Τόπο ειδυλλιακό για φτωχούς και πλούσιους, εξιδανικευμένο από μικρούς-μεγάλους αλλά και την ποντιακή μούσα, που καλλιέργησε τα πολιτισμικά γονίδια τα οποία κληρονόμησε και καταξιώθηκε ως γενέθλιος γη της ποντικής τραγωδίας, χαρακτήριζε την Κρώμνη η δημοσιογράφος και συγγραφέας Θωμαΐς Κιζιρίδου, το 2021, σε άρθρο της στο pontosnews.gr.
Αυτή η μοναδικότητα της Κρώμνης έχει υμνηθεί στο πέρασμα του χρόνου πολλάκις. «Ε μαύρο Κρώμ’… Σα ρασίας π’ εγεννέθεν κι’ ετράνυνεν, σα χώματας όνταν θάφκεται, τον παράδεισον ντο ν’ εφτάει», έγραψε ο Φίλων Κτενίδης στο έργο του Καμπάνα του Πόντου, αποτυπώνοντας τη λατρεία των Κρωμναίων για τα χώματά τους.
Σ’ αυτά τα χώματα γεννήθηκαν επιστήμονες, έμποροι, άνθρωποι του πνεύματος αλλά κι ο Τοξάνγιαλαντς.
Για αυτόν τον ιδιαίτερο τύπο, έναν αγωγιάτη που δραστηριοποιούνταν σχεδόν σε όλη την Κρώμνη, έγραψε στην Ποντιακή Εστία ο Ευστάθιος Θ. Ακριτίδης.
