«To ban or not to ban ?»- Να απαγορευτούν ρητώς και δια ροπάλου τα έξυπνα κινητά στα σχολεία ή όχι; ». Αυτός είναι ο τίτλος μελέτης της Σχολής Φιλοσοφικών-Κοινωνικών Επιστημών, στο Πανεπιστήμιο του Άουγκσμπουργκ, στη Γερμανία.
Μια μελέτη που έρχεται να φωτίσει και τη σχετική συζήτηση που διεξάγεται και στην Ελλάδα με αφορμή τις ανακοινώσεις του υπουργείου Παιδείας ενόψει της νέας σχολικής χρονιάς.
Η ερευνητική ομάδα γύρω από τον καθηγητή Κλάους Τσίρερ ανέλυσε πέντε μελέτες από τη Νορβηγία, την Ισπανία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Αγγλία και τη Σουηδία σε μια διαδικασία «ταχείας ανασκόπησης», προκειμένου να συμπληρώσει άμεσα την κοινωνική συζήτηση με μια επιστημονική θέση.
«Είναι σημαντικό να μιλήσουμε στους μαθητές για την απαγόρευση, να εξηγήσουμε και να σκεφτούμε τους κανόνες και να ανοίξουμε σταδιακά περιθώρια δράσης», τόνισε ο καθηγητής Τσίρερ.
Αναμφίβολα, τα smartphones είναι αναπόσπαστο μέρος της τρέχουσας και της μελλοντικής ζωής των μαθητών. Οι αρνητικές συνέπειες της χρήσης τους πηγάζουν συχνά από την αλόγιστη ενασχόληση με αυτές τις συσκευές, κυρίως λόγω της έλλειψης ψηφιακής παιδείας μεταξύ των νέων. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «η προώθηση της ψηφιακής ικανότητας στην εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για την προσωπική ανάπτυξη των μαθητών και τη μελλοντική απασχολησιμότητα».
Απαγόρευση στο 25% των χωρών του ΟΗΕ
Ο ΟΟΣΑ κάνει λόγο για περισσότερες από 12 χώρες μέλη στις οποίες ισχύει η απαγόρευση του smartphone. Μια έκθεση της UNESCO το 2023 διαπίστωσε πάντως ότι μόλις το 25% των χωρών μελών του ΟΗΕ έχουν επιβάλει μια τέτοια απαγόρευση.
Η έρευνα του γερμανικού πανεπιστημίου ακολούθησε μια ολοκληρωμένη αναζήτηση στη βάση δεδομένων πέντε μελετών με ποσοτικά αποτελέσματα και υπολογισμό των επιπτώσεων στους τομείς στην ακαδημαϊκή επίδοση και την κοινωνική συμπεριφορά των μαθητών. Η ανάλυση έδειξε ότι οι απαγορεύσεις των smartphones έχουν σημαντικό αποτέλεσμα στον τομέα της κοινωνικής συμπεριφοράς των μαθητών, παρά στον τομέα της απόδοσης.
«Οι απαγορεύσεις των smartphones μπορούν να μειώσουν τα κοινωνικά προβλήματα, όπως ο εκφοβισμός. Συνιστούμε να καθιερωθούν μεν οι απαγορεύσεις smartphones στα σχολεία, αλλά να συνοδεύονται από εκπαιδευτικά μέτρα και να αξιολογούνται τακτικά», αναφέρει η μελέτη. «Αυτό μπορεί να βελτιώσει το κοινωνικό κλίμα .Ο στόχος της απαγόρευσης θα πρέπει να είναι να αποτραπεί η κακή χρήση αυτών των συσκευών, για παράδειγμα, ως εργαλείου εκφοβισμού συμμαθητών, και να αποτραπεί ο αρνητικός αντίκτυπός τους στις μαθησιακές διαδικασίες». Τονίζεται πάντως ότι, παράλληλα όμως με τις απαγορεύσεις, «θα πρέπει να διδαχθεί η υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας και η κατανόηση των δυνατοτήτων της. Στην ιδανική περίπτωση, επιτυγχάνεται ένα επίπεδο παιδείας στα σχολεία, που να καθιστά περιττή την απαγόρευση smartphones».
Διαδικτυακός εκφοβισμός
Σε πολλές περιπτώσεις, τα smartphones και οι λειτουργίες τους, όπως η ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων και οι εφαρμογές μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χρησιμοποιούνται συχνά από τους μαθητές για διαδικτυακό εκφοβισμό. Mπορούν επίσης να οδηγήσουν σε άλλα κοινωνικά προβλήματα στα σχολεία. Μελέτες υποδηλώνουν ότι η χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης με δυνατότητα smartphone από ανηλίκους σχετίζεται με κατάθλιψη και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η υψηλή χρήση smartphone σχετίζεται με αυξημένη μοναξιά και κοινωνική απομόνωση στους νέους. Οι νέοι που περνούν πολύ χρόνο στα smartphone τους έχουν συχνά λιγότερες άμεσες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση της σύνδεσης και την κοινωνική τους ευημερία.
Σημαντική αύξηση
Η χρήση κινητών τηλεφώνων, ιδιαίτερα smartphones, έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 10 χρόνια, μεταξύ των μαθητών. Από τη μία πλευρά, οι συσκευές ψηφιακών μέσων, συμπεριλαμβανομένων των smartphone, έχουν πολλές θετικές ιδιότητες που μπορούν να βελτιστοποιήσουν τις διαδικασίες μάθησης. Η πανδημία ειδικότερα, έδειξε πώς μπορεί να επιτευχθεί μαθησιακή επιτυχία μέσω στοχευμένης παιδαγωγικής χρήσης. Τα ψηφιακά μέσα μπορούν να εξατομικεύσουν τις μαθησιακές διαδικασίες, να επιτρέψουν νέες μορφές συνεργασίας. «Με την απαγόρευση των smartphones,οι μαθητές νιώθουν μάλιστα πιο ασφαλείς και αναφέρουν μια θετική αλλαγή στο κοινωνικό κλίμα του σχολείου. Οι μαθητές επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν κοινωνικά άμεσα μεταξύ τους, συχνότερα. Αυτό προάγει την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και ενισχύει την κοινότητα μέσα στο σχολείο».
«Νευρικοί» μαθητές, χωρίς κινητό
Ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει επίσης τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης smartphones στην προσοχή και την ακαδημαϊκή απόδοση των μαθητών. Όπως έδειξαν όμως οι έρευνες σε 14 χώρες, το 29% των μαθητών χρησιμοποιεί το smartphone του στο σχολείο, παρά την απαγόρευση.
Στη διεθνή μελέτη PISA για το 2022, αποκαλύφθηκε ότι ένας στους τρεις νέους που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσε ότι νευριάζει όταν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το κινητό του τηλέφωνο. Ένας στους τέσσερις είπε ότι ποτέ ή σχεδόν ποτέ δεν απενεργοποιεί τις ειδοποιήσεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
Στη Γαλλία το 43% των μαθητών αναφέρει ότι είναι νευρικοί και ανήσυχοι όταν δεν έχουν μαζί τους το smartphone τους. « Αυτό δείχνει ότι η απαγόρευση smartphone δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική εάν περιορίζεται μόνο στην αφαίρεση των συσκευών των μαθητών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τόσο σε παραβίαση κανόνων όσο και σε ανασφάλεια, τα οποία αποσπούν την προσοχή από τη μάθηση και, ως εκ τούτου, έχουν αρνητικά αποτελέσματα», τονίζεται στην μελέτη του γερμανικού πανεπιστημίου.
Τα smartphones μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τις διαδικασίες μάθησης. Για παράδειγμα, η χρήση smartphone στην τάξη οδηγεί σε μείωση της μαθησιακής απόδοσης και φτωχότερα αποτελέσματα στις εξετάσεις Η χρήση smartphone μπορεί να επηρεάσει διάφορους τομείς της γνώσης, όπως η προσοχή και η μνήμη.
Μια μετα-ανάλυση 39 μελετών από 14 χώρες έδειξε ότι η χρήση smartphone από μαθητές έχει αρνητικό αντίκτυπο στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, όπως οι βαθμολογίες των τεστ, στον μέσο όρο βαθμολογίας, στην απόδοση εργαστηριακών εξετάσεων και την αυτό-αξιολόγηση της ακαδημαϊκής επίδοσης.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι μια απαγόρευση smartphone αναμένεται να έχει θετικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στον κοινωνικό τομέα. Δεδομένου ότι το κοινωνικό κλίμα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή μάθηση και διδασκαλία, μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτά τα θετικά αποτελέσματα μπορούν να ενισχυθούν μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, υπάρχουν πλεονεκτήματα στη χρήση smartphone στην τάξη. Για παράδειγμα, τα smartphones επιτρέπουν στους μαθητές με ειδικές ανάγκες να συμμετέχουν καλύτερα στα μαθήματα.
O ΟΟΣΑ επισημαίνει άλλωστε ότι η πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη εκπαίδευση. «Δεδομένης αυτής της κατάστασης, φαίνεται απαραίτητο να αλλάξει η αφήγηση που συνοδεύει τη συζήτηση για την απαγόρευση των smartphones. Αυτό συμβαίνει γιατί συχνά αφορά αποκλειστικά το θέμα της τεχνολογίας. Είναι απαραίτητο να μιλήσουμε κυρίως για τη χρήση της τεχνολογίας. «Στο πλαίσιο της απαγόρευσης smartphone, αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να νοείται μόνο ως αφαίρεση ή κλείδωμα ψηφιακών συσκευών των μαθητών. Τα σχολεία πρέπει να συζητήσουν και να αποφασίσουν μεταξύ του προσωπικού πώς θα εφαρμόσουν μια αντίστοιχη απαγόρευση smartphone, ποιες στρατηγικές είναι απαραίτητες για αυτό και ποιος στόχος επιδιώκεται. Αυτό περιλαμβάνει την ανάγκη για αντίστοιχη «επαγγελματική συμπεριφορά» από την πλευρά όλων των εκπαιδευτικών σε ένα σχολείο», όπως επισημαίνει και ο ΟΟΣΑ.
Διαβάστε ακόμη
Μητσοτάκης για τα κινητά στα σχολεία: Δεν αποκλείω τίποτα για τη συνέχεια
