Σήμα κινδύνου εκπέμπουν οι κάτοικοι των περιοχών της χώρας μας που φιλοξενούν εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιεργειών και ζητούν από την ελληνική Πολιτεία να μην προχωρήσει στη νομοθέτηση επέκτασής τους, καθώς θα είναι καταστροφικό -όπως επισημαίνουν- τόσο για την τουριστική κίνηση, όσο και για το περιβάλλον.
Οι αντιδράσεις αναμένεται να πυκνώσουν καθώς το Πολυετές Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών προβλέπει πως οι εκτάσεις που καταλαμβάνουν θα αυξηθούν από 9.800 στρέμματα σε 240.000 σε ολόκληρη την Ελλάδα (24πλάσια επέκταση).
Όπως αναφέρθηκε στο διεθνές συνέδριο Seas Of Change, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο νησί της Πόρου, οι 8 μεγαλύτερες περιοχές επέκτασης θα έχουν η καθεμία ξεχωριστά 2-3 φορές μεγαλύτερη έκταση ιχθυοκαλλιεργειών από αυτήν που υπάρχει σήμερα σε όλη την Ελλάδα.
Ειδικότερα, οι συμμετέχοντες στο παγκόσμιο συνέδριο κατέγραψαν τις σοβαρές συνέπειες που θα έχει η περαιτέρω ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών στη χώρα μας, και είναι:
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Ένας βιότοπος και ο βιοπορισμός μιας κοινωνίας σε κίνδυνο. Τα πλαστικά απόβλητα και τα απόβλητα πολυστυρενίου από τις ιχθυοκαλλιέργειες υπερβαίνουν εκείνα από την εμπορική αλιεία, κάτι που πρόκειται να ενταθεί με την επέκταση.
Οικονομικές επιπτώσεις
Η υπόσχεση της απασχόλησης επισκιάζεται από καθαρή απώλεια θέσεων εργασίας, πλήττοντας την καρδιά των τοπικών τομέων της αλιείας και του τουρισμού.
Παραβάσεις
Χάρτες και δορυφορικές εικόνες δείχνουν ιχθυοκαλλιέργειες σε κρίσιμα σημεία, όπως λιβάδια Ποσειδωνίας. Η νομοθεσία είναι σαφής, ωστόσο οι δορυφορικές εικόνες αποκαλύπτουν μια ανησυχητική επικάλυψη με τα προστατευόμενα λιβάδια Ποσειδωνίας.
Άγνοια
Και όλα αυτά, όταν μόνο 1 στους 10 Έλληνες γνωρίζει τα σχέδια επέκτασης και ακόμη λιγότεροι κατανοούν τον πλήρη αντίκτυπό τους.
Ακόμη επισημάνθηκε πως «τεράστιες ποσότητες αποβλήτων από πλαστικό και φελιζόλ παράγονται στις ιχθυοκαλλιέργειες.
Μόνο στον Πόρο, εκατοντάδες αποσυντιθέμενα ελαστικά από καουτσούκ που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν για να συγκρατούν τα εγκαταλελειμμένα δίχτυα. Η εταιρεία ιχθυοκαλλιεργειών δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για τον καθαρισμό.
Η οργάνωση Ozon έχει κάνει εκτεταμένη ανάλυση της ρύπανσης από τα ιχθυοτροφεία και έχει διαπιστώσει ότι η μεγαλύτερη ρύπανση από φελιζόλ προέρχεται από τα ιχθυοτροφεία και όχι από την εμπορική αλιεία. Προφανώς, η ρύπανση θα πολλαπλασιαστεί ανησυχητικά με την αύξηση του αριθμού των ιχθυοτροφείων».
Επίσης αναφέρθηκε ότι η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) αποκαλύπτει ότι τα ελληνικά εκτρεφόμενα ψάρια χρησιμοποιούν 1,2 κιλά άγρια ψάρια για να δημιουργήσουν 1 κιλό εκτρεφόμενων ψαριών.
Αυτό σημαίνει ότι για 131.000 τόνους εκτρεφόμενων ψαριών απαιτούνται 157.200 τόνοι άγριων ψαριών για να παραχθούν.
Δεδομένου ότι το 85% του κόστους των ιχθυοκαλλιεργειών εξαρτάται από τις τιμές των ζωοτροφών και ότι οι πηγές των άγριων ψαριών εξαντλούνται με ταχείς ρυθμούς, όπως αναφέρουν οι Financial Times και η Feedback Global και στο ντοκιμαντέρ “Until the End of the World”, το κόστος αυτό είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί περαιτέρω, επηρεάζοντας ακόμα περισσότερο την οικονομικά επιβαρυμένη βιομηχανία ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα.
Όπως ανέφερε η Πρόεδρος του Ιδρύματος Rauch κα Εύα Ντουζίνας οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) χρειάζεται να επικαιροποιηθούν με τρέχοντα δεδομένα, διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη και σωστές αναλύσεις, με διαφανή αποτελέσματα.
«Eλπίζουμε ν αποσυρθεί η σκέψη για επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών σε όλες αυτές τις θέσεις ή σε άλλες όπου οι ΜΠΕ είναι παρόμοια ελλιπείς με βάση τον αριθμό των στοιχείων που δεν διερευνήθηκαν επαρκώς», ανέφεραν χαρακτηριστικά.
«Ελπίζουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ενισχύσει τις απαιτήσεις και την αυστηρότητα των ελέγχων των ΜΠΕ, έτσι ώστε να εξυπηρετούν το σκοπό τους: να προστατεύουν το περιβάλλον και να επιτρέπουν στις κοινότητες να συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση των δημόσιων πόρων. Το να επιτρέπουμε τόσο χαμηλά κριτήρια αποτελεί βαριά αμέλεια και απειλή για τη χώρα μας.
Και ελπίζουμε οι ΜΠΕ να μπορούν να χρησιμοποιούνται ως ένας τρόπος για πραγματική εμπλοκή των κατοίκων σε ουσιαστικούς διαλόγους για τις επιπτώσεις στις κοινότητές τους».
Παρόντες στο συνέδριο ήταν ο γενικός γραμματέας Τουρισμού, Μύρων Φλουρής, καθώς και ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Στρατάκος. Ο γενικός γραμματέας Τουρισμού μεταξύ άλλων τόνισε ότι η βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο ποσοτικούς στόχους, όπου είμαστε σε καλό επίπεδο ως χώρα, αλλά και ποιοτικούς, στους οποίους υστερούμε. Ανέφερε χαρακτηριστικά την ανάγκη επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου με ανάδειξη περισσότερων περιοχών, ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού και κάλεσε τους φορείς σε διάλογο για ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης.
Σημειώνεται ότι εκτός από τους τοπικούς φορείς, πήραν θέση για τις ιχθυοκαλλιέργειες στον Πόρο ο αντιπεριφερειάρχης Νήσων, Γιάννης Βουτσινάς και η Περιφέρεια Αττικής, που γνωμοδότησε αρνητικά για την ΠΟΑΥ, ενώ ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Πέτρος Κόκκαλης, κατέθεσε ερώτηση στην Ευρωβουλή για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ιχθυοκαλλιεργειών.
Διοργανωτές του διεθνούς συνεδρίου -στο οποίο παρουσιάστηκε έρευνα του Ιδρύματος Rauch για τις θεσμοθετημένες ΠΟΑΥ σε Εχινάδες-Αιτωλοακαρνανία, Λέσβο, Αμβρακικό, Κορινθία-Αργολίδα, Αργολίδα-Αρκαδία-Μέθανα και σε μία ακόμη μελέτη για τον Πόρο- ήταν το Ίδρυμα Rauch (ίδρυμα με έδρα τις Η.Π.Α., που επενδύει σε ιδέες και οργανισμούς που δημιουργούν και ενισχύουν θετικές αλλαγές, rauchfoundation.org) και η «Καθετή» (katheti.gr, μη κερδοσκοπικός πολιτιστικός και εκπαιδευτικός φορέας με έδρα τον Πόρο και αποστολή να ενεργοποιήσει την εμπειρία και τη δημιουργικότητα που ήδη υπάρχει στον Πόρο, την Τροιζηνία και τα Μέθανα και να παρέχει τα επιπλέον εφόδια που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εταιρεία που βρίσκεται κυρίως αντιμέτωπη με τις αντιδράσεις των πολιτών είναι η Avramar, ως η μεγαλύτερη εταιρεία ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα, με μονάδες παραγωγής σε Αιγαίο και Ιόνιο και με μετόχους το επενδυτικό fund Mubadala Investment Company από το Άμπου Ντάμπι και την αμερικανική Amerra Capital. Ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής παραγωγής ψαριών και σήμερα η βιωσιμότητά της αμφισβητείται, καθώς βρίσκεται σε διαδικασία μεταβίβασης μετοχών.
Πρόσφατα κινητοποιήθηκαν τοπικές κοινότητες και περιβαλλοντικοί σύλλογοι, εν όψει της ΠΟΑΥ βιομηχανικής κλίμακας στη δυτική Λέσβο, ενώ αντιδράσεις αντιμετωπίζει η εταιρεία στις Εχινάδες Αιτωλοακαρνανίας, όπου έχει υπογραφεί η ΠΟΑΥ με Προεδρικό Διάταγμα και η υπόθεση είναι στη φάση της προσφυγής στο ΣτΕ. Ενδεικτικές είναι και οι αντιδράσεις που αντιμετωπίζει στον Πόρο.
Σημειώνεται ότι το νησί του Aργοσαρωνικού είναι ένα παράδειγμα των αλλαγών που επιφέρει η -βιομηχανικής κλίμακας- υδατοκαλλιέργεια, σε συνέχεια και της απόφασης να ενταχθεί στην πρωτοβουλία GR-Eco Islands. Η επεξεργασία της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του νησιού αποκαλύπτει ότι καθημερινά εναποτίθενται στη θάλασσα 16,8 τόνοι περιττωμάτων (90%) και περίσσεια τροφή (10%) για την παραγωγή 8.800 τόνων ψαριών ετησίως.
Οι υδατοκαλλιέργειες πρωτολειτούργησαν στο νησί εδώ και πάνω από 40 χρόνια, από ντόπιους επιχειρηματίες, οι οποίοι όμως εγκατέλειψαν γρήγορα, μεταβιβάζοντας τις εταιρείες τους και στρεφόμενοι κυρίως στον τουρισμό. Στον Πόρο έχουν δεσμευτεί 95 στρέμματα και σχεδιάζεται επέκταση στα 2.700 στρέμματα. Η δέσμευση μεγάλων περιοχών στην ακτογραμμή του νησιού, περίπου 25%, από τις εταιρείες που ελέγχουν τις υδατοκαλλιέργειες και κυρίως την Avramar, που δραστηριοποιείται στην περιοχή, εγείρει ανησυχίες για νέα οικονομική ζημία λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Σύμφωνα με έρευνα της ΚαπαResearch, το 87% των κατοίκων του Πόρου διαφωνεί με την ΠΟΑΥ και 76% των εργαζομένων στον τουρισμό πιστεύει ότι η ΠΟΑΥ θα τους πλήξει.
