Στις εγχώριες και διεθνείς τομές, που ορίζουν την περίοδο της μεταπολίτευσης, ήταν αφιερωμένο μέρος της δεύτερης ημέρας του συνεδρίου με τίτλο «Η καμπύλη της Μεταπολίτευσης (1974-2024)» που πραγματοποιείται με αφορμή τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης και οργανώνεται από τον Κύκλο Ιδεών σε συνεργασία με το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.
Στον χαιρετισμό του ο Συμεών Τσομώκος, πρόεδρος του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, υπογράμμισε ότι «είμαστε ικανοί για το καλύτερο και για το χειρότερο», αναφέροντας ορόσημα των 50 ετών της Μεταπολίτευσης, από την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΕ, την αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, την ένταξη στην ΟΝΕ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι την οξεία πόλωση του πολιτικού συστήματος, την άνοδο του λαϊκισμού, την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και τη δίνη της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Παράλληλα, ανέδειξε ως μείζονος σημασίας θέματα για τη νέα εποχή που έχει ξεκινήσει την ανάδυση νέων γεωπολιτικών δυνάμεων, την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας, την έντονη μεταναστευτική κρίση αλλά και το οξύ δημογραφικό πρόβλημα.
Ορόσημα
Για τη χρονική διάρκεια της μεταπολίτευσης συζήτησαν καθηγητές και πολιτικοί αναλυτές. Ο ομότιμος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γιάννης Βούλγαρης, σημείωσε ότι, ενώ ξέρουμε την αρχή αυτής της περιόδου – το 1974 – το τέλος της είναι αβέβαιο, εντοπίζοντας δύο ορόσημα, το τέλος του ψυχρού πολέμου το 1989 και το 2010 με την οικονομική κρίση και τονίζοντας ότι διατηρείται το βασικό δημοκρατικό και ευρωπαϊκό κεκτημένο που κινδύνευσε μόνο το 2015.
«Η μεταπολίτευση σε εμάς, αντίθετα από άλλες χώρες, δεν έχει τελειώσει. Θα τελειώσει μόνο όταν υπάρξει γενική πολιτική συναίνεση των κυριότερων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων στους τρεις πυλώνες: την κοινοβουλευτική δημοκρατία, τον πολιτικό φιλελευθερισμό και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας», τόνισε από την πλευρά του ο πολιτικός αναλυτής και συγγραφέας Τάκης Παππάς, σημειώνοντας ότι κομματικές και κοινωνικές δυνάμεις τείνουν συχνά να αμφισβητούν κάποιο από τα τρία αυτά θεμέλια της μεταπολίτευσης.
Στη δεκαετία του ’80 με την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ και τις πρώτες μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούσαν επί δεκαετίες εντοπίζει το τέλος του πρώτου κύκλου της μεταπολίτευσης η Χριστίνα Κουλούρη, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, επισημαίνοντας ότι ως κατάσταση τέλειωσε το 2010, όταν υπήρξε για πρώτη φορά κριτική αντιμετώπιση στοιχείων της μεταπολίτευσης.
Το φθινόπωρο του ’74 έγινε πιο ορατή η μεταπολίτευση με τη στενή έννοια, σύμφωνα με την Έφη Γαζή, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, η οποία σημείωσε ότι απέκτησε ευρεία έννοια γύρω στο 1985, όταν άρχισε να συζητείται το τέλος της. Μάλιστα, εντόπισε την αντοχή της μεταπολίτευσης στο γεγονός ότι περιέχει πολλές εποχές στο εσωτερικό της.
Ανοιχτό θεωρεί το τέλος της μεταπολίτευσης με την έννοια του πολιτικού καθεστώτος που έχει γερά θεμέλια ο Σωτήρης Ριζάς, διευθυντής Ερευνών ΚΕΙΝΕ, Ακαδημία Αθηνών, επισημαίνοντας ωστόσο ότι με το τέλος του ψυχρού πολέμου μπήκαμε σε μια πιο εξελιγμένη φάση της ευρωπαϊκής ενοποίησης με νέα ατζέντα και περιορισμούς στη δυνατότητα των κρατών να διαμορφώνουν την πολιτική τους.
Σε ερώτηση της συντονίστριας – δημοσιογράφου, Σίας Κοσιώνη, για τις διεθνείς εξελίξεις που λειτούργησαν ως ορόσημα στη μεταπολίτευση, η κυρία Κουλούρη στάθηκε, εκτός από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού που είχε ως συνέπεια τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και το μακεδονικό ζήτημα, στη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση και τον ψηφιακό κόσμο που διαπερνά όλους τους τομείς της ζωής μας.
Από την πλευρά του, ο κ. Βούλγαρης εντόπισε ως ορόσημα το τέλος του διπολικού κόσμου αλλά και το 2009-10 που το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα υπέστη υποβάθμιση και η δημοκρατία για τη νέα γενιά έγινε συνώνυμο της στασιμότητας, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο αναφέρθηκε σε νέους αυταρχισμούς όπως στην Κίνα και στη Ρωσία.
Μεγαλύτερο βάρος στις τομές του εγχώριου πολιτικού συστήματος έριξε ο κ. Παππάς, τονίζοντας ότι το 2012 υπήρξε μια πολύ μεγάλη τομή με την κατάρρευση του δικομματισμού, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην οικονομική κρίση του 2010, επισημαίνοντας ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας μας τότε ήταν υψηλότερο από το ΑΕΠ άλλων 13 χωρών της ΕΕ, ενώ σήμερα είμαστε μπροστά μόνο από τη Βουλγαρία.
Στο τέλος του ψυχρού πολέμου, το μακεδονικό ζήτημα, τη μαζική μετανάστευση καθώς η Ελλάδα έγινε για πρώτη φορά χώρα υποδοχής αλλά και την τεχνολογική εξέλιξη στάθηκε η κα Γαζή, ενώ ο κ. Ριζάς έκανε ειδική αναφορά στη ρήξη που υπήρξε στον πυρήνα που αποκαλούμε κοινωνικό συμβόλαιο, μιας και έχει απολεσθεί η προσδοκία ότι οι επόμενες γενιές θα ζήσουν το ίδιο ή καλύτερα από εμάς, γεγονός που οδηγεί στην αντίληψη ότι μια επιστροφή στα έθνη – κράτη μπορεί να δώσει οικονομικές και κοινωνικές λύσεις.
Το συνέδριο συνεχίζεται και αύριο Τρίτη 14 Μαΐου. Η πρώτη θεματική της τρίτης ημέρας ανήκει στη συνολική επισκόπηση της ελληνικής οικονομίας που έζησε μια πρώτη Μεταπολίτευση το 1974 και μια δεύτερη «Μεταπολίτευση» με την οικονομική κρίση. Αμέσως μετά η γενιά Z διατυπώνει την άποψη της για τη Μεταπολίτευση. Ακολουθούν τρεις πολιτιστικές θεματικές. Η πρώτη έχει ως αντικείμενο τις αφηγήσεις, η δεύτερη την αισθητική και η τρίτη τη σκηνή και τις αναπαραστάσεις της Μεταπολίτευσης. Αφού μεσολαβήσει μια σημαντική παρέμβαση, θα διεξαχθεί ο καταληκτήριος διάλογος για τα μεγάλα δίπολα της πεντηκονταετίας ως οιωνούς για το μέλλον. Το συνέδριο θα κλείσει όμως μουσικά με τη «μπαλάντα της Μεταπολίτευσης» μια σύνθεση που αναζητά τον ήχο της Μεταπολίτευσης.
Η είσοδος στο συνέδριο είναι ελεύθερη, ενώ μεταδίδεται και διαδικτυακά.
