Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν πως η κύρια αιτία για τις μαζικές ρευστοποιήσεις, που άρχισαν την περασμένη εβδομάδα και έλαβαν σήμερα νέα ορμή στα χρηματιστήρια, φανερώνοντας πανικό και σύγχυση στις τάξεις των επενδυτών, είναι οι φόβοι για αμερικανική ύφεση.
Αφού η ρίζα του κακού βρίσκεται λοιπόν στις ΗΠΑ, γιατί ήταν οι ιαπωνικές αγορές που δέχτηκαν το ισχυρότερο πλήγμα, δίνοντας το έναυσμα για μία Μαύρη Δευτέρα σε διεθνές επίπεδο; Ας δούμε τις ακριβώς έχει συμβεί.
Από τις 2 Αυγούστου ήταν σαφές πως το κλίμα στις αγορές έχει αλλάξει άρδην. Η διόρθωση είχε αρχίσει, αλλά κανείς δεν περίμενε το ξημέρωμα της 5ης Αυγούστου η πληγή που άνοιξε πριν από λίγες να έχει εξελιχθεί σε ακατάσχετη αιμορραγία. Οι ιαπωνικές μετοχές βρέθηκαν σε ελεύθερη πτώση. Ο Nikkei 225 έκλεισε με πτώση περίπου 12,5% και ο ευρύτερος δείκτης Topix είχε απώλειες 13%, στην πιο επώδυνη ημέρα για το ιαπωνικό χρηματιστήριο από το 1987, η οποία συμπαρασύρει σε αιμορραγία Ευρώπη και ΗΠΑ.
Και ενώ οι ιαπωνικές μετοχές δέχονταν ανηλεές σφυροκόπημα το γιεν ανέκαμπτε δυναμικά. Είναι ήδη 12% υψηλότερα σε σχέση με έναν μήνα νωρίτερα, όταν είχε διολισθήσει σε ναδίρ 37 ετών. Αυτές οι τόσο έντονες διακυμάνσεις σε ιαπωνικές μετοχές και ενεργητικό έχουν ισχυρό αντίκτυπο όχι μόνο στους επενδυτές και τις επιχειρήσεις της Ιαπωνίας, αλλά στις αγορές διεθνώς.
Το Τόκιο είναι από τα πιο σημαντικά χρηματοοικονομικά κέντρα στον κόσμο και όταν έρχονται τα πάνω – κάτω στους κόλπους του, λειτουργεί ως μία τεράστια πηγή μεταβλητότητας που δοκιμάζει τα νεύρα των πάντων.
Fed εναντίον Τράπεζας της Ιαπωνίας
Γιατί όμως βυθίστηκαν οι μετοχές και εκτινάχθηκε το γιεν, ενώ επί ενάμιση χρόνο συνέβαινε το αντίθετο; Η ανατροπή είναι αποτέλεσμα της μεταβολής στη νομισματική πολιτική.
Τους τελευταίους 18 μήνες το γιεν βούλιαζε σε βάθη σχεδόν 4 δεκαετιών, καθώς η Federal Reserve αύξανε τα επιτόκια και η Τράπεζα της Ιαπωνίας τα διατηρούσε σε χαμηλά επίπεδα.
Το λεγόμενο «carry trade», κατά το οποίο ο επενδυτές δανείζονται φθηνά σε γιεν για να πραγματοποιήσουν επενδύσεις υψηλής απόδοσης σε δολάριο ή ευρώ, ήταν σε πλήρη άνθιση.
Η ακαταμάχητη γοητεία του carry trade
Όσο περισσότερο κατέφευγαν στο carry trade οι επενδυτές τόσο περισσότερο πιεζόταν το ιαπωνικό νόμισμα (και έβρισκαν στηρίγματα οι μετοχές της χώρας).
Το φθηνό νόμισμα ήταν για τις ιαπωνικές επιχειρήσεις – που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές – ένας παράγοντας τόνωσης της κερδοφορίας του και για τους ξένους επενδυτές ένα ισχυρό δέλεαρ.
Σύμφωνα με τον Economist μέσα στο 2023 και στο πρώτο εξάμηνο του 2024 ξένοι επενδυτές αγόρασαν ιαπωνικές μετοχές αξίας 9 τρισ. γιεν (60 δισ. δολαρίων).
Και η ανατροπή
Αλλά το σκηνικό αλλάζει και πάλι. Τώρα είναι η Τράπεζα της Ιαπωνίας που – με χαρακτηριστική καθυστέρηση σε σχέση με τις άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη – κάνει στροφή σε μία πιο αυστηρή, περιοριστική νομισματική πολιτική. Στις 31 Ιουλίου αύξησε το βασικό επιτόκιό της από το 0,1% στο 0,25%.
Αντιθέτως η Fed βλέποντας τα υψηλά επιτόκια να έχουν πληγώσει βαθιά την οικονομία ετοιμάζεται να τα μειώσει τον Σεπτέμβριο. Πολλοί επενδυτές πιστεύουν μάλιστα ότι θα έπρεπε να το έχει ήδη κάνει και άλλοι ποντάρουν σε πιο επιθετικές μειώσεις σε σχέση με τις προ τριών μηνών εκτιμήσεις, εξαιτίας ακριβώς του κινδύνου της ύφεσης.
Η αλλαγή στην πλεύση των δύο κεντρικών τραπεζών σημαίνει ότι το carry trade χάνει την αξία του. Αυτή τη στιγμή είμαστε μάρτυρες της μεγαλύτερης φυγής όλων των εποχών από το carry trade, όπως επισημαίνει η Societe Generale.
Το διπλό βαρίδι
Οι ιαπωνικές μετοχές λοιπόν έχουν να αντιμετωπίσουν όχι μόνο το άκρως δυσμενές μακροοικονομικό και γεωπολιτικό κλίμα, αλλά και την απότομη ανατίμηση του γιεν, που λειτουργεί για αυτές έως βαρίδι.
Ο συνδυασμός αυτός εξηγεί την ξαφνική βουτιά του 13%, που συμπαρασύρει λόγω της έκτασής της Ευρώπη και ΗΠΑ. Οι ιαπωνικές μετοχές έπεσαν στην παγίδα της νομισματικής πολιτικής και οι υπόλοιπες αγορές έπεσαν σε.. ιαπωνική παγίδα.
