕ, που τινάζει στον αέρα τη δικαιοσύνη του συστήματος εισαγωγής. Όταν διεκδικούν θέση σε ένα Τμήμα υποψήφιοι που προέρχονται από διαφορετικά Πεδία αυτοί έχουν εξεταστεί σε διαφορετικά μαθήματα, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας, είναι συνεπώς παράλογο να συγκριθούν οι βαθμολογίες τους.
Αν, για παράδειγμα, ενταχθούν τα Τμήματα Μαθηματικών και στο 4ο Πεδίο, κάτι που είναι απολύτως λογικό με βάση τα εξεταζόμενα μαθήματα, θα ευνοούνται οι υποψήφιοι από το 4ο Πεδίο, διότι η Πληροφορική και η Οικονομία είναι ευκολότερα από τη Φυσική και τη Χημεία. Η Πληροφορική και η Οικονομία είναι πολύ πιο κοντά στις σπουδές του Μαθηματικού από τη Φυσική και τη Χημεία. Ενώ, λοιπόν, μοιάζει πολύ λογικό να ενταχθούν τα Τμήματα Μαθηματικών και στο 4ο Πεδίο, αυτό θα δημιουργούσε μεγάλη αδικία σε βάρος των υποψηφίων που προέρχονται από το 2ο Πεδίο.
Η ένταξη σε επιπλέον ένα Πεδίο έχει τις συνέπειες που περιγράψαμε. Σε κάποιες περιπτώσεις δημιουργεί προβλήματα και στην παρακολούθηση των σπουδών των φοιτητών τους. Οι υποψήφιοι που επιλέγουν το 4ο Πεδίο το αποφασίζουν, αρκετές φορές, διότι προσπαθούν να αποφύγουν τη Φυσική που ταλαιπωρεί τους μαθητές, ειδικά στην Α Λυκείου, που το μάθημα ξαφνικά δυσκολεύει πολύ σε σχέση με το Γυμνάσιο. Η επιλογή τους μαζί με το φόβο τους προς τη Φυσική τους οδηγεί στο να σταματήσουν να μελετούν Φυσική από τις αρχές της Β Λυκείου. Δεν υπάρχει κίνδυνος να μείνουν στο μάθημα, καθώς μετράει ο μέσος όρος για την προαγωγή τους στην επόμενη τάξη, οπότε έχουν την άνεση να μην μελετούν καθόλου τη Φυσική. Αυτή τους η απόφαση συμπαρασύρει πολύ συχνά και τη Χημεία και τη Βιολογία.
Τι γίνεται όταν ένας υποψήφιος του 4ου Πεδίου πετύχει σε ένα Τμήμα στο οποίο η φοίτηση προϋποθέτει καλή γνώση της Βιολογίας και της Χημείας; Θα μου πείτε ότι δεν θα έπρεπε ένας υποψήφιος να εισαχθεί σε ένα τέτοιο Τμήμα, διότι δεν θα μπορεί να παρακολουθήσει τις σπουδές στο Τμήμα, αφού δεν θα έχει το γνωστικό υπόβαθρο για να το κάνει. Δίκιο έχετε αλλά υπάρχει πληθώρα Τμημάτων που η φοίτηση σ’ αυτά προϋποθέτει γνώσεις Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας και εντάσσονται και στο 4ο Πεδίο. Στον πίνακα μπορείτε να δείτε 22 Τμήματα που οι σπουδές σ’ αυτά περιλαμβάνουν από λίγα έως πολλά μαθήματα Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας· είτε και των τριών μαθημάτων είτε μόνο του ενός ή των δύο.
Πώς θα σπουδάσει σε ένα Τμήμα Περιβάλλοντος ένας υποψήφιος από το 4ο Πεδίο. Δεν γνωρίζει Χημεία, ούτε Βιολογία, ενώ το πρόγραμμα σπουδών των Τμημάτων είναι σχεδιασμένο για φοιτητές που έχουν υψηλό επίπεδο γνώσεων Χημείας και Βιολογίας. Πώς θα σπουδάσει Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης ένας υποψήφιος του 4ου Πεδίου, όταν οι σπουδές Μηχανικού αποτελούν εφαρμογή της Φυσικής στην πράξη; Απλά δεν γίνεται.
Τι θα κάνει ένας φοιτητής που θα βρεθεί μπροστά σε μία τέτοια κατάσταση; Ή θα προσπαθήσει, με φροντιστήρια, να αποκτήσει τις γνώσεις που του λείπουν, ώστε να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος, ή θα εγκαταλείψει τις σπουδές νιώθοντας ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει και θα φορτωθεί μία ήττα.
Τι πρέπει να κάνει ένας υποψήφιος προκειμένου να μη βρεθεί σε μία τόσο δύσκολη κατάσταση; Πρέπει να μελετήσει τον Οδηγό Σπουδών κάθε Τμήματος που σκέφτεται να δηλώσει στο Μηχανογραφικό τους, για να δει αν μπορεί να ανταποκριθεί στις σπουδές σ’ αυτό το Τμήμα, πριν να είναι αργά. Και, φυσικά, να μην ακούει τους διάφορους που παρουσιάζουν τέτοιες επιλογές ως έξυπνες επιλογές. Πρόκειται για επιλογές που οδηγούν σε αδιέξοδα. Δυστυχώς οι περισσότεροι υποψήφιοι (και αρκετοί μεγαλύτεροι) δεν έχουν καταλάβει πόσο καθοριστικός παράγοντας επιλογής σπουδών είναι η μελέτη του Οδηγού Σπουδών του κάθε Τμήματος.
Την επιλογή της ένταξης και σε άλλα Πεδία ακολούθησε και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στην προσπάθειά του να γεμίσει με σπουδαστές τις Στρατιωτικές Σχολές που παρουσιάζουν εκατοντάδες κενές θέσεις από το 2021 που καθιερώθηκε η ΕΒΕ. Ο μικρός αριθμός των υποψηφίων που περνούν το όριο της ΕΒΕ και το ότι οι Στρατιωτικές Σχολές δεν είναι ελκυστικές όσο παλαιότερα στους υποψηφίους δημιούργησε το πρόβλημα.
Έτσι ο συντελεστής της ΕΒΕ στη σχολή Ευελπίδων μειώθηκε από 1,2 σε 1 και από το 2025 σε 0,9 και από το 2026 θα ενταχθούν οι Στρατιωτικές Σχολές και στο 3ο και το 4ο Πεδίο, στην προσπάθεια να καλυφθούν οι θέσεις στον Στρατό, πράγμα απολύτως απαραίτητο. Φυσικά θα ισχύσουν και εδώ όσα αναφέραμε παραπάνω. Οι υποψήφιοι από το 4ο Πεδίο δεν γνωρίζουν Φυσική και Χημεία, οι υποψήφιοι του 3ου Πεδίου δεν γνωρίζουν Μαθηματικά, συνεπώς προβλήματα παρακολούθησης των σπουδών θα υπάρξουν, όπως και τα προβλήματα δίκαιης πρόσβασης με τα διαφορετικά εξεταζόμενα μαθήματα ανά Πεδίο.
Δεν μπορεί, όμως, να γίνει διαφορετικά αν θέλουμε να γεμίσουν οι Στρατιωτικές Σχολές με το υπάρχον εξεταστικό σύστημα. Δεν είναι προφανές ότι πρέπει να αλλάξουμε αυτό το παρωχημένο εξεταστικό σύστημα, που δημιουργεί συνεχώς και καινούρια προβλήματα;
