Μπορεί να είναι αποτελεσματική η Εκπαίδευση χωρίς σοβαρή επένδυση σ’ αυτήν; Η απάντηση είναι, νομίζω, όχι. Ακόμη και αν γίνουν σοβαρές επενδύσεις στην Εκπαίδευση αν δεν υπάρχει σχέδιο και πάλι δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα. Απλά θα ξοδεύεις χρήματα.
Στην Ελλάδα δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε αν συμβαίνει το δεύτερο διότι δεν επενδύουμε στην Εκπαίδευση. Τα χρήματα που επενδύονται στην Εκπαίδευση είναι τόσο λίγα που φαίνεται απίστευτο ότι ακόμη λειτουργεί στοιχειωδώς η Εκπαίδευση στη χώρα μας. Στον πίνακα βλέπουμε το ποσό σε δολάρια που επενδύθηκαν το 2020 ανά μαθητή σε κάθε επίπεδο της Εκπαίδευσης, σύμφωνα με την έκθεση Education at a glance 2023 του ΟΟΣΑ.
Το καλύτερό μας είναι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Βρισκόμαστε μόνο 30% κάτω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Ξοδεύουμε περισσότερα από τη Ρουμανία, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Λετονία και την Κροατία από τις χώρες της Ευρώπης.
Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση οι χώρες αυξάνουν τα χρήματα που επενδύουν. Στο μέσο όρο της ΕΕ των 25 από 10.337 δολάρια ανά μαθητή στην Πρωτοβάθμια, πηγαίνουμε στα 11.696 δολάρια ανά μαθητή στη Δευτεροβάθμια. Εμείς μειώνουμε το ποσό ανά μαθητή από 7.467 δολάρια στην Πρωτοβάθμια σε 6.901 στη Δευτεροβάθμια. Οι πρώην ανατολικές χώρες (με εξαίρεση τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) επενδύουν περισσότερα από εμάς στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Στον διαγωνισμό PISA οι επιδόσεις των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από τις πρώην ανατολικές χώρες είναι καλύτερες από τις επιδόσεις των δικών μας μαθητών. Ξοδεύουν περισσότερα έχουν και καλύτερα αποτελέσματα. Αυτές οι χώρες μας έχουν ξεπεράσει σε όλα τα επίπεδα και ως απόδοση των μαθητών αλλά και στην Οικονομία και στους μισθούς.
Η Πορτογαλία που κάποτε ήταν ο φτωχός συγγενής έχοντας βγει ταυτόχρονα με εμάς από δικτατορία, που όμως σ’ αυτούς διήρκεσε 50 χρόνια, ζώντας την απώλεια των αποικιών της, τώρα μας ξεπερνά σε όλα τα επίπεδα. Επενδύει περισσότερα από εμάς στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 11.358 δολάρια ανά μαθητή έναντι 6.901 της Ελλάδας. Έχει καλύτερες επιδόσεις στην PISA, πέρασε και αυτή μνημόνια αλλά βγήκε γρήγορα και όλοι οι δείκτες της οικονομίας της είναι καλύτεροι από τους δικούς μας. Μόνη μας παρηγοριά η Βουλγαρία και η Ρουμανία που ακόμη δεν μας ξεπέρασαν. Θα το κάνουν στο μέλλον.
Στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση η κατάσταση είναι τραγική. Η Ελλάδα επενδύει 2.603 δολάρια ανά φοιτητή, τη στιγμή που ο μέσος όρος της ΕΕ των 25 είναι 11.840 και του ΟΟΣΑ 12.693. Βέβαια στην Ελλάδα έχουμε τους μη ενεργούς φοιτητές που δεν έχουν διαγραφεί, αλλά αυτοί είναι όσοι περίπου και οι φοιτητές που φοιτούν κανονικά. Αν, λοιπόν, διπλασιάσουμε το ποσόν ανά φοιτητή φτάνουμε στα 5.206 δολάρια, που είναι λιγότερο από το μισό του μέσου όρου της ΕΕ. Ακόμη και αν υπολογίσουμε τα 5.206 δολάρια είμαστε και πάλι τελευταίοι στον κόσμο (μαζί με το Μεξικό).
Με αυτή την οικονομική ασφυξία που βιώνουν τα Πανεπιστήμιά μας καταφέρνουν και πετυχαίνουν αυτές τις επιδόσεις στις διεθνείς κατατάξεις. Πρόκειται νομίζω περί άθλου ή υπεραπόδοσης. Με ελάχιστα χρήματα πολύ καλή επίδοση.
Στο σύνολο των δαπανών για Εκπαίδευση και στις 3 βαθμίδες η Ελλάδα ξοδεύει 5.539 δολάρια ανά μαθητή, ποσό που είναι το τρίτο μικρότερο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Μόνο η Τουρκία και το Μεξικό ξοδεύουν λιγότερα από εμάς. Έτσι ερχόμαστε 35η σε 37 χώρες του ΟΟΣΑ που έχουμε στοιχεία. Στις δαπάνες ανά μαθητή στις επιμέρους βαθμίδες της Εκπαίδευσης οι μόνες χώρες που επενδύουν λιγότερα από εμάς είναι η Τουρκία, το Μεξικό, η Κολομβία, η Χιλή και η Βουλγαρία με τη Ρουμανία. Αυτή είναι η θέση μας βάσει των επενδύσεών μας στην Εκπαίδευση. Οποιοδήποτε καλύτερο αποτέλεσμα είναι άθλος που οφείλεται στο ότι οι γονείς πληρώνουν αδρά για να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Τα σχολεία μας, για παράδειγμα, δεν έχουν εγκαταστάσεις ούτε για να γυμναστούν τα παιδιά μας.
Εξηγούνται έτσι πολλά από τα πράγματα που ταλανίζουν την Εκπαίδευσή μας χρόνια τώρα. Τα σχολεία δεν έχουν επιστάτες, δεν έχουν γραμματεία, οι εκπαιδευτικοί σηκώνουν τα τηλέφωνα και διεκπεραιώνουν τη γραφειοκρατία. Οι σοβάδες πέφτουν στα κεφάλια των μαθητών, οι καγκελόπορτες το ίδιο. Η συντήρηση είναι άγνωστη έννοια στην Ελλάδα. Το πιο σύντομο παράδειγμα είναι το ΟΑΚΑ. Όλοι βλέπαμε περνώντας απέξω τις σκουριές να τρέχουν από το στέγαστρο αλλά κανείς δεν έκανε κάτι. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σχολεία μας. Δεν γίνεται συντήρηση όταν πρέπει και μετά έχουμε καταστροφές.
Είναι τόσο μεγάλη η διαφορά μας με τις Ευρωπαϊκές χώρες που η σύγκριση σοκάρει. Απορείς πώς λειτουργεί η Εκπαίδευση και δεν έχει ακόμη διαλυθεί εντελώς. Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή πέρα από τα παχιά λόγια θα δούμε και κάτι άλλο.
Εκπαίδευση χωρίς χρήματα γίνεται
