Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού τιμάται τόσο από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και από την Καθολική Εκκλησία. Είναι ημέρα αυστηρής νηστείας. Φέτος, επειδή πέφτει Σάββατο, επιτρέπεται το λάδι και το κρασί.
Τιμάται η πρώτη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού που έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου το 335 μ.Χ. Ορισμένοι συναξαριστές υποστηρίζουν ότι η εορτή αυτή γίνεται για τη δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, δηλαδή για την Ύψωση του 629 μ.Χ.
Η πρώτη Ύψωσις του Σταυρού
Η Αγία Ελένη το 326 μ.Χ. επισκέφτηκε την πόλη της Ιερουσαλήμ για να ασπαστεί και να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους με σκοπό να ευχαριστήσει τον Θεό για τις μεγάλες επιτυχίες του υιού της, Κωνσταντίνου. Τότε άρχισε τις ρευνες για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού. Στον Γολγοθά υπήρξε ένας ναός που ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη τον οποίον η Αγία Ελένη τον γκρέμισε ως ειδωλολατρικό σύμφωνα με την χριστιανική άποψη και άρχισε τις ανασκαφές.
Τότε βρέθηκαν τρεις σταυροί αλλά δεν γνώριζαν ποιος σταυρός ήταν του Ύψιστου. Τότε ο Μακάριος Α΄ ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων άρχισε μια δέηση μαζί με άλλους πρεσβύτερους και αφού τελείωσε η δέηση ακούμπησαν τους τρεις σταυρούς με το σώμα μιας πεθαμένης γυναίκας. Εκείνη τη στιγμή όταν ακούμπησε τον τρίτο σταυρό η γυναίκα αναστήθηκε αμέσως. Αυτή η είδηση διαδόθηκε γρήγορα σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη Χριστιανών έτρεξαν για να ασπαστούν και να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό.
Οι φύλακες ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό στις 14 Σεπτεμβρίου το 335 μ.Χ. μέσα στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως σε ψηλό μέρος για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι οι πιστοί του Χριστιανισμού.
Η δεύτερη Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού
Όταν οι Πέρσες κατάκτησαν την Πόλη της Παλαιστίνης το 613 μ.Χ. έκαψαν και κατέστρεψαν τις αγιογραφίες και τα ιερά προσκυνήματα των εκκλησιών και πήραν μαζί τους για πολεμικό λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό επειδή τον θεώρησαν ως μαγικό από τα γεγονότα που συνέβησαν το 326 μ.Χ.
Ύστερα από την πανηγυρική νίκη του Ηρακλείου εναντίων των Περσών έφερε ξανά τον Τίμιο Σταυρό, το ιερό σύμβολο του Χριστιανισμού στην Κωνσταντινούπολη όπου και τον ύψωσε ξανά σε ψηλό μέρος στις 14 Σεπτεμβρίου το 629 μ.Χ. και ύστερα τον μετέφεραν στα Ιεροσόλυμα.
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων τεμάχισε τον Τίμιο Σταυρό σε Τίμιο Ξύλο διανέμοντας το σε όλη την Εκκλησία, πιστεύοντας ότι ο Σταυρός του Ιησού Χριστού ανήκει σε όλες τις εκκλησίες της Οικουμένης.
Ποιοι γιορτάζουν σήμερα
Την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού γιορτάζουνε τα ονόματα:
- Θεοκλής, Θεοκλέας, Θεόκλεια
- Σταύρος, Σταυρής, Σταυριανός, Σταυράκης, Σταυρούλα, Σταυριανή, Σταυρίνα
