Εάν κάποιος ταξίδευε τη δεκαετία του 1960 με μια πτήση της American Airlines τη δεκαετία του 1960, θα απολάμβανε δείπνο μετά οίνου υψηλών στάνταρτς. Το γεύμα του θα ξεκινούσε με μοσχαρίσιο κονσομέ, θα ακολοθούσε σοταρισμένο στήθος κρασάτου κοτόπουλου και θα ολοκληρωνόταν μιατάρτα φρούτων για επιδόρπιο.
Σήμερα, θα χρειαστεί κανείς να πετάξει σε μια διεθνή πτήση μεγάλης απόστασης για να λάβει ένα δωρεάν γεύμα.
Όσο για τις μικρότερες πτήσεις, μπορεί πάντα να επιλέξει ανάμεσα σε μπισκότα ή κουλουράκια.
Τα γεύματα στα σημερινά αεροπλάνα δεν θυμίζουν τίποτε τις μέρες δόξας του παρελθόντος όταν οι αεροπορικές εταιρείες σέρβιραν δείπνα με λευκό τραπεζομάντιλο και οι αεροσυνοδοί αναποδογύριζαν την φρέσκια ομελέτα στον… αέρα.
Τα «χαμένα» γεύματα έρχονται να προστεθούν στη μακρά λίστα διάφορων «ταλαιπωριών» και περικοπών που υφίστανται οι ταξιδιώτες όταν πετούν σήμερα.
Το τέλος του γεύματος
Αλλά η μείωση του κόστους δεν είναι η μόνη εξήγηση για το τέλος του γεύματος.
Σαρωτικές αλλαγές κυβερνητικών κανονισμών, αλλαγές στον σχεδιασμό των αεροπλάνων, στον τρόπο ψυχαγωγίας κατά την πτήση αλλά και οι αυξημένες ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια έπαιξαν και αυτά τον ρόλο τους.
Τα πρωτόκολλα και οι κανονισμοί ασφάλειας των αεροπορικών εταιρειών από την 11η Σεπτεμβρίου και μετά, οδήγησαν σε νέους τύπους μαγειρικών μαχαιριών με τους οποίους μπορούν να εργαστούν τα πληρώματα στον αέρα. Οι θέσεις των επιβατών αυξήθηκαν άρα ο ελεύθερος χώρος μειώθηκε. Αεροπορικές εταιρείες έπαψαν να σερβίρουν ορισμένα τρόφιμα για να προστατεύσουν τους ανθρώπους με αλλεργίες. Και σταδιακά όλα αυτά βοήθησαν ώστε τα γεύματα να είναι συχνά μικρότερα, πιο ήπια ή και ανύπαρκτα.
«Έχουν γευστικούς θύλακες;»
«Η υπηρεσία γευμάτων ήταν κάποτε σημείο υπερηφάνειας», λέει στο CNN ο εκ των ειδικών του τομέα Henry Harteveldt, προσθέτοντας ειρωνικά:« Τώρα «η ποιότητα είναι τόσο κακή που κάποιος να αναρωτιέται: Αλήθεια, διαθέτουν τα στελέχη των αεροπορικών εταιρειών γευστικούς θύλακες;»
Οι αεροπορικές εταιρείες αναζητούν εδώ και καιρό τρόπους να μειώσουν το κόστος παραγωγής τροφίμων και να μειώσουν τον χρόνο προετοιμασίας γευμάτων για τους και τις αεροσυνοδούς
Η ταπεινή ελιά
Επ αυτού έχουμε ένα διάσημο παράδειγμα: Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο Robert Crandall, τότε επικεφαλής της American Airlines, καυχιόταν ότι η αφαίρεση μίας και μόνο ταπεινής ελιάς από κάθε σαλάτα εξοικονομούσε στην αεροπορική εταιρεία 40.000 δολάρια το χρόνο.
Συν τω χρόνω, το κόστος και η ταχύτητα κατέστησαν πιο σημαντικά για τις αεροπορικές εταιρείες από το φαγητό και τη γεύση του. Αερομεταφορείς όπως η Singapore Airlines ή η Delta μπορεί να έχουν συνεργασίες με διάσημους σεφ βραβευμένους με αστέρι Michelin, αλλά οι περισσότερες εταιρείες αναθέτουν το φαγητό που προσφέρουν σε υπηρεσίες catering που το προετοιμάζουν ώρες προτού σερβιριστεί.
«Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν το φαγητό για χαμηλότερους ναύλους», δηλώνει ο Blaise Waguespack, στέλεχος του μάρκετινγκ αεροπορικών εταιρειών. «Το εισιτήριο σε βάζει στη θέση. Και οτιδήποτε πέρα από τη θέση το πληρώνεις».
Η χρέωση των επιβατών με το φαγητό του αεροπλάνου –ακόμη και τα λίγα δολάρια ή ευρώ για ένα σάντουιτς ή ένα σνακ είναι επίσης ένας ακόμη τρόπος για τις αεροπορικές εταιρείες να εξοικονομούν φόρους. Στις ΗΠΑ, τα αεροπορικά εισιτήρια εσωτερικού υπόκεινται σε ομοσπονδιακό ειδικό φόρο κατανάλωσης 7,5%, αλλά αυτός ο φόρος δεν ισχύει για τα τέλη αποσκευών και τα καταναλισκόμενα τρόφιμα επί του αεροσκάφους, που αμφοτερα γίνονται όλο και πιο ακριβά.
Κουζίνες στον ουρανό
Το φαγητό στα αεροπλάνα έχει ιστορία σχεδόν ενός αιώνα: Από τότε που οι αεροσυνοδοί, στη δεκαετία του 1920, μοίραζαν τσίχλες στους επιβάτες για να ανακουφίσουν την πίεση στα αυτιά τους, και τα γεύματα σε χάρτινα πιάτα αφού τα πρώτα αεροπλάνα ..χοροπηδούσαν πάρα πολύ, έχει περασει πολύς καιρός .
Επί δεκαετίες, η αμερικανική κυβέρνηση επέβαλε ρυθμίσεις στα αεροπορικά εισιτήρια και τα δρομολόγια. Ετσι οι αεροπορικές εταιρείες προσπαθούσαν να ξεχωρίσουν με τις υπηρεσίες τους, το φαγητό τους και τις -ανάλογες μιας κρουαζιέρας- πολυτέλειες που ήθελαν να προσφέρουν στους πελάτες τους.
Έως το 1978, όταν ο κλάδος των αεροπορικών εταιρειών απελευθερώθηκε, ο νόμος απαιτούσε ότι κάθε επιβάτης δικαιούτο ένα εισιτήριο, γεύμα, σαλάτα, επιδόρπιο και ένα ποτό ως μέρος της τιμής αυτού.
«Το νόστιμο φαγητό προσθέτει στην απόλαυση. Παρασκευάζεται σε τέσσερις κουζίνες που λειτουργούν ταυτόχρονα, όπου τα πιάτα ετοιμάζονται σε φούρνους πέντε λεπτών», διαφήμιζε η Pan Am το 1958.
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970, οι αεροπορικές εταιρείες έστηναν ολόκληρες κουζίνες στον… ουρανό και διαφήμιζαν τα μενού τους για να προσελκύσουν πελάτες.
«Οι αεροπορικές εταιρείες ανταγωνίζονταν σε υπηρεσίες και ανέσεις. Η υπηρεσία του γεύματος ήταν στο επίκεντρο του ανταγωνισμού επειδή [τότε] οι επιλογές ψυχαγωγίας ήταν πιο περιορισμένες. Οι αεροπορικές εταιρείες είχαν ομάδες από σεφ, τις δικές τους κουζίνες, catering και διαφήμιση γύρω από το φαγητό».
Νοσταλγία
Οσο η απορρύθμιση κέρδιζε έδαφος, οι αεροπορικές εταιρείες μείωναν τις τιμές των εισιτηρίων. Αλλά για να αναπληρώσουν τα χαμένα έσοδα, περιόρισαν (και) τις επιλογές τροφίμων.
Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου επιτάχυναν τη μείωση των δωρεάν γευμάτων. Οι αεροπορικές εταιρείες αντιμετώπισαν μεγάλη μείωση της ζήτησης και απάντησαν περιορίζοντας τις υπηρεσίες γεύματος. Η United, η American Airlines, η Delta και άλλες ανακοίνωσαν μεγάλους περιορισμούς λίγο μετά τις επιθέσεις.
Η Continental Airlines, έγινε η τελευταία μεγάλη αεροπορική εταιρεία που τερμάτισε τα δωρεάν γεύματα εσωτερικού (ΗΠΑ) στην οικονομική θέση από το 2010.
Τραγική ειρωνία; Τα γεύματα των αεροπορικών εταιρειών προκαλούσαν επί χρόνια αστεία και κριτική, αλλά τώρα ο κόσμος τα νοσταλγεί. Λίγοι ειδικοί στον κλάδο των αεροπορικών εταιρειών τα βλέπουν να επιστρέφουν σύντομα..
